Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 9 marca 2011 r.
III SO 20/10
Zażalenie do Sądu Najwyższego nie przysługuje na postanowienie odma-
wiające uzupełnienia postanowienia przez przyznanie wyższych kosztów za-
stępstwa procesowego w sprawie ze skargi na przewlekłość postępowania (art.
3941
k.p.c.).
Przewodniczący SSN Bogusław Cudowski, Sędziowie SN: Zbigniew
Korzeniowski (sprawozdawca), Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 marca
2011 r. w sprawie ze skargi Jana H. o uzupełnienie postanowienia Sądu Apelacyjne-
go w Lublinie z dnia 8 listopada 2010 r., zażalenia pełnomocnika skarżącego na po-
stanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 listopada 2010 r. [...]
o d r z u c i ł zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny w Lublinie, na wniosek pełnomocnika z urzędu skarżącego,
postanowieniem z 8 listopada 2010 r. uzupełnił swoje postanowienie z 12 październi-
ka 2010 r., rozstrzygające w jego sprawie ze skargi na przewlekłość postępowania, w
ten sposób, że dodał pkt III o treści „przyznać adwokatowi Radosławowi K. prowa-
dzącemu kancelarię adwokacką w L. wynagrodzenie w kwocie 120 (…) zł powięk-
szone o 22% podatku VAT (łącznie 146,40 zł), które wypłaci Sąd Apelacyjny w Lubli-
nie za sporządzenie skargi o stwierdzenie przewlekłości postępowania”.
We wniosku z 22 listopada 2010 r. pełnomocnik skarżącego wniósł o uzupeł-
nienie postanowienia z 8 listopada 2010 r. przez zasądzenie wynagrodzenia za
świadczenie pomocy prawnej z urzędu w wysokości 2.280 zł, powiększone o poda-
tek.
Postanowieniem z 30 listopada 2010 r. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek z
braku podstaw do uzupełnienia postanowienia z 8 listopada 2010 r. W uzasadnieniu
2
wskazał, że orzeczenie jest „pełne” w swojej treści i zawiera wszystkie elementy,
które winno zawierać orzeczenie wydane w wyniku rozpoznania wniosku o uzupeł-
nienie orzeczenia. Niezależnie od tego, żądanie wyższego wynagrodzenia nie byłoby
uzasadnione. W sprawie ze skargi na przewlekłość postępowania nie jest ono ure-
gulowane w rozporządzeniu z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności ad-
wokackie, stąd na podstawie § 5 tego rozporządzenia należało przyjąć stawkę w
sprawie o najbardziej zbliżonym rodzaju, czyli 120 zł w sprawie o sporządzenie i
wniesienie skargi konstytucyjnej (§ 13 ust. 6 pkt 2). Natomiast wartość przedmiotu
sporu czy też wysokość żądanego odszkodowania (ustalonego przez prawodawcę w
jednakowych granicach dla każdego rodzaju skargi na przewlekłość) nie przekłada
się na nakład pracy przy sporządzeniu skargi na przewlekłość postępowania.
W zażaleniu skarżący zarzucił naruszenie § 2 oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia w
sprawie opłat za czynności adwokackie przez niezastosowanie tych przepisów.
Wniósł o zmianę postanowienia Sądu Apelacyjnego z 30 listopada 2010 r. poprzez
uzupełnienie postanowienia tego Sądu z 8 listopada 2010 r. polegające na zasądze-
niu na rzecz adw. Radosława K. kwoty 2.280 zł powiększonej o podatek.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie wywołuje wstępnie wątpliwość czy kwestionuje tylko odmowę uzu-
pełnienia postanowienia (art. 351 k.p.c. w związku z art. 361 k.p.c.) czy też może być
uznane za skargę (zażalenie) na koszty procesu (zastępstwa prawnego). Nie można
nie zauważyć, że objęte zażaleniem postanowienie odmawia uzupełnienia postano-
wienia o kosztach z tej przyczyny, że pierwotne postanowienie w sprawie kosztów
jest „pełne” i dlatego nie mogło być uzupełnione. Jednak Sąd Apelacyjny niezależnie
od braku podstaw do uzupełnienia postanowienia stwierdził, że wniosek został od-
dalony również dlatego, że bezpodstawnie żądano wyższych kosztów zastępstwa
prawnego niż uprzednio przyznane.
Sąd Najwyższy rozpoznaje zażalenia na postanowienia sądów powszechnych
tylko w szczególnych przypadkach, określonych w art. 3941
k.p.c.
Zażalenie do Sądu Najwyższego na odmowę uzupełnienia postanowienia
może być dopuszczalne na postanowienie sądu drugiej instancji kończące postępo-
wanie sprawie, lecz wydane w sprawie, w której przysługuje skarga kasacyjna (art.
3941
§ 2 k.p.c.). Oba te warunki nie są spełnione w tej sprawie, gdyż zgodnie z art.
3
3981
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna nie przysługuje od orzeczenia wydanego w sprawie
ze skargi na przewlekłość postępowania. Ponadto orzeczenie o kosztach postępo-
wania dotyczy kwestii incydentalnej i nie jest orzeczeniem kończącym postępowanie
w sprawie. W sprawie, w której nie przysługuje skarga kasacyjna, nie przysługuje za-
żalenie na orzeczenie sądu drugiej instancji odmawiające uzupełnienia postanowie-
nia (art. 394 k.p.c. i 3941
§ 2 k.p.c.).
Do rozważenia pozostaje więc podstawa z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., gdyby
uznać, że zażalenie w istocie bezpośrednio skarży wysokość kosztów. Takie zaskar-
żenie może być wątpliwe, gdy się zważy na realizowany tryb uzupełnienia (bez za-
żalenia) orzeczenia o kosztach oraz samą gramatyczną treść wniesionego zażalenia,
w którym żąda się zmiany postanowienia poprzez uzupełnienie poprzedniego posta-
nowienia. Niemniej orzeczenie o kosztach zostało wydane po rozpoznaniu skargi na
przewlekłość, w którym nie ma dwuinstancyjnego postępowania. Wskazać należy na
zasadę prawną, stwierdzającą, że zażalenie nie przysługuje na postanowienie w
przedmiocie przewlekłości postępowania cywilnego wydane na podstawie ustawy z
17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w
postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (uchwała Sądu Najwyższego z
23 marca 2006 r., III SPZP 3/05 (OSNP 2006 nr 21-22, poz. 341). Skoro orzeczenie
rozstrzygające o skardze na przewlekłość postępowania nie podlega zaskarżeniu, to
reguła ta odnosi się również do kwestii incydentalnej, czyli do orzeczenia o kosztach
postępowania.
Rozwiązanie przyjęte w przepisie art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., zgodnie z którym
zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje na postanowienie sądu drugiej instancji,
co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej
instancji należy uznać za wyjątkowe (szczególne nawet do art. 3941
§ 2 k.p.c.). Roz-
wiązanie to ma zapewnić prawo kontroli orzeczenia o kosztach procesu, jednak na-
leży stwierdzić, że odnosi się do zwykłego dwuinstancyjnego postępowania i nie
obejmuje szczególnego postępowania ze skargi na przewlekłość postępowania, w
którym wydano postanowienie o jego kosztach.
Nie jest pragmatycznie uzasadnione, aby Sąd Najwyższy kontrolował orzecze-
nia o kosztach w każdym postępowaniu. W uzasadnianiu wskazanej wyżej zasady
prawnej wykazano, że postępowanie ze skargi na przewlekłość postępowania nie
wymaga dwuinstancyjnego postępowania, co nie jest też sprzeczne z prawem do
sądu, gdyż rozpoznaniu w tym trybie nie podlega sprawa główna. Uprawnione jest
4
zatem stanowisko, że również orzeczenie o kosztach postępowania w postępowaniu
ze skargi na przewlekłość nie podlega reżimowi kontroli z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c.
Ponadto uwzględniając skargę na przewlekłość postępowania koszty tego po-
stępowania zasądza się nie od strony przeciwnej w sprawie zasadniczej, lecz od
Skarbu Państwa (uchwała Sądu Najwyższego z 21 czerwca 2006 r., III SPZP 1/06,
OSNP 2007 nr 1-2, poz. 34). Nie jest to więc orzeczenie o kosztach procesu w spra-
wie głównej, które ma na uwadze przepis art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. To ostatnie skłania
również do odnotowania orzecznictwa Sądu Najwyższego przyjmującego, że przepis
art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. nie ma zastosowania do kosztów zastępstwa prawnego na-
leżnych pełnomocnikowi z urzędu od Skarbu Państwa (postanowienie z 17 listopada
2009 r., III CZ 53/09, OSNC 2010 nr 5, poz. 79 i postanowienie z 11 lutego 2010 r., I
PZ 1/10, niepublikowane).
Z tych motywów zażalenie jako niedopuszczalne podlegało odrzuceniu sto-
sownie do art. 3941
§ 3 k.p.c. w związku z art. 39821
k.p.c. i art. 373 k.p.c.
========================================