Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 44/11
POSTANOWIENIE
Dnia 21 lipca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marta Romańska
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z wniosku Z. M.
przy uczestnictwie D. M.
o podział majątku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 lipca 2011 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 8 lutego 2011 r.,
1) oddala zażalenie;
2) zasądza od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika
postępowania kwotę 1817 zł (jeden tysiąc osiemset
siedemnaście złotych) tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 8 lutego 2011 r. Sąd Okręgowy odrzucił skargę
kasacyjną wnioskodawczyni od postanowienia tego Sądu z dnia 28 października
2010 r., oddalającego jej apelację w sprawie o podział majątku wspólnego.
Wnioskodawczyni została wcześniej wezwana do uzupełnienia braków
skargi kasacyjnej przez sprecyzowanie jej żądań, a w szczególności przez
wskazanie podstawy i sposobu wyliczenia wartości przedmiotu zaskarżenia.
Wezwanie to nie zostało – zdaniem Sądu – wykonane, dlatego zastosowano rygor
przewidziany w art. 3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.
W zażaleniu wnioskodawczyni wniosła o uchylenie tego postanowienia
zarzucając, że zastosowanie art. 3986
§ 2 k.p.c. było nieuzasadnione, ponieważ
Sąd Okręgowy powinien znać – na podstawie akt sprawy – zakres zaskarżenia i nie
istnieje potrzeba przepisywania wniosku. Ponadto Sąd Najwyższy może również
orzec co do istoty sprawy na podstawie art. 39816
k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest kierowana do rozpoznania przez Sąd Najwyższy,
natomiast sąd drugiej instancji wykonuje „zastępczo” określone ustawą czynności
formalnoprawne (zob. art. 3986
§ 1 i 2 k.p.c.). Skarga kasacyjna jest
nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia od prawomocnych orzeczeń, co sprawia, że
w postępowaniu kasacyjnym nie jest rozpoznawana sprawa, tylko bardzo
sformalizowany środek zaskarżenia, który powinien być sporządzony zgodnie z
wymaganiami określonymi w art. 3984
§ 1 i 2 k.p.c.
Czynności Sądu Okręgowego w postępowaniu międzyinstancyjnym były
prawidłowe, istniała bowiem konieczność sprecyzowania wartości przedmiotu
zaskarżenia kasacyjnego (art. 3984
§ 2 k.p.c.), a także precyzyjnego określenia
zakresu zaskarżenia przez wyspecyfikowanie objętych nim żądań i roszczeń (art.
3984
§ 1 pkt 1 i 4 k.p.c.). Konieczność ta wynikała już z rozbieżności między
podaną przez wnioskodawczynię wartością zaskarżenia apelacyjnego i wartością
zaskarżenia kasacyjnego, mimo iż wynik postępowania apelacyjnego nie dokonał
3
w tym zakresie żadnych zmian. Prawomocne stało się ponadto postanowienie
o podziale majątku wspólnego ustalające wartość dzielonego majątku na kwotę
58.654 zł oraz wartość nakładów na kwotę 805 zł. Dla skutecznego uruchomienia
instancji kasacyjnej nie można odwoływać się do wniosku wszczynającego
postępowanie, gdyż punktem odniesienia musi być zaskarżone orzeczenie.
W postępowaniu przed sądami powszechnymi problem wartości przedmiotu sporu
oraz wartości zaskarżenia apelacyjnego w sprawach o podział majątku wspólnego
nie jest absorbujący z uwagi na obowiązywanie opłaty stałej (art. 38 u.k.s.c.) oraz
ze względu na nieuzależnienie zaskarżenia od tych wartości. Wartość zaskarżenia
nabiera dopiero znaczenia w postępowaniu kasacyjnym, w którym określenie tej
wartości zazwyczaj nie jest proste. Należy bowiem w skardze kasacyjnej odnieść
się do wielu składników dzielonego majątku oraz do rozmiaru nakładów. Wartością
takiego zaskarżenia jest wartość poszczególnych rzeczy i praw, których objęcie lub
nieobjęcie rozstrzygnięciem sądu albo sposób ich podziału kwestionuje skarżący,
a także wartość roszczeń dochodzonych w sprawie, objętych zaskarżeniem (por.
orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2002 r., III CZ 98/02, OSNC 2004,
nr 1, poz. 11). Na tym tle istotny jest interes w zaskarżeniu orzeczenia o podziale;
w interesie tym nie mieści się z zasady udział skarżącego w majątku wspólnym ani
majątek otrzymany przez niego w wyniku podziału.
W świetle powyższych uwag, zasadnie zobowiązano pełnomocnika
wnioskodawczyni do uzupełnienia skargi kasacyjnej (art. 3986
§ 1 k.p.c.), a jego
odpowiedź nie stanowiła wykonania zarządzenia. Wyrażony w niej został m.in.
pogląd, że dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawie o podział majątku
dorobkowego ocenia się według art. 3982
§ 1 k.p.c. Niezrozumiałe było również
powołanie się na art. 39816
k.p.c. (powtórzone w zażaleniu), sugerujące, iż Sąd
Najwyższy jest uprawniony do rozpoznania sprawy na podstawie wniosku
wszczynającego postępowanie, co zwalniałoby wnioskodawczynię od
sprecyzowania skargi kasacyjnej. Należy podkreślić, że niesprecyzowana skarga
wnioskodawczyni uniemożliwiałaby kontrolę instancyjną zaskarżonego orzeczenia.
W postanowieniu z dnia 23 listopada 2007 r., II UZ 30/07 (OSNP 2009, nr 3-
4, poz. 54) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że skarga kasacyjna podlega odrzuceniu, jeżeli
mimo wezwania sądu do podania podstawy i sposobu wyliczenia wartości
4
przedmiotu zaskarżenia, strona tego nie dokonuje bądź wskazuje je niewłaściwie,
w oderwaniu od obiektywnego kryterium i podstaw adekwatnych do przedmiotu
zaskarżenia. Sąd Okręgowy zasadnie uwzględnił tę wykładnię, dlatego należało
oddalić zażalenie (art. 39814
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.) oraz orzec
o kosztach postępowania zażaleniowego (art. 98 i 108 § 1 k.p.c.).