Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 32/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 6 maja 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa Barbary W.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej
o uchylenie uchwał i stwierdzenie nieważności uchwał,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 6 maja 2011 r.,
skargi kasacyjnej powódki
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 16 marca 2010 r.,
1) oddala skargę kasacyjną
2) przyznaje radcy prawnemu Grzegorzowi F. od Skarbu
Państwa – Sądu Apelacyjnego kwotę 120 (sto dwadzieścia)
złotych powiększoną o podatek od towarów i usług z tytułu
udzielonej powódce pomocy prawnej z urzędu.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 16 marca 2010 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powódki
Barbary W. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 7 sierpnia 2009 r. w sprawie
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej /.../ o uchylenie uchwał i stwierdzenie
nieważności uchwał Zebrania Przedstawicieli Członków pozwanej Spółdzielni z
dnia 13 czerwca 2008 r.
Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że Zarząd pozwanej
Spółdzielni odmówił zwołania Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni, o co
wnosili członkowie Spółdzielni w październiku 2007 r., zwołał natomiast na dzień
29 listopada 2007 r. Zebranie Przedstawicieli Członków Spółdzielni. W porządku
obrad tego Zebrania przewidziane były zmiany w statucie Spółdzielni,
ustanawiające w miejsce Zebrania Przedstawicieli – Walne Zgromadzenie. Odbycie
Zebrania, mimo jego rozpoczęcia zostało uniemożliwione przez grupę osób, wśród
których była też powódka, wskutek czego Zarząd zwołał kolejne Zebranie
Przedstawicieli na dzień 13 czerwca 2008 r. Zostało ono poprzedzone zebraniami
grup członkowskich, na których m. in. omawiano planowane zmiany statutu
Spółdzielni. W Zebraniu dnia 13 czerwca 2008 r. mogli uczestniczyć poza
wybranymi przedstawicielami członków, także inni członkowie Spółdzielni – do
zapełnienia miejsc w sali. Zebranie podjęło szereg uchwał rozliczających poprzedni
rok obrotowy oraz uchwałę nr 9 w sprawie zmian w statucie Spółdzielni.
Sąd pierwszej instancji, rozpoznając pozew o uchylenie uchwał Zebrania
Przedstawicieli oraz stwierdzenia ich nieważności nie dopatrzył się naruszenia
przepisów Prawa spółdzielczego i oddalił powództwo. Sąd drugiej instancji
wprawdzie uznał trafność niektórych zarzutów apelacji, podzielił jednak zasadność
samego rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji i oddalił apelację, ponieważ
w niniejszej sprawie powódka winna była wnieść powództwo o ustalenie
nieistnienia uchwał podjętych dnia 13 czerwca 2008 r., a nie powództwo
o uchylenie tych uchwał lub o stwierdzenie ich nieważności, sąd zaś nie może
uchylić uchwały lub stwierdzić jej nieważności, skoro uchwała nie istnieje. Sąd
Apelacyjny uznał, że z tych względów zarówno roszczenie powódki, jak i jej
apelacja nie mogły zostać uwzględnione, mimo słuszności stanowiska powódki co
3
do niemożności procedowania przez Zebranie Przedstawicieli Członków Spółdzielni
w dniu 13 czerwca 2008 r.
W skardze kasacyjnej powódka zarzuciła naruszenie prawa materialnego
przez błędną wykładnię art. 42 § 2, 3 i 9 Prawa spółdzielczego, art. 9 ust. 1 i 2
ustawy o zmianie ustawy z dnia 14 czerwca 2007 r. o spółdzielniach
mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 873,
dalej jako ustawa nowelizująca z 2007 r.) w związku z art. 83
ust. 1 ustawy z dnia
15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (jedn. tekst Dz. U. z 2003 r.
Nr 119, poz. 1116, dalej jako u.s.m.), polegającą na przyjęciu przez Sąd drugiej
instancji, że uchwały z dnia 13 czerwca 2007 r. podjęte zostały przez organ
nieistniejący, co w konsekwencji doprowadziło do uznania ich również za
nieistniejące. Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie zmianę tego wyroku oraz
w każdym wypadku rozstrzygnięcie o kosztach postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna podlega oddaleniu.
Kwestią sporną w rozpoznawanej sprawie jest zagadnienie, czy uchwały
podjęte przez zebranie przedstawicieli spółdzielni po dniu 1 stycznia 2008 r., tj. dniu
wejścia w życie art. 83
ust. 1 zd. 1 u.s.m., są uchwałami nieistniejącymi.
Prawidłowo wskazał Sąd drugiej instancji, iż o uchwale nieistniejącej można
mówić wtedy, gdy występują takie podstawowe uchybienia w zakresie elementów
konstruujących uchwały, jak niezwołanie walnego zgromadzenia (zebrania
przedstawicieli spółdzielni) oraz brak wymaganej w ustawie lub statucie większości
głosów do podjęcia uchwały (por. uchwałę SN z dnia 24 czerwca 1994 r., III CZP
81/94, OSNPiUS 1994, Nr 12, poz. 241). W świetle powyższego i ustaleń
faktycznych sprawy, nie można podzielić stanowiska Sądu Apelacyjnego, iż
uchwały podjęte w dniu 13 czerwca 2008 r. podjęte zostały przez organ
nieistniejący, bowiem na podstawie art. 83
ust. 1 u.s.m. najwyższym organem
spółdzielni było walne zgromadzenie, a zebranie przedstawicieli nie mogło być
uznane za organ spółdzielni. W konsekwencji, Sąd drugiej instancji przyjął, że
wszystkie uchwały podjęte przez nieistniejący organ należy uznać za nieistniejące.
4
Nie można podzielić przedstawionego stanowiska i w tym zakresie należy
przyznać rację argumentom skarżącej. Zgodnie z art. 83
ust. 1 zd. 1 u.s.m. walne
zgromadzenie spółdzielni mieszkaniowej nie może być zastąpione przez zebranie
przedstawicieli, jednakże, jeżeli statut tak stanowi, to gdy liczba członków
spółdzielni przekroczy 500, walne zgromadzenie może być podzielone na części.
Celem tego przepisu jest zniesienie w spółdzielniach mieszkaniowych możliwości
zastąpienia walnego zgromadzenia przez zebranie przedstawicieli, jeżeli zostanie
przekroczona liczba członków określona w statucie (art. 37 § 1 Prawa
Spółdzielczego), a w konsekwencji również likwidacja w tych spółdzielniach zebrań
grup członkowskich (art. 35 § 1 pkt 4 i art. 59 Prawa Spółdzielczego). Natomiast
stosownie do art. 9 ustawy nowelizującej z 2007 r. na spółdzielnię nałożono
obowiązek dokonania zmiany statutu nie później niż do dnia 30 listopada 2007 r.
oraz jej zgłoszenia do Krajowego Rejestru Sądowego w ciągu 30 dni od dnia
podjęcia uchwały o zmianie statutu, nie później niż do dnia 30 grudnia 2007 r.
Według zaś art. 9 ust. 2, do czasu zarejestrowania zmiany statutu, pozostają
w mocy postanowienia dotychczasowego statutu regulujące funkcjonowanie
zebrania przedstawicieli. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono słuszny
pogląd, zgodnie z którym ani z art. 9 ustawy nowelizującej z 2007 r., ani z art. 83
ust. 1 u.s.m. nie wynika, że z dniem 1 stycznia 2008 r. zebranie przedstawicieli
spółdzielni przestało istnieć jako jej organ. Takie stanowisko pozostaje
w sprzeczności z art. 9 ust. 2 ustawy nowelizującej z 2007 r. Lege non distinguente
przepis ten dotyczy zarówno sytuacji, w której po dniu 1 stycznia 2008 r. trwało
postępowanie przed sądem rejestrowym, jak też sytuacji, gdy zebranie
przedstawicieli podjęło uchwały, w tym uchwałę odmawiającą zmiany statutu (por.
wyrok SN z dnia 8 stycznia 2010 r. IV CSK 310/09, OSNC-ZD 2010, Nr C, poz. 89).
Wobec tego, w rozpoznawanej sprawie słusznie podnosi skarżąca, iż
uchwały zebrania przedstawicieli spółdzielni podjęte w dniu 13 czerwca 2008 r. są
uchwałami istniejącymi, bo uchwalonymi przez organ istniejący. Natomiast wbrew
trafnym argumentom skargi kasacyjnej w tym zakresie, zaskarżony wyrok należało
uznać jako odpowiadający prawu, mimo błędnego uzasadnienia.
Należy bowiem podnieść, że w rozpoznawanej sprawie zaskarżone uchwały
zebrania przedstawicieli spółdzielni oceniono także pod kątem żądania ich
5
uchylenia oraz stwierdzenia nieważności. Uchwały zebrania przedstawicieli zostały
prawidłowo zbadane w aspekcie ich ewentualnej nieważności bezwzględnej (art. 42
§ 2 i 3 Prawa Spółdzielczego), uznano że nie ma podstaw do twierdzenia, iż są
one bezwzględnie nieważne, jako sprzeczne z ustawą, tj. art. 83
u.s.m. w związku
z art. 9 ustawy nowelizującej z 2007 r. Zaskarżone uchwały nie są także względnie
nieważne, czyli zgodnie z art. 42 § 3 Prawa Spółdzielczego sprzeczne
z postanowieniami statutu, dobrymi obyczajami, godzące w interesy spółdzielni,
albo mają na celu pokrzywdzenie członka spółdzielni. W aspekcie ostatniej
z wymienionych przesłanek należy wskazać, iż pokrzywdzenie członków
spółdzielni nie wynika samo przez się z okoliczności, że pozbawiono ich możliwości
prawa osobistego głosowania na walnym zgromadzeniu. Ewentualna krzywda
członków spółdzielni musiałaby być bezpośrednio związana z podjęciem przez
zebranie przedstawicieli uchwał o treści i w sprawach objętych posiedzeniem
w dniu 13 czerwca 2008 r. W niniejszej sprawie, żadna z wymienionych przesłanek
nieważności względnej nie wystąpiła.
Z przedstawionych powodów, mając na uwadze, iż mimo błędnego
uzasadnienia zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu, Sąd Najwyższy na
podstawie art. 39814
k.p.c. oddalił skargę kasacyjną.
Na podstawie § 16 w zw. z § 12 ust. 4 pkt 2 i § 10 ust. 1 pkt 1
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349) przyznano radcy prawnemu Grzegorzowi F.
kwotę 120 zł wraz z podatkiem VAT z tytułu pomocy prawnej udzielonej powódce z
urzędu w postępowaniu kasacyjnym.
md