Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PK 69/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 maja 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca)
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa K. M. i in. ,
przeciwko Szpitalowi Specjalistycznemu […]
o zapłatę wynagrodzenia,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 24 maja 2011 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 28 maja 2010 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej /.../, i oddala
apelację w tej części,
2. odstępuje od obciążania powódek kosztami postępowania
w sprawie.
Uzasadnienie
2
Powódki wystąpiły z powództwem o zapłatę 20% dodatku na podstawie art.
32ł ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007
r., Nr 14, poz. 89 ze zm.). Sąd Rejonowy wyrokiem z 28 stycznia 2010 r. oddalił
powództwa. W uzasadnieniu stwierdzono, że treść art. 32ł ust. 2 ustawy o
zakładach opieki zdrowotnej nie pozostawia wątpliwości, że prawo do 20% dodatku
uzależnione jest oprócz osobistych kwalifikacji, jakimi dany pracownik powinien się
legitymować (pracownik medyczny), także od rodzaju zakładu opieki zdrowotnej, w
którym pracownik jest zatrudniony. Powódki nie są zatrudnione w pogotowiu
ratunkowym, dlatego wskazany dodatek im nie przysługuje. Wyrok w całości
zaskarżyły powódki, zarzucając naruszenie art. 32ł ust. 2 ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej.
Sąd Okręgowy Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 28
maja 2010 r. zmienił wyrok Sądu I instancji w ten sposób, że zasądził od
pozwanego na rzecz powódek: /.../. Wszystkim zasądzono kwoty z ustawowymi
odsetkami od 10 lipca 2009 r.
W uzasadnieniu stwierdzono, że art. 32ł ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej nie ogranicza się tylko do pracowników pogotowia ratunkowego. Użycie
sformułowania: „zatrudnionym w pogotowiu ratunkowym (pomocy doraźnej) poza
zespołem wyjazdowym" wskazuje, że regulacją objęci są także pracownicy
wykonujący zawód medyczny zatrudnieni poza zespołem wyjazdowym świadczący
pomoc doraźną w rozumieniu art. 28 ust. 1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej.
Dotyczy to także w szpitali, jeżeli jednostki te takich świadczeń zdrowotnych
udzielają.
Pozwany wniósł skargę kasacyjną na powyższy wyrok Sądu Okręgowego.
Zaskarżono go w całości. Jako okoliczność uzasadniającą przyjęcie skargi do
rozpoznania wskazano na wystąpienie w sprawie istotnego zagadnienie prawnego
oraz potrzebę wykładni art. 32ł ust. 2 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. W
opinii skarżącego należy rozstrzygnąć, czy w art. 32ł ust. 2 ustawy o zakładach
opieki zdrowotnej, pod pojęciem pracowników wykonujących zawód medyczny
zatrudnionych w pogotowiu ratunkowym (pomocy doraźnej) należy rozumieć tylko
pracowników wykonujących zawód medyczny zatrudnionych w pogotowiu
ratunkowym (pomocy doraźnej), czy też przepis obejmuje pracowników
3
wykonujących czynności pomocy doraźnej, w tym pracowników szpitalnych
oddziałów ratunkowych. Potrzebę wykładni uzasadniono istnieniem rozbieżnych
orzeczeń sądów powszechnych w tym przedmiocie. Wskazano na zaskarżony
wyrok Sądu Okręgowego oraz wyrok Sądu Okręgowego Wydział Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych z 25 lipca 2006 r., i poprzedzający go wyrok Sądu
Rejonowego Wydział Pracy z 13 grudnia 2005 r.
Jako podstawę skargi podano naruszenie prawa materialnego: 1) art. 32ł ust.
2 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej przez niewłaściwe zastosowanie tego
przepisu do pracowników zatrudnionych w szpitalnym oddziale ratunkowym i
przyznanie im dodatku w wysokości 20% stawki godzinowej wynagrodzenia
zasadniczego za każdą godzinę pracy.
W uzasadnieniu skargi podniesiono przede wszystkim, że przepisy
odnoszące się do wynagrodzenia za pracę muszą być wykładane ściśle i
niedopuszczalna jest ich rozszerzająca interpretacja (uchwała SN z 4 lipca 2007 r.,
I PZP 5/07, OSNP 2007, nr 23-24, poz. 341, wyrok SN z 13 października 1999 r. I
PKN 159/99, OSNP 2001, nr 4, poz. 109). Art. 32ł ust. 2 ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej przyznaje 20% dodatek pracownikom, którzy spełniają dwie przesłanki;
wykonują zawód medyczny w rozumieniu ustawy o zakładach opieki zdrowotnej
poza zespołem wyjazdowym i są zatrudnieni w pogotowiu ratunkowym (pomocy
doraźnej). Wnioskowanie na podstawie tego przepisu, że pracownikom szpitalnych
oddziałów ratunkowych działających w ramach struktur szpitala wskazany dodatek
przysługuje, jest nieuprawnione. Zgodnie z art. 3 pkt 9 ustawy z dnia 8 września
2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2006 r., Nr 191, poz.
1410 ze zm.) szpitalny oddział ratunkowy jest komórką organizacyjną szpitala w
rozumieniu przepisów o zakładach opieki zdrowotnej, stanowiącą jednostkę
systemu, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej,
udzielającą świadczeń opieki zdrowotnej osobom w stanie nagłego zagrożenia
zdrowotnego, spełniającą wymagania określone w ustawie. Zadania oraz struktura
oddziału ratunkowego są określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 15
marca 2007 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego (Dz. U. z 2007 r., Nr 55,
poz. 365). Pogotowie ratunkowe jest natomiast „innym rodzajem zakładu opieki
zdrowotnej" w rozumieniu Rozdziału 3 Działu I ustawy o zakładach opieki
4
zdrowotnej, którego zadania określone są w art. 28 tej ustawy. Zadania obu tych
jednostek są podobne, jednak ustawodawca wyraźnie je rozróżnia.
Wniesiono również o: 1) uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego
i orzeczenie co do istoty sprawy przez oddalenie powództw, ewentualnie 2)
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi Okręgowemu, 3) zasądzenie na rzecz pozwanego od powódek kosztów
postępowania według norm przepisanych z uwzględnieniem kosztów zastępstwa
procesowego w wysokości taryfowej oraz 17 zł opłaty skarbowej od złożenia
dokumentu pełnomocnictwa procesowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna pozwanego okazała się mieć uzasadnione podstawy.
W skardze słusznie zarzucono bowiem naruszenie art. 32 ł ust. 2 ustawy z
dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (jednolity tekst Dz. U. z 2007
r., Nr 14, poz. 89, ze zm. – dalej ustawa).
Zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miała interpretacja art. 32 ł
ust. 2 ustawy. Przepis ten stanowi, że pracownikom wykonującym zawód medyczny
zatrudnionym w pogotowiu ratunkowym (pomocy doraźnej) poza zespołem
wyjazdowym przysługuje dodatek w wysokości 20% stawki godzinowej
wynagrodzenia zasadniczego za każdą godzinę pracy. Powódki były zatrudnione w
Szpitalu Specjalistycznym w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym. W sprawie
powstało więc zagadnienie prawne, czy przepis ten obejmuje swoim zakresem
także pracowników zatrudnionych w szpitalnym oddziale ratunkowym.
Należy wstępnie zauważyć, że przepis art. 32 ł ust. 2 ustawy jest przepisem
regulującym prawo do wynagrodzenia. Tak więc w tym przypadku niedopuszczalna
jest wykładnia rozszerzająca lub per analogiam (por. uchwałę Sądu Najwyższego z
dnia 4 lipca 2007 r., I PZP 5/07, OSNP 2007, nr 23-24, poz. 341). Podkreślenia
wymaga także to, że przepis ten jest jednoznaczny. Stanowi bowiem wprost o
zatrudnieniu w „pogotowiu ratunkowym”. Sformułowanie zawarte w nawiasie -
„pomocy doraźnej” należy rozumieć jedynie jako doprecyzowanie kategorii
5
pracowników pogotowia (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 stycznia 2011 r., II
PK 183/10, niepublikowany).
Wniosek powyższy potwierdza również wyliczenie rodzajów zakładów opieki
zdrowotnej w art. 2 ustawy. W pkt 1 wymieniony jest bowiem szpital, a w pkt 3
pogotowie ratunkowe. Jest zatem oczywiste, że pogotowie ratunkowe jest obok
szpitala odrębnym zakładem opieki zdrowotnej i nie może stanowić jego jednostki
organizacyjnej. Natomiast szpitalny oddział ratunkowy stanowi oddział szpitala.
Oznacza to więc, że pracownicy zatrudnieni w szpitalnym oddziale ratunkowym nie
mogą być traktowani jako pracownicy pogotowia ratunkowego.
Z powyższych względów należało przyjąć, że dodatek przewidziany w art.
32ł ust. 2 ustawy przysługuje wyłącznie pracownikom wykonującym zawód
medyczny, którzy są zatrudnieni w pogotowiu ratunkowym.
Można jedynie zauważyć, że pomimo pewnych podobieństw praca oraz cele
i zadania pogotowia ratunkowego nie są identyczne z pracą i zadaniami szpitalnych
oddziałów ratunkowych. Z uwagi na jednoznaczną treść zaskarżonego przepisu
należy jednak stwierdzić, że przyznanie spornego dodatku byłoby możliwe jedynie
poprzez zmianę przepisów. Ustawodawca miał ku temu wielokrotne możliwości. Po
uchwaleniu w 2006 r. ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym ustawa o
zakładach opieki zdrowotnej była nowelizowana kilkanaście razy. Pomimo tych
zmian pogotowie ratunkowe i szpitalny oddział ratunkowy stanowią odrębne rodzaje
zakładów opieki zdrowotnej. W tej sytuacji świadczenia przysługujące pracownikom
pogotowia ratunkowego nie mogą być przyznane w drodze analogii pracownikom
szpitalnych oddziałów ratunkowych. Ustawodawca różnicuje bowiem
wynagrodzenie według kryterium podmiotu zatrudniającego, pomimo pewnych
podobieństw wykonywanej pracy i zadań tych jednostek. Bez znaczenia dla
rozstrzygnięcia pozostaje uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 1987 r., III
PZP 26/87, gdyż została podjęta w całkowicie odmiennym stanie prawnym.
Należy także zauważyć, że pozwany zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w
całości. Jednak w istocie z uwagi na wskazanie w skardze jedynie 23 powódek,
gdzie wartość przedmiotu zaskarżenia wynosiła powyżej 10 tys. złotych, zakres
zaskarżenia dotyczył jedynie tej części wyroku, która odnosiła się do tych powódek.
Z tych względów orzeczono, jak w sentencji wyroku.
6