Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 172/11
POSTANOWIENIE
Dnia 3 lutego 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
SSN Marta Romańska
w sprawie z powództwa R. O. i A. O.
przeciwko IK H. Spółce z o.o. w M.
o uznanie umowy za nieważną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 3 lutego 2012 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 września 2011 r.,
1. uchyla zaskarżone postanowienie,
2. pozostawia Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym
sprawę.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 23 września 2011 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
apelację pozwanej IK H. sp. z o.o. z siedzibą w M. od wyroku Sądu Okręgowego z
dnia 28 maja 2010 r., którym Sąd ten uznał za nieważną umowę ustanowienia
odrębnej własności lokalu i jego sprzedaży zawartą w dniu 3 września 2007 r.
między pozwaną spółką IK H. a pozwanym J. K.
Sąd Apelacyjny stwierdził, że pozwana IK H. sp. z o.o., reprezentowana w
toku postępowania przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła apelację od
wyroku Sądu Okręgowego, w której zgłosiła wniosek o zwolnienie od kosztów
sądowych. Postanowieniem z dnia 12 stycznia 2011 r. Sąd Okręgowy zwolnił ją od
kosztów sądowych częściowo, a mianowicie od obowiązku uiszczenia kwoty 20 000
zł z tytułu połowy opłaty sądowej od apelacji, natomiast w pozostałej części
wniosek oddalił. Zażalenie pozwanej na to postanowienie zostało przez Sąd
Apelacyjny oddalone postanowieniem z dnia 25 lutego 2011 r. W dniu 18 marca
2011 r. odpis postanowienia oddalającego zażalenie doręczono pełnomocnikowi
procesowemu pozwanej (k. 899), natomiast w dniu 26 kwietnia 2011 r. pozwana
uiściła opłatę w kwocie 20 000 zł przelewem na rachunek Sądu Okręgowego (k.
770 a).
Opłata od apelacji została uiszczona po upływie przewidzianego w art. 112
ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(jedn. tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm. – dalej: „u.k.s.c.”) tygodniowego
terminu od doręczenia stronie postanowienia sądu drugiej instancji oddalającego
zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zwolnienia od
kosztów sądowych. Zgodnie z art. 112 ust. 3 u.k.s.c., który, z mocy art. 4 ust. 2 i 6
ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010 r. Nr 7, poz. 45), znajduje
zastosowanie w niniejszej sprawie, strona reprezentowana przez profesjonalnego
pełnomocnika powinna uiścić opłatę sądową od pisma, podlegającego opłacie
w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości
przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia, w terminie tygodniowym
od doręczenia jej postanowienia oddalającego zażalenie, a jeżeli postanowienie
3
sądu drugiej instancji zostało wydane na posiedzeniu jawnym - od dnia jego
ogłoszenia. Przepis ten – podkreślił Sąd Apelacyjny – znajduje zastosowanie także
w wypadku częściowego oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych,
celem bowiem wprowadzenia odnośnej regulacji było przyspieszenie
postępowania, wydłużonego koniecznością rozpoznania wniosku o zwolnienie
od kosztów sądowych, poprzez wyeliminowanie ponownego wzywania strony
reprezentowanej przez pełnomocnika do opłacenia pisma. W niniejszej sprawie
zatem pozwana spółka powinna uiścić opłatę od apelacji w terminie tygodniowym
od dnia 18 marca 2011 r. Ponieważ w terminie tym opłata nie została uiszczona,
apelacja podlegała odrzuceniu (art. 373 k.p.c.).
W zażaleniu na postanowienie odrzucające apelację pozwana spółka
zarzuciła Sądowi Apelacyjnemu naruszenie art. 112 ust. 2 i 3 u.k.s.c. przez
pominięcie ust. 2 powołanego artykułu i przyjęcie, że w sprawie znajduje
zastosowanie ust. 3, mimo że apelacja nie została wniesiona przez profesjonalnego
pełnomocnika, lecz osobiście przez stronę postępowania, i art. 112 ust. 3 u.k.s.c.
przez przyjęcie, że przepis ten znajduje również zastosowanie w razie częściowego
oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. W konkluzji żaląca wniosła
o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz zasądzenie od powodów kosztów
postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 112 ust. 2 u.k.s.c., jeżeli wniosek o zwolnienie od kosztów
sądowych zgłoszony przed upływem terminu do opłacenia pisma został
prawomocnie oddalony, przewodniczący wzywa stronę do opłacenia złożonego
pisma, na podstawie art. 130 k.p.c. Przepisu tego nie stosuje się, jeżeli pismo
podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej
przez stronę wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia,
zostało wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego.
W takim przypadku, jeżeli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych złożony
przed upływem terminu do opłacenia pisma został oddalony, tygodniowy termin do
opłacenia pisma biegnie od dnia doręczenia stronie postanowienia, a gdy
postanowienie zostało wydane na posiedzeniu jawnym – od dnia jego ogłoszenia.
Jeżeli jednak o zwolnieniu od kosztów sądowych orzekł sąd pierwszej instancji,
4
a strona wniosła zażalenie w przepisanym terminie, termin do opłacenia pisma
biegnie od dnia doręczenia stronie postanowienia oddalającego zażalenie, a jeżeli
postanowienie sądu drugiej instancji zostało wydane na posiedzeniu jawnym –
od dnia jego ogłoszenia (art. 112 ust. 3 u.k.s.c.).
Uszło uwagi Sądu Apelacyjnego, że w niniejszej sprawie apelacja od
wyroku Sądu Okręgowego z dnia 28 maja 2010 r. nie została wniesiona przez
pełnomocnika procesowego pozwanej spółki, lecz przez samą spółkę (k. 770 i k.
803). W takim wypadku art. 112 ust. 3 u.k.s.c. nie mógł znaleźć zastosowania,
ponieważ przepis ten dotyczy wyłącznie sytuacji, w której pismo podlegające
opłacie „zostało wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika
patentowego”. Prawidłowo zatem przewodniczący w Sądzie pierwszej instancji,
zgodnie z art. 112 ust. 2 u.k.s.c, wezwał stronę pozwaną do opłacenia apelacji.
Nie można natomiast podzielić zapatrywania żalącej, że art. 112 ust. 3
u.k.s.c. ma zastosowanie tylko wtedy, gdy w toku instancji sąd oddalił w całości
wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych złożony przed upływem terminu do
opłacenia pisma. W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się,
że szczególna regulacja zawarta w art. 112 ust. 3 u.k.s.c. dotyczy zarówno
oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w całości, jak i w części
(zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2011 r., III CZ 70/10,
nie publ., z dnia 23 marca 2011 r., V CZ 116/10, nie publ., z dnia 2 czerwca 2011 r.,
I CZ 51/11, nie publ., z dnia 6 lipca 2011 r., I CZ 72/11, nie publ., z dnia
28 września 2011 r., I CZ 86/11, nie publ., z dnia 9 listopada 2011 r., II CZ 88/11,
nie publ. i z dnia 9 listopada 2011 r., II CZ 100/11, nie publ.).
Ze względu na błędne zastosowanie przez Sąd Apelacyjny art. 112 ust. 3
u.k.s.c. zażalenie pozwanej trzeba jednak uznać za uzasadnione.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie, pozostawiając Sądowi
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym
sprawę (art. 108 § 2 w związku z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c.).
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13