V CZ 69/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:19-04-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 69/11
POSTANOWIENIE
Dnia 6 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSA Marek Machnij
w sprawie z powództwa T. M.
przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Okręgowego w O.
o ochronę dóbr osobistych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 października 2011 r.,
zażalenia powoda na orzeczenie o kosztach, zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 19 stycznia 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 19 stycznia 2011 r. oddalił apelację powoda
od wyroku Sądu Okręgowego i zasądził od powoda na rzecz pozwanego 2 070 zł
tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.
Powód wniósł zażalenie na zawarte w wyroku Sąd Apelacyjny postanowienie
o kosztach, zarzucając naruszenie art. 98 § 1 i art. 102 k.p.c. przez
niezastosowanie art. 102 k.p.c. Podkreślił, że znajduje się w trudnej sytuacji
życiowej i materialnej oraz był zwolniony od kosztów sądowych przez Sąd
pierwszej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może nie obciążyć strony przegrywającej kosztami procesu. W orzecznictwie Sądu
Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że podstaw do zastosowania tego przepisu
należy poszukiwać w konkretnych okolicznościach danej sprawy, przekonujących
o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu
na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne. Należą do nich zarówno fakty związane
z samym procesem, jak i leżące poza nim, a dotyczące sytuacji życiowej, stanu
majątkowego stron, które powinny być oceniane przede wszystkim
z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego, w świetle których uzasadniona
jest ocena, że chodzi o wypadek szczególnie uzasadniony. Sam stan majątkowy
czy sytuacja finansowa powoda nie stanowi okoliczności wyłącznie decydującej
o zwolnieniu od kosztów procesu. O ile bowiem taki stan może uzasadniać
zwolnienie strony od kosztów sądowych, co wiąże się z zagwarantowaniem jej
prawa do sądu, o tyle w przypadku kontynuowania przegranego w pierwszej
instancji procesu strona powinna liczyć się z obowiązkiem pokrycia kosztów obrony
strony przeciwnej. Oddalenia wniosku o ich zasądzenie od strony korzystającej ze
zwolnienia od kosztów sądowych nie uzasadnia przy tym czasowy brak możliwości
ich wyegzekwowania od tej strony. Skorzystanie z możliwości zastosowania
przepisu art. 102 k.p.c. ustawodawca pozostawia uznaniu sądu. W związku z tym
w rozważanej sytuacji zmiana takiego orzeczenia o kosztach przez Sąd Najwyższy
powinna mieć charakter wyjątkowy i dotyczyć sytuacji oczywistego naruszenia
3
przytoczonych wskazań do zastosowania art. 102 k.p.c. (tak m.in. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, z dnia 1 października
2010, I CZ 142/10 i z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, niepublikowane).
Z przedstawionych powodów orzeczono, jak w sentencji (art. 3941
§ 1 pkt 2
i § 3 k.p.c. w związku z art. 39814
k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 6 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSA Marek Machnij
w sprawie z powództwa T. M.
przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Okręgowego w O.
o ochronę dóbr osobistych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 października 2011 r.,
zażalenia powoda na orzeczenie o kosztach, zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 19 stycznia 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 19 stycznia 2011 r. oddalił apelację powoda
od wyroku Sądu Okręgowego i zasądził od powoda na rzecz pozwanego 2 070 zł
tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.
Powód wniósł zażalenie na zawarte w wyroku Sąd Apelacyjny postanowienie
o kosztach, zarzucając naruszenie art. 98 § 1 i art. 102 k.p.c. przez
niezastosowanie art. 102 k.p.c. Podkreślił, że znajduje się w trudnej sytuacji
życiowej i materialnej oraz był zwolniony od kosztów sądowych przez Sąd
pierwszej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może nie obciążyć strony przegrywającej kosztami procesu. W orzecznictwie Sądu
Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że podstaw do zastosowania tego przepisu
należy poszukiwać w konkretnych okolicznościach danej sprawy, przekonujących
o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu
na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne. Należą do nich zarówno fakty związane
z samym procesem, jak i leżące poza nim, a dotyczące sytuacji życiowej, stanu
majątkowego stron, które powinny być oceniane przede wszystkim
z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego, w świetle których uzasadniona
jest ocena, że chodzi o wypadek szczególnie uzasadniony. Sam stan majątkowy
czy sytuacja finansowa powoda nie stanowi okoliczności wyłącznie decydującej
o zwolnieniu od kosztów procesu. O ile bowiem taki stan może uzasadniać
zwolnienie strony od kosztów sądowych, co wiąże się z zagwarantowaniem jej
prawa do sądu, o tyle w przypadku kontynuowania przegranego w pierwszej
instancji procesu strona powinna liczyć się z obowiązkiem pokrycia kosztów obrony
strony przeciwnej. Oddalenia wniosku o ich zasądzenie od strony korzystającej ze
zwolnienia od kosztów sądowych nie uzasadnia przy tym czasowy brak możliwości
ich wyegzekwowania od tej strony. Skorzystanie z możliwości zastosowania
przepisu art. 102 k.p.c. ustawodawca pozostawia uznaniu sądu. W związku z tym
w rozważanej sytuacji zmiana takiego orzeczenia o kosztach przez Sąd Najwyższy
powinna mieć charakter wyjątkowy i dotyczyć sytuacji oczywistego naruszenia
3
przytoczonych wskazań do zastosowania art. 102 k.p.c. (tak m.in. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, z dnia 1 października
2010, I CZ 142/10 i z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, niepublikowane).
Z przedstawionych powodów orzeczono, jak w sentencji (art. 3941
§ 1 pkt 2
i § 3 k.p.c. w związku z art. 39814
k.p.c.).