Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 123/10
POSTANOWIENIE
Dnia 20 maja 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSN Marta Romańska
w sprawie z powództwa Powszechnej Kasy Oszczędności Banku Polskiego SA
w W.
przeciwko A. K. i P. K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 maja 2011 r.,
zażalenia pozwanych
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 3 lutego 2010 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny wyrokiem z 4 listopada 2009 r. zmienił wyrok Sądu
Okręgowego z dnia 29 stycznia 2009 r. w sprawie z powództwa Powszechnej Kasy
Oszczędnościowej Banku Polskiego S.A. w W. przeciwko A. K. i P. K. w ten
sposób, że utrzymał w mocy w całości nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym,
wydany przez Sąd Okręgowy w E. w dniu 3 lipca 2007 r. (pkt 1), jak również
zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 5.400 zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania apelacyjnego. Postanowieniem z dnia 3 lutego 2010 r.
Sąd Apelacyjny, działając na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 395 § 2
k.p.c., uchylił postanowienie o kosztach postępowania apelacyjnego. Rozpoznając
sprawę w przedmiocie kosztów ponownie, zasądził od pozwanych solidarnie na
rzecz powoda kwotę 41.697 zł, obejmującą koszty zastępstwa procesowego
powoda w postępowaniu apelacyjnym (5.400 zł) i opłatę od apelacji (36.297 zł). W
zażaleniu pozwani wnosili o uchylenie zaskarżonego postanowienia, powtórne
rozpoznanie i rozstrzygnięcie o kosztach postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., wprowadzonym w następstwie wyroku
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 marca 2007 r., SK 3/05 (OTK-A 2007, nr 3,
poz. 32), zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje na postanowienie sądu
drugiej instancji co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia
sądu pierwszej instancji..
Sąd Apelacyjny uwzględnił zażalenie powoda w przedmiocie kosztów
postępowania apelacyjnego. Pierwotnie zasądzono solidarnie od pozwanych kwotę
5.400 zł, która stanowiła koszty zastępstwa procesowego powoda. W wyniku
stwierdzenia, że wniesione przez powoda zażalenie jest oczywiście uzasadnione,
Sąd Apelacyjny, stosując instytucję tzw. autoremedury uchylił skarżone
postanowienie i orzekł na nowo w przedmiocie kosztów postępowania
odwoławczego. Na zasądzoną kwotę w wysokości 41.697 zł, obok kwoty 5.400 zł,
składa się ponadto kwotą 36.297 zł tytułem opłaty od apelacji uiszczonej od
wniesionego środka zaskarżenia (k. - 411). W zażaleniu skarżący zarzucili
naruszenie art. 109 § 1 k.p.c. przez jego zastosowanie, w sytuacji, w której powód
3
nie złożył ich zdaniem wniosku o przyznanie zwrotu kosztów procesu.
Twierdzili oni, że powód w apelacji nie domagał się przyznania kosztów od
przeciwnika procesowego, lecz dosłownie wnioskował o zasądzenie ich od niego
dla drugiej strony postępowania. Takie sformułowanie nie pozwala zdaniem
skarżących uznać, że powód w apelacji złożył wniosek o przyznanie zwrotu
kosztów procesu w rozumieniu art. 109 § 1 k.p.c.
Zgodnie z art. 109 § 1 k.p.c. roszczenie o zwrot kosztów wygasa, jeśli strona
najpóźniej przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie
orzeczenia nie złoży sądowi spisu kosztów albo nie zgłosi wniosku o przyznanie
kosztów według norm przepisanych. Przepis ten ma charakter prekluzyjny wobec
strony zastępowanej przez zawodowego pełnomocnika – adwokata, radcy
prawnego oraz rzecznika patentowego. Nie ulega wątpliwości, że o zwrocie
kosztów postępowania należnych stronie reprezentowanej przez radcę prawnego
sąd nie orzeka z urzędu (por. postanowienie SN z 19 marca 1996 r., III CZP 23/96,
LEX nr 50559).
W sporządzonej w sprawie apelacji powód zaskarżył wyrok sądu pierwszej
instancji w całości oraz wnosił o jego zmianę poprzez utrzymanie nakazu zapłaty
w mocy (pkt a), jak również o „zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów
procesu, w tym wynagrodzenia pełnomocnika procesowego za obydwie instancje
według norm przepisanych” (k. - 406). Ponadto w uzasadnieniu apelacji
stwierdzono, że „pozwany kwestionuje również w całości samo rozstrzygnięcie
o kosztach procesu, a w szczególności pkt 3 wyroku, albowiem w ocenie powoda
brak jest podstaw do zasądzenia na rzecz pozwanych kwoty w tym punkcie
wskazanej, zaś orzeczenie Sądu wskutek braku wskazania motywów takiego,
a nie innego rozstrzygnięcia w uzasadnieniu wyroku nie poddaje się kontroli
instancyjnej” (k. 408).
Bez wątpienia wnoszący apelację popełnił w petitum pisma błąd polegający
na wadliwym określeniu podmiotów postępowania. Uchybienie to należy jednak
postrzegać w kategorii oczywistej omyłki pisarskiej, która nie powinna rzutować na
uprawnienie strony wygrywającej proces do uzyskania zwrotu jego kosztów.
Nie należy kierować się wyłącznie brzmieniem zawartego w piśmie sformułowania,
4
lecz należy mieć na względzie treść pisma i sformułowane żądania. Treść pisma
nie pozostawia wątpliwości co do rzeczywistego określenia stron i formułowanych
żądań. Intencją skarżącego, reprezentowanego przez radcę prawnego, było
zaskarżenie niekorzystnego wyroku oraz doprowadzenie do uzyskania innego
rozstrzygnięcia. Powód zaskarżył bowiem wyrok sądu pierwszej instancji w całości
oraz wnosił o jego zmianę poprzez utrzymanie nakazu zapłaty w mocy.
Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest
zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia
praw i celowej obrony. Przepis ten ustanawia dwie zasady rozstrzygania o kosztach
procesu, tj. zasadę odpowiedzialności za wynik procesu oraz zasadę orzekania
o zwrocie kosztów niezbędnych i celowych. Orzekanie o kosztach w procesie
zakłada zwrot kosztów przez podmiot przegrywający na rzecz podmiotu
wygrywającego. Odstępstwa od zasady odpowiedzialności za wynik procesu nie
uzasadnia oczywisty błąd pisarski, polegający na przestawieniu pojęć „powoda”
i „pozwanego”.
Z powyższych względów należy uznać, że zasądzenie od pozwanych
solidarnie na rzecz powoda kwoty 41.697 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
apelacyjnego było prawidłowe.
Należało w konsekwencji oddalić zażalenie (art. 39814
k.p.c. w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c.).