Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 509/10
POSTANOWIENIE
Dnia 29 czerwca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z wniosku Województwa P.
przy uczestnictwie Zarządu Dróg Wojewódzkich w B.
o wpis w księdze wieczystej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 29 czerwca 2011 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 14 czerwca 2010 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2010 r. oddalił wniosek
Województwa P. w części dotyczącej wpisu w księdze wieczystej [...],
prowadzonej w tym Sądzie dla nieruchomości położonej w Z., oznaczonej
numerem geodezyjnym 738/1, trwałego zarządu na rzecz Zarządu Dróg
Wojewódzkich w B.
Sąd Rejonowy stwierdził, że trwały zarząd nieruchomości gruntowej
w pasie drogowym nie wynika z przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r.
o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 ze zm.; dalej:
„u.d.p.”), lecz powstaje – zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r.
o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603
ze zm.; dalej: „u.g.n.”) - na podstawie decyzji właściwego organu. Uwzględnienie
wniosku mogłoby nastąpić jedynie w przypadku wydania decyzji oddającej
przedmiotowa nieruchomość w trwały zarząd Zarządowi Dróg Wojewódzkich.
Tymczasem wnioskodawca decyzji takiej nie przedstawił.
Sąd Okręgowy postanowieniem zaskarżonym skargą kasacyjną oddalił
apelację wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego, uznając za
bezzasadne podniesione przez skarżącego zarzuty naruszenia art. 43 u.g.n. oraz
art. 22 ust. 1 u.d.p.
W skardze kasacyjnej, opartej na podstawie naruszenia prawa
materialnego, wnioskodawca zarzucił błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie:
- art. 45 ust. 1 u.g.n. przez uznanie, że wydanie decyzji o przekazaniu
nieruchomości w trwały zarząd stanowi niezbędny element dokonania
wpisu tego zarządu w księdze wieczystej na rzecz jednostki organizacyjnej
będącej zarządem drogi;
- art. 22 ust. 1 u.d.p. przez przyjęcie, że przepis ten nie stanowi podstawy
prawnej nabycia trwałego zarządu nieruchomości zajętej pod drogę
publiczną przez jednostkę organizacyjną będącą zarządem drogi i nie
stanowi przepisu szczególnego w stosunku do art. 43 i nast. u.g.n.
3
Powołując się na tak ujętą podstawę kasacyjną skarżący wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i wydanie orzeczenia co do istoty sprawy,
uwzględniającego wniosek.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Rejonowy, oddalając zgłoszone we wniosku żądanie ujawnienia
w księdze [...] na rzecz Zarządu Dróg Wojewódzkich trwałego zarządu gruntami
w pasie drogowym obejmującym działkę nr 738/1 położoną w Z., stanął na
stanowisku, iż dokonanie takiego wpisu uwarunkowane jest wydaniem przez
zarządcę drogi - Zarząd Województwa P. decyzji o ustanowieniu trwałego
zarządu, przewidzianej w art. 45 ust. 1 u.g.n.
Wnioskodawca w apelacji opartej na zarzutach naruszenia art. art. 43
u.g.n. i art. 22 ust. 1 u.d.p. wskazał na nietrafność powyższego zapatrywania,
podnosząc, że Zarząd Dróg Wojewódzkich uzyskał z mocy prawa trwały zarząd
gruntów objętych wnioskiem.
Sąd Okręgowy, uznając apelację wnioskodawcy za bezzasadną, ograniczył
się w zasadzie do przytoczenia (in extenso) wywodów zawartych w uzasadnieniu
wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 czerwca
2004 r., I S.A. 2372/02 (niepubl.), na podstawie których Sąd ten uznał, że art. 19
ust. 2 pkt 1 i ust. 5 oraz art. 20 pkt 17 u.d.p. nie stanowią lex specialis w stosunku
do przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, w związku z czym
przepisy te nie mogą stanowić podstawy do przekazania gruntów drogowych
w trwały zarząd, ani znajdować zastosowania w przypadku ustanowienia takiej
prawnej formy władania nieruchomością. Argumenty przytoczone przez Sąd
Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia nie pozwalają odmówić
skardze kasacyjnej słuszności.
Zgodnie z art. 19 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 u.d.p., zarządcą drogi wojewódzkiej
jest zarząd województwa, do którego należy wykonywanie zadań szczegółowo
określonych w art. 20 i nast. u.d.p. Zarząd województwa – stosownie do art. 21
ust. 1 u.p.d. – może wykonywać swoje obowiązki przy pomocy jednostki
organizacyjnej będącej zarządem drogi, utworzonej przez sejmik województwa;
jeżeli jednostka taka nie została utworzona, zadania zarządu drogi wykonuje
4
zarząd województwa będący zarządcą drogi wojewódzkiej. Według zaś art. 22
ust. 1 u.p.d., zarząd drogi sprawuje nieodpłatny trwały zarząd gruntami w pasie
drogowym. Przepis ten wprawdzie nie wysławia expressis verbis wskazania,
że zarząd drogi uzyskuje ex lege trwały zarząd gruntami w pasie drogowym,
jednakże z jego treści odczytywanej łącznie z unormowaniem zawartym w art. 21
ust. 1 u.p.d. wynika, że powstanie tego zarządu nie jest uwarunkowane wydaniem
przez zarządcę drogi decyzji przewidzianej w art. 45 u.g.n.
W piśmiennictwie trafnie zwrócono uwagę, że uzyskanie przez zarząd drogi
trwałego zarządu gruntami w pasie drogowym bez potrzeby wydawania decyzji
administracyjnej jest możliwe m.in. dlatego, że podstawowe warunki zarządu
drogowego, w tym dotyczące okresu jego trwania, (ściślej rzecz ujmując – braku
ograniczenia czasowego) i odpłatności, określone zostały ustawowo. Pozwala to
stwierdzić, że z chwilą utworzenia przez zarządcę drogi jednostki organizacyjnej
będącej zarządem drogi jednostka ta uzyskuje trwały zarząd gruntami w pasie
drogowym. Skutek ten, podobnie jak przewidziany w art. 17 ust. 3 u.g.n., powstaje
z mocy ustawy.
Pogląd przeciwny, wiążący uzyskanie trwałego zarządu gruntami w pasie
drogowym przez jednostkę organizacyjną powołaną do jego sprawowania z decyzją
administracyjną przewidzianą w art. 45 u.g.n., nie uwzględnia treści art. 21 ust. 1
i art. 22 ust. 2 u.p.d.
Trzeba zauważyć, że zgodnie z art. 2 u.g.n., regulacja ta nie narusza innych
ustaw w zakresie dotyczącym gospodarki nieruchomościami. W piśmiennictwie
i orzecznictwie przyjmuje się, że przepisy innych ustaw, zarówno wymienionych
przykładowo w art. 2 u.g.n., jak i tam niewymienionych należy uznać za przepisy
odrębne i jako takie mające pierwszeństwo w stosowaniu (zob. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 18 lutego 2009 r., I CSK 389/08, niepubl.). Zarząd gruntami
drogowymi jest niewątpliwie jedną z postaci trwałego zarządu uregulowanego
w ustawie o gospodarce nieruchomościami. Przewidziany w ustawie o drogach
publicznych tryb uzyskiwania przez zarząd drogi trwałego zarządu gruntami
znajdującymi się w pasie w pasie drogowym wyłącza jednak stosowanie w tym
5
zakresie art. 45 u.g.n. Trafnie więc zarzucił skarżący, że Sąd Okręgowy wychodząc
z odmiennych założeń, naruszył art. 22 ust. 1 u.p.d.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. orzekł, jak
w sentencji.