Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 43/11
POSTANOWIENIE
Dnia 6 lipca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie ze skargi A. J.
o wznowienie postępowania
w sprawie z powództwa A.J.
przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji
i Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego
o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 6 lipca 2011 r.,
zażalenia skarżącego na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 10 listopada
2010 r., i zażalenia Skarbu Państwa na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia
10 listopada 2010 r.,
1) oddala zażalenie skarżącego;
2) uchyla zaskarżone postanowienie w części orzekającej
o kosztach postępowania (punkt 2) i w tym zakresie
przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego
rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
W niniejszej sprawie Sąd Najwyższy, postanowieniem z dnia 28 kwietnia
2010 r., odrzucił skargę A. J. o wznowienie postępowania zakresie jej podstawy
przewidzianej w art. 4011
k.p.c., a w pozostałym zakresie wskazaną skargę
przekazał Sądowi Okręgowemu , celem dokonania oceny wystąpienia podstawy
wznowienia przewidzianej w art. 403 § 2 k.p.c.
Sąd Okręgowy, któremu Sąd Najwyższy przekazał skargę, postanowieniem
z dnia 10 listopada 2010 r. zawartym w pkt 1 sentencji odrzucił skargę o
wznowienie postępowania oraz zasądził w pkt 2 od A. J. na rzecz Skarbu Państwa
kwotę 1800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu
wywołanym skargą o wznowienie postępowania.
W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Okręgowy uznał, że nie zachodzi
przesłanka wymieniona w art. 403 § 2 k.p.c., ponieważ błędnie uważa wnoszący
skargę, że „utrata obowiązywania przepisów” jest faktem, podczas gdy w takim
przypadku można mówić o wykładni prawa, która nie stanowi ani okoliczności
faktycznej ani środka dowodowego w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. W ocenie
Sądu, przepisy zinterpretowane przez Trybunał Konstytucyjny nie uzasadniają
wznowienia postępowania przy wskazaniu jako podstawy art. 403 § 2 k.p.c
W tej sytuacji Sąd ten uznał, że chociaż podstawa wznowienia
sformułowana została w sposób odpowiadający ustawie, ale w rzeczywistości nie
występuje, to skarga podlega odrzuceniu z mocy art. 410 § 1 k.p.c. Rozstrzygnięcie
o kosztach Sąd uzasadnił powołaniem się na art. 98 k.p.c.
Zażalenia na powyższe postanowienie Sądu Okręgowego wnieśli skarżący
A. J. oraz przeciwnik skargi – Skarb Państwa, zaskarżający wyłącznie orzeczenie
o kosztach zawarte w pkt 2 sentencji.
Skarżący A. J. zarzucił w zażaleniu naruszenie art. 403 § 2 k.p.c. przez
błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, kwestionując stanowisko Sądu, że
wskazana w pkt II skargi podstawa wznowienia odnosi się do sfery wykładni
prawa, a nie do okoliczności faktycznych. Zdaniem skarżącego, utrata mocy
obowiązującej przepisu, stanowiącego podstawę prawną do wydania prejudykatu,
jest faktem w postaci obiektywnej niemożliwości uzyskania takiego prejudykatu.
3
Niemożliwość zaistnienia takiego dowodu - zdaniem skarżącego - mieści się w
sferze faktów, a nie prawa czy jego stosowania, a zatem brak było podstaw do
odrzucenia skargi.
Z kolei w zażaleniu przeciwnika skargi – Skarbu Państwa zaskarżono
nieuwzględnienie jego wniosku o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego
ponad kwotę 1800 zł w tym postępowaniu wywołanym skargą o wznowienie. Żalący
wywiódł, że skoro skarga zmierzała do wznowienia zakończonego postępowania
w sprawie, w której wartość przedmiotu sporu określono kwotą 10.000.000 zł,
to zgodnie z § 8 pkt 8 i § 6 rozporządzenia 50% minimalnej stawki daje kwotę 3600
zł. Nawet przyjęcie 75% od stawki wynikającej z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia,
przy założeniu, że Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa nie wykonywała
zastępstwa procesowego przed Sądem pierwszej instancji i tak daje kwotę 2700 zł,
a Sąd zasądzając kwotę 1800 zł ani nie wskazał na niezasadność wniosku
w pozostałej części, ani też, że zachodzą podstawy do zastosowania art. 102 k.p.c.
W odpowiedzi Skarbu Państwa na zażalenie A. J. wniesiono o oddalenie
tego zażalenia, twierdząc, że „wyjście na jaw” braku mocy obowiązującej przepisów
wskutek nowej argumentacji prawnej nie uzasadnia wznowienia postępowania na
podstawie art. 403 § 2 k.p.c., ponieważ utrata mocy przepisów nie stanowi
okoliczności faktycznej w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie wniesione przez skarżącego A. J. nie zasługiwało na
uwzględnienie, co skutkowało jego oddaleniem.
Nie ma racji żalący twierdząc, że w zakresie użytego w art. 403 § 2 k.p.c.
pojęcia: „okoliczności faktycznych lub środków dowodowych” mieści się utrata
mocy obowiązującej przepisu prawnego, nawet będącego podstawą prawną
wydania prejudykatu.
Trafnie przyjął Sąd Okręgowy, że stosowania prawa nie można
utożsamiać z okolicznością faktyczną, a tym bardziej ze środkiem dowodowym.
Stosowanie prawa, obejmujące także dokonywanie jego wykładni, jest przejawem
określonego procesu myślowego uprawnionego podmiotu, który to proces może
doprowadzić do określonych skutków prawnych, w tym m.in. także do wygaszenia
mocy obowiązującej przepisu. Takiego skutku prawnego nie można jednak
4
utożsamiać z okolicznością faktyczną w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c., ponieważ są
to pojęcia pochodzące z dwóch różnych płaszczyzn. Utrata mocy obowiązującej
przepisu jest postacią określonego skutku prawnego, którego w płaszczyźnie ocen
jurydycznych nie można utożsamiać z okolicznością faktyczną. Nie można też
podzielić poglądu żalącego, że „wykrycie zaś niemożliwości zaistnienia takiego
dowodu mieści się w sferze faktów w postępowaniu cywilnym...”. Oznaczałby on
bowiem innymi słowy, że stwierdzenie wystąpienia stanu braku możliwości
zaoferowania dowodu jest okolicznością faktyczną, czego nie sposób
zaaprobować.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy oddalił zażalenie skarżącego A. J. na
podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
Na uwzględnienie zasługiwało natomiast zażalenie przeciwnika skargi -
Skarbu Państwa, kwestionującego nieuwzględnienie wniosku
o zasądzenie w prawidłowej wysokości kosztów postępowania wywołanego skargą
o wznowienie postępowania.
Zasądzając w pkt 2 sentencji zaskarżonego postanowienia kwotę 1800 zł
tytułem koszów zastępstwa procesowego w postępowaniu wywołanym
skargą o wznowienie postępowania Sąd Okręgowy ograniczył się w uzasadnieniu
tego rozstrzygnięcia do stwierdzenia, że rozstrzygnął o kosztach w myśl art. 98
k.p.c. Tymczasem w swoim zażaleniu Skarb Państwa wskazał na dwie
alternatywne co do wysokości możliwości rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania, z których żadna nie odpowiada wysokości kwoty zasądzonej
zaskarżonym postanowieniem.
Ponieważ Sąd Okręgowy nie przedstawił żadnej argumentacji wskazującej
na sposób określenia wysokości zasądzonej kwoty, a lakoniczne uzasadnienie
tego rozstrzygnięcia nie pozwala na przeprowadzenie jego merytorycznej kontroli,
przeto Sąd Najwyższy orzekł jak w punkcie 2 sentencji na podstawie art. 39815
§ 1
zd. pierwsze k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., a o kosztach postępowania
zażaleniowego na podstawie art. 108 § 2 k.p.c.