Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 37/11
POSTANOWIENIE
Dnia 12 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Hajn (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
SSN Romualda Spyt
w sprawie z powództwa A. S.
przeciwko "D." sp. o.o.
o nawiązanie stosunku pracy i zasądzenie odszkodowania,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 stycznia 2012 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych […]
z dnia 13 września 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z 13 września 2011 r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych odrzucił
skargę kasacyjną powoda A. S. od wyroku Sądu Okręgowego z 8 lutego 2011 r. w
sprawie przeciwko „D.” Sp. z o.o. o nawiązanie stosunku pracy i zasądzenie
odszkodowania.
W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał, że do skargi kasacyjnej nie
dołączono pełnomocnictwa do reprezentowania powoda przed Sądem
2
Najwyższym. W związku z tym pełnomocnik powoda został wezwany do
uzupełnienia braków formalnych skargi kasacyjnej. Wykonując wezwanie przedłożył
jedynie pełnomocnictwo szczególne udzielone przez powoda pełnomocnikowi radcy
prawnemu Regionu /.../NSZZ „Solidarność”.
W ocenie Sądu Okręgowego, niezależnie od pełnomocnictwa udzielonego
przez powoda, radca prawny – jako przedstawiciel związku zawodowego, powinien
być także umocowany przez NSZZ „Solidarność” do wniesienia i popierania skargi
kasacyjnej. Sąd wskazał, że przedłożone przez pełnomocnika powoda
pełnomocnictwo nie zwiera upoważnienia udzielonego przez związek zawodowy
dla radcy prawnego i zdaniem Sądu Okręgowego skutkuje to uznaniem, że skarga
kasacyjna została wniesiona przez osobę nieuprawnioną do dokonania czynności
procesowej.
Zażalenie na powyższe postanowienie złożył powód. Wnosząc o jego
uchylenie oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania zażaleniowego
wskazał, że stanowisko Sądu Okręgowego jest wadliwe i narusza art. 3986
§ 1
k.p.c. W ocenie skarżącego, przedłożone pełnomocnictwo procesowe jest
wystarczające do reprezentowania powoda w postępowaniu przed Sądem
Najwyższym.
Sąd Najwyższy zaważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione. Na wstępie wskazać należy, że stronami
niniejszego procesu są A. S. (powód) oraz „D.” Sp. z o.o. (pozwany). Związek
zawodowy na żadnym etapie procesu nie był ani stroną ani uczestnikiem tego
postępowania. Okoliczność, że występujący w sprawie pełnomocnik jest
przedstawicielem związku zawodowego, nie jest równoznaczna z tym, że związek
zawodowy jest stroną postępowania. Status strony związek zawodowy uzyskuje
bowiem wówczas, gdy spowoduje wszczęcie postępowania w sprawach z zakresu
prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych albo wstąpi do toczącego się
postępowania, co wymaga złożenia sądowi przez tę organizację wyraźnego
oświadczenia (art. 462 w związku z art. 61-63 k.p.c.). Natomiast art. 465 § 1 k.p.c.
przyznaje pracownikowi (lub ubezpieczonemu) szczególne prawo rozszerzenia
3
kręgu pełnomocników procesowych, których może umocować do występowania w
jego sprawie, w porównaniu z ich kręgiem wskazanym w art. 87 k.p.c., o
przedstawiciela związku zawodowego, inspektora pracy albo pracownika zakładu
pracy, w którym mocodawca (pracownik, ubezpieczony) jest lub był zatrudniony
(postanowienie Sądu Najwyższego z 20 marca 2007 r., II PZ 6/07 OSNP 2008, nr
9-10, poz. 138).
Stosownie do art. 465 § 1 k.p.c., pełnomocnikiem pracownika lub
ubezpieczonego może być również przedstawiciel związku zawodowego lub
inspektor pracy albo pracownik zakładu pracy, w którym mocodawca jest lub był
zatrudniony, a ubezpieczonego - także przedstawiciel organizacji zrzeszającej
emerytów i rencistów. Z brzmienia tego przepisu wynika, że rozszerza on krąg
podmiotów, które mogą być pełnomocnikami pracownika, o przedstawiciela
związku zawodowego lub inspektora pracy albo pracownika zakładu pracy, w
którym mocodawca jest lub był zatrudniony, tj. osoby, które co do zasady nie mogą
być pełnomocnikami procesowymi. Nie wynika natomiast z niego w żadnym razie,
że radca prawny, który nie jest przedstawicielem związku zawodowego nie mógł
być pełnomocnikiem pracownika.
Powyższemu wnioskowi nie przeczy również postanowienie z 6 kwietnia
2006 r., II PZ 3/06, OSNP 2007, nr 7-8 poz.104, w którym Sąd Najwyższy wskazał,
że przedstawiciel związku zawodowego jako pełnomocnik pracownika w sprawach
z zakresu prawa pracy powinien nie tylko przedłożyć pełnomocnictwo pracownika,
ale także wykazać, że jest uprawniony do działania w imieniu związku zawodowego
na podstawie jego statutu lub odrębnego upoważnienia (art. 465 § 1 k.p.c.). Z
uzasadnienia tego orzeczenia wynika bowiem, że wskazana wyżej teza dotyczy
tylko sytuacji, gdy pełnomocnik nie jest adwokatem lub radcą prawnym. Norma
art. 465 § 1 k.p.c. nie jest normą samodzielną i należy ją odczytać w kontekście
ogólnych zasad ustanawiania pełnomocników procesowych wynikających z
przepisów art. 87 k.p.c. Świadczy o tym jednoznacznie użyte w art. 465 § 1 słowo
"również". A więc pełnomocnikiem pracownika mogą być zarówno osoby
wymienione w art. 87 k.p.c., jak również wymienione w art. 465 § 1 k.p.c.
(postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 lipca 1998 r., I PZ 32/98 OSNP 1999,
nr 16, poz. 519, Lex 37038). Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia
4
20 marca 2007 r., II PZ 6/07 OSNP 2008 nr 9-10, poz. 138, Lex 384261), art. 465 §
1 k.p.c. przyznaje pracownikowi (lub ubezpieczonemu) szczególne prawo
rozszerzenia kręgu pełnomocników procesowych, których może umocować do
występowania w jego sprawie, w porównaniu z ich kręgiem wskazanym w art. 87
k.p.c., o przedstawiciela związku zawodowego, inspektora pracy albo pracownika
zakładu pracy, w którym mocodawca (pracownik, ubezpieczony) jest lub był
zatrudniony. Przepis ten nie wyłącza jednak wymogu wynikającego z art. 871
§ 1
k.p.c., zgodnie z którym w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje
zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych. Podstawowym sposobem
reprezentacji pracownika w procesie jest reprezentacja przewidziana w art. 87
k.p.c. przez pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym. Oczywiste
jest, że umocowanie udzielone przez pracownika radcy prawnemu lub adwokatowi
jest wystarczające do działania przed sądem w jego imieniu, a w sytuacji, gdy
pracownika przed Sądem Najwyższym reprezentuje przedstawiciel związku
zawodowego, powinien on wykazać się uprawnieniami radcy prawnego lub
adwokata oraz stosownym pełnomocnictwem udzielonym przez pracownika.
Należy dodać, że analogiczne stanowisko Sąd Najwyższy prezentował także
w okresie poprzedzającym ustalenie obecnej treści art. 465 § 1 k.p.c., w tym
również na gruncie brzmienia tego przepisu przed jego nowelizacją ustawą z dnia
24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego /…/ Dz. U. Nr
48, poz. 554), gdy art. 465 § 1 zdanie drugie k.p.c. stanowił, że "Kasację może
wnieść jedynie adwokat, a także radca prawny związku zawodowego lub
organizacji zrzeszającej emerytów lub rencistów." Sąd Najwyższy podkreślił, że
dosłowna wykładnia tego przepisu byłaby sprzeczna z jego celem rozszerzenia
możliwości zastępowania pracowników w sprawach z zakresu prawa pracy, a nie
odwrotnie (zob. postanowienia SN z: 27 sierpnia 1996 r., I PKN 6/96, OSNP 1996
nr 24, poz. 378; 30 lipca 1998 r., I PZ 32/98, OSNP 1999 nr 16, poz. 519; 20 maja
2004 r., I PZ 6/04 OSNP 2005, nr 3 poz. 40). W rezultacie należy stwierdzić, że
radca prawny będący przedstawicielem związku zawodowego może reprezentować
pracownika w sprawie z zakresu prawa pracy i wnieść w jego imieniu skargę
kasacyjną, bez względu na to, czy wykazał, że jest uprawniony do działania w
imieniu związku zawodowego na podstawie jego statutu lub odrębnego
5
upoważnienia, jeżeli pracownik udzielił mu pełnomocnictwa procesowego na
zasadach ogólnych (art. 465 § 1 w związku z art. 87 § 1 i art. 871
§ 1 k.p.c.).
W niniejszej sprawie, w celu wykonania wezwania do uzupełnienia braków
skargi kasacyjnej zobowiązującego do złożenia pełnomocnictwa procesowego do
reprezentowania strony w postępowaniu przed Sądem Najwyższym, pełnomocnik
powoda, w zakreślonym przez Sąd terminie, dołączył do akt sprawy
pełnomocnictwo procesowe. Na podstawie tego pełnomocnictwa powód upoważnił
R. S., radcę prawnego Regionu NSZZ „Solidarność”, do wniesienia i popierania
skargi kasacyjnej w sprawie zawisłej przed Sądem Okręgowym IV Wydziałem
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych przeciwko „D. Sp. z o.o.”, o nawiązanie
stosunku pracy i odszkodowanie. Skargę kasacyjną w imieniu powoda złożył zatem
radca prawny, który wykazał się pełnomocnictwem procesowym udzielonym mu
przez powoda. Pełnomocnictwo to, w świetle art. 87 k.p.c. jest prawidłowe i
wystarczające do reprezentowania podwoda przed Sądem Najwyższym w sprawie
z zakresu prawa pracy.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
k.p.c. w
związku z art. 3941
§ 3 orzekł jak w sentencji.