V CZ 21/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:09-01-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 21/12
POSTANOWIENIE
Dnia 22 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa G. K.
przeciwko A. Ż. i in. ,
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 czerwca 2012 r.,
zażalenia powódki na orzeczenie o kosztach, zawarte w punkcie 1 wyroku Sądu
Apelacyjnego
z dnia 22 listopada 2011 r.,
1. zmienia zaskarżone postanowienie w ten sposób, że nie
obciąża powódki poniesionymi przez pozwanego A. Ż.
kosztami postępowania apelacyjnego,
2. zasądza od pozwanego A. Ż. na rzecz powódki 600
(sześćset) zł tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
W zawartym w punkcie 1 sentencji wyroku z dnia 22 listopada 2011 r.
postanowieniu, Sąd Apelacyjny– po rozpoznaniu apelacji powódki – zasądził od
powódki na rzecz pozwanego A. Ż. 5 400 zł tytułem kosztów postępowania
2
apelacyjnego. Sąd odwoławczy w przeciwieństwie do Sądu Okręgowego, który
oddalił powództwo i nie obciążył powódki kosztami procesu, nie znalazł podstaw do
orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie art. 102 k.p.c.
Rzeczą strony jest – jak stwierdził w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia –
ocena zasadności orzeczenia, które zamierza zaskarżyć. Ponosi bowiem ryzyko, że
z wniesieniem nieuzasadnionego środka odwoławczego wiążą się konsekwencje co
do kosztów procesu, zwłaszcza gdy oderwana od realiów, jak w rozpoznawanej
sprawie, wartość przedmiotu zaskarżenia ma wpływ na wysokość kosztów procesu.
W zażaleniu pełnomocnik powódki zarzucił, że zaskarżone postanowienie
zostało wydane z naruszeniem art. 102 k.p.c., albowiem powódka ze względu na
sytuację życiową i majątkową nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania
apelacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążyć jej
w ogóle kosztami. W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się zgodnie, że przepis
ten – stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98
k.p.c.) – urzeczywistnia zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach procesu. Nie
konkretyzuje on pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych”, pozostawiając ich
kwalifikację, opartą na ocenie całokształtu okoliczności sprawy, sądowi (por.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73 i z dnia
14 stycznia 1974 r., II CZ 223/73, niepubl.). Podstawę do jego zastosowania – jak
wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 lutego 2011 r., V CZ 98/10
(niepubl.) – stanowią konkretne okoliczności danej sprawy, przekonujące o tym, że
w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz
przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe. Stanowią je zarówno fakty
związane z samym procesem jak i leżące poza nim, a dotyczące sytuacji życiowej,
stanu majątkowego strony, które powinny być oceniane przede wszystkim
z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. Zatem przepis art. 102 k.p.c.
powinien być zastosowany wówczas, gdy w okolicznościach danej sprawy
3
obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu przeciwnika byłoby niezgodne
z zasadami słuszności.
Z okoliczności sprawy, zwłaszcza dotyczących sytuacji życiowej i majątkowej
skarżącej, wynika, że powódka, która ma 73 lata, jest inwalidką drugiej grupy
i sprawuje opiekę na ubezwłasnowolnioną córką K., utrzymuje się z emerytury
wynoszącej 1042,08 zł. Rację ma skarżąca, że z względu na sytuację życiową i
majątkową nie jest w stanie w ogóle ponieść należnych pozwanemu A.Ż. kosztów
postępowania apelacyjnego. Zaskarżone postanowienie należało zatem uznać za
wydane z naruszeniem art. 102 k.p.c. w wyżej przedstawionym rozumieniu. Tej
oceny nie zmieniają argumenty Sądu dotyczące sposobu zaskarżenia wyroku,
ponieważ pomijają one okoliczność, że powódka działała w sprawie z adwokatem
ustanowionym z urzędu. Nie ma podstaw prawnych do swoistego karania strony za
działania profesjonalnego pełnomocnika procesowego.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
w związku z art. 39816
k.p.c. orzekł, jak w punkcie 1 sentencji postanowienia.
Orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego jest oparte na art. 98
w związku z art. 3941
§ 3, art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c.). Koszty adwokata
ustanowionego dla powodów z urzędu należało w zaistniałej sytuacji procesowej
zasądzić na rzecz strony reprezentowanej przez niego, a nie bezpośrednio na
rzecz adwokata. Pełnomocnik procesowy ustanowiony z urzędu może natomiast
dochodzić realizacji swoich praw na podstawie art. 122 k.p.c.
md
POSTANOWIENIE
Dnia 22 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa G. K.
przeciwko A. Ż. i in. ,
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 czerwca 2012 r.,
zażalenia powódki na orzeczenie o kosztach, zawarte w punkcie 1 wyroku Sądu
Apelacyjnego
z dnia 22 listopada 2011 r.,
1. zmienia zaskarżone postanowienie w ten sposób, że nie
obciąża powódki poniesionymi przez pozwanego A. Ż.
kosztami postępowania apelacyjnego,
2. zasądza od pozwanego A. Ż. na rzecz powódki 600
(sześćset) zł tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
W zawartym w punkcie 1 sentencji wyroku z dnia 22 listopada 2011 r.
postanowieniu, Sąd Apelacyjny– po rozpoznaniu apelacji powódki – zasądził od
powódki na rzecz pozwanego A. Ż. 5 400 zł tytułem kosztów postępowania
2
apelacyjnego. Sąd odwoławczy w przeciwieństwie do Sądu Okręgowego, który
oddalił powództwo i nie obciążył powódki kosztami procesu, nie znalazł podstaw do
orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie art. 102 k.p.c.
Rzeczą strony jest – jak stwierdził w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia –
ocena zasadności orzeczenia, które zamierza zaskarżyć. Ponosi bowiem ryzyko, że
z wniesieniem nieuzasadnionego środka odwoławczego wiążą się konsekwencje co
do kosztów procesu, zwłaszcza gdy oderwana od realiów, jak w rozpoznawanej
sprawie, wartość przedmiotu zaskarżenia ma wpływ na wysokość kosztów procesu.
W zażaleniu pełnomocnik powódki zarzucił, że zaskarżone postanowienie
zostało wydane z naruszeniem art. 102 k.p.c., albowiem powódka ze względu na
sytuację życiową i majątkową nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania
apelacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążyć jej
w ogóle kosztami. W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się zgodnie, że przepis
ten – stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98
k.p.c.) – urzeczywistnia zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach procesu. Nie
konkretyzuje on pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych”, pozostawiając ich
kwalifikację, opartą na ocenie całokształtu okoliczności sprawy, sądowi (por.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73 i z dnia
14 stycznia 1974 r., II CZ 223/73, niepubl.). Podstawę do jego zastosowania – jak
wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 lutego 2011 r., V CZ 98/10
(niepubl.) – stanowią konkretne okoliczności danej sprawy, przekonujące o tym, że
w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz
przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe. Stanowią je zarówno fakty
związane z samym procesem jak i leżące poza nim, a dotyczące sytuacji życiowej,
stanu majątkowego strony, które powinny być oceniane przede wszystkim
z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. Zatem przepis art. 102 k.p.c.
powinien być zastosowany wówczas, gdy w okolicznościach danej sprawy
3
obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu przeciwnika byłoby niezgodne
z zasadami słuszności.
Z okoliczności sprawy, zwłaszcza dotyczących sytuacji życiowej i majątkowej
skarżącej, wynika, że powódka, która ma 73 lata, jest inwalidką drugiej grupy
i sprawuje opiekę na ubezwłasnowolnioną córką K., utrzymuje się z emerytury
wynoszącej 1042,08 zł. Rację ma skarżąca, że z względu na sytuację życiową i
majątkową nie jest w stanie w ogóle ponieść należnych pozwanemu A.Ż. kosztów
postępowania apelacyjnego. Zaskarżone postanowienie należało zatem uznać za
wydane z naruszeniem art. 102 k.p.c. w wyżej przedstawionym rozumieniu. Tej
oceny nie zmieniają argumenty Sądu dotyczące sposobu zaskarżenia wyroku,
ponieważ pomijają one okoliczność, że powódka działała w sprawie z adwokatem
ustanowionym z urzędu. Nie ma podstaw prawnych do swoistego karania strony za
działania profesjonalnego pełnomocnika procesowego.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
w związku z art. 39816
k.p.c. orzekł, jak w punkcie 1 sentencji postanowienia.
Orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego jest oparte na art. 98
w związku z art. 3941
§ 3, art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c.). Koszty adwokata
ustanowionego dla powodów z urzędu należało w zaistniałej sytuacji procesowej
zasądzić na rzecz strony reprezentowanej przez niego, a nie bezpośrednio na
rzecz adwokata. Pełnomocnik procesowy ustanowiony z urzędu może natomiast
dochodzić realizacji swoich praw na podstawie art. 122 k.p.c.
md