Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 236/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Romualda Spyt
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z wniosku E. K.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o rentę z tytułu niezdolności do pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 maja 2012 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 10 marca 2011 r.,
oddala skargę.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 10 marca 2011 r., Sąd Apelacyjny, na skutek apelacji
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zmienił wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 2009 r. i oddalił odwołanie
wnioskodawczyni E. K. od decyzji organu rentowego z dnia 7 maja 2009 r.
2
odmawiającej przyznania dalszego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy,
wobec niespełnienia przesłanek określonych w art. 57 ust. pkt 1 w związku z art. 12
i 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze
zm.).
W stanie faktycznym sprawy, wnioskodawczyni (ur. w dniu 13 listopada 1955
r.) z wykształceniem wyższym prawniczym, która pracowała jako referent
techniczny, pomoc techniczna, administrator, referent do spraw administracyjnych,
kierownik działu kadr, przyznano rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy
orzeczonej od stycznia 2007 r. do dnia 31 marca 2009 r. W dniu 6 marca 2009 r.
wnioskodawczyni złożyła wniosek o ponowne przyznanie prawa do renty z tytułu
niezdolności do pracy. Lekarz Orzecznik ZUS w dniu 2 kwietnia 2009 r., po
zbadaniu wnioskodawczyni i rozpoznaniu licznych schorzeń, uznał że jest ona
częściowo niezdolna do pracy do 30 kwietnia 2010 r. Zarzut wadliwości
powyższego orzeczenia podniósł Zastępca Głównego Lekarza Orzecznika, zaś
Komisja Lekarska ZUS w dniu 4 maja 2009 r. po zbadaniu wnioskodawczyni zarzut
ten potwierdziła, uznając zdolność wnioskodawczyni do pracy. W oparciu o
powyższe orzeczenie, decyzją z dnia 7 maja 2009 r. organ rentowy odmówił
wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Na skutek jej
odwołania, wyrokiem z dnia 17 grudnia 2009 r., Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych, zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i
przyznał wnioskodawczyni prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy
od dnia 1 kwietnia 2009 r., na stałe, wskazując w uzasadnieniu wyroku, z
powołaniem się na dowód z opinii biegłego lekarza specjalisty chorób zakaźnych z
dnia 25 sierpnia 2009 r., oraz opinii uzupełniającej z dnia 27 października 2008 r.,
że wnioskodawczyni jest częściowo niezdolna do pracy od dnia 1 kwietnia 2009 r.
Wobec zarzutów apelacji organu rentowego, Sąd Apelacyjny uzupełnił
postępowanie dowodowe przeprowadzając dowód z opinii biegłych lekarzy
sądowych, ustalając na jej podstawie, że wnioskodawczyni jest zdolna do pracy na
poziomie posiadanych kwalifikacji. Rozpoznane u wnioskodawczyni schorzenia
ograniczają jej zdolność do pracy fizycznej jednak nie powodują istotnych
ograniczeń do pracy umysłowej, siedzącej i koncepcyjnej, zaś hipotetyczne
3
pogorszenie stanu zdrowia w przyszłości nie może być przesłanką do orzekania
niezdolności do pracy obecnie. Sąd Apelacyjny podzielił wnioski opinii biegłych, a
mając na względzie posiadane przez wnioskodawczynię kwalifikacje, rodzaj
rozpoznanych schorzeń oraz ich oddziaływanie na jej sprawność, zmienił
zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie, wobec niespełnienia przesłanki niezdolności
do pracy (art. 57 ust.1 pkt 1 w związku z art. 12 i 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998
r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). W uzasadnieniu
wyroku, Sąd drugiej instancji podkreślił, że samo istnienie schorzeń, nie może
stanowić automatycznie o orzeczeniu o niezdolności do pracy wnioskodawczyni.
Jej stosunkowo wysokie kwalifikacje zawodowe wynikają z faktu, że w przeszłości
pracowała ona na samodzielnym stanowisku, wykonując pracę biurową, pełniła
funkcje kierownika kadr, oraz analityka (analiza dokumentacji). Wszystkie te prace
odpowiadały jej wykształceniu. Zatem kwalifikacje formalne wnioskodawczyni
zostały rozszerzone o kwalifikacje rzeczywiste, które zdobyła z biegiem trwania jej
zatrudnienia i zajmowania poszczególnych stanowisk. Wnioskodawczyni może
wykonywać prace samodzielne, zgodne z poziomem posiadanych przez nią
kwalifikacji z ograniczeniem jedynie – wobec charakteru schorzenia - kontaktu z
osobami trzecimi. Tym samym nie spełniła przesłanek warunkujących prawo do
renty z tytułu niezdolności do pracy określonych w art. 57 ust. 1 pkt 1 w związku z
art.12 i 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, które
definiują pojęcie niezdolności do pracy.
Powyższy wyrok zaskarżył skargą kasacyjną w całości pełnomocnik
wnioskodawczyni, zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 12 i 13 w związku z art. 57 ustawy o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i błędne ustalenie że
wnioskodawczyni jest zdolna do pracy w rozumieniu powołanych przepisów oraz
nie spełniła warunków, od których uzależnione jest przyznanie prawa do renty z
tytułu niezdolności do pracy - art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wniósł
o uchylenie zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez
uwzględnienie odwołania wnioskodawczyni w całości, tj. przyznanie prawa do renty
z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 kwietnia 2009 r. - na stałe,
ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do
4
ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu „lub innemu sądowi
równorzędnemu”, oraz zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni od organu
rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu kasacyjnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Stosownie do art. 39813
§ 1 i 2 k.p.c., Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w
granicach skargi kasacyjnej i jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi
podstawę zaskarżonego orzeczenia, jeżeli skarga nie zawiera zarzutu naruszenia
przepisów postępowania (tak jak w rozpoznawanej sprawie) lub gdy zarzut taki
okaże się niezasadny. Oznacza to, że nie zostało skutecznie podważone ustalenie
Sądu, oparte na przeprowadzonych dowodach, że wnioskodawczyni zachowała,
mimo rozpoznanych schorzeń, zdolność do pracy. W związku z powyższym nie
może zostać uznany za uprawniony zarzut naruszenia prawa materialnego, przez
błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 12 i 13 w związku z art. 57
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jako
niewystarczający. W świetle przyjętych w sprawie ustaleń faktycznych, Sąd
Apelacyjny trafnie uznał, że wykonywana przez odwołującą się praca jest zgodna z
poziomem jej kwalifikacji i uwzględniając, między innymi, dotychczasowy przebieg
jej pracy oraz wiek, stwierdził, że jest ona zdolna do pracy zgodnej z kwalifikacjami.
W istocie podniesione w skardze zarzuty naruszenia przepisów prawa
materialnego, kwestionują dokonaną przez Sąd Apelacyjny ocenę
przeprowadzonych dowodów. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 8
maja 2008 r., I UK 356/07, (OSNP 2009 nr 17-18, poz. 238) ocena częściowej
niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i
wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy wymaga z reguły
wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny). Natomiast
ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy musi
uwzględniać także inne elementy, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji
ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość
wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość
5
przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas
wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.
Jeżeli stan biologiczny nie powoduje naruszenia sprawności organizmu w stopniu
mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej,
mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to
brak podstaw do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W
szczególności uprawnień do tego świadczenia nie można wywodzić jedynie z
przewidzianych w art. 13 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przesłanek, np.
stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia
niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, bowiem odnoszą się one
tylko do ustalania stopnia lub trwałości niezdolności do pracy. Nie mają one
znaczenia, jeżeli aspekt biologiczny (medyczny) wskazuje na zachowanie zdolności
do pracy (por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 18 maja 2006 r., II UK 156/05,
niepublikowany). W utrwalonym orzecznictwie przyjmuje się również (por. wyroki z
dnia 20 sierpnia 2003 r., II UK 11/03 oraz z dnia 5 lipca 2005 r., I UK 222/04,
niepublikowane), że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata
możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności
organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po
przekwalifikowaniu.
Tak więc gdy podstawa skargi kasacyjnej oparta była na niezasadnym
zarzucie błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania prawa materialnego,
orzeczono jak w sentencji stosowanie do art. 39814
k.p.c.