V CZ 89/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:09-01-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 89/11
POSTANOWIENIE
Dnia 22 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M. D. i Z. D.
przeciwko Gminie B.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 czerwca 2012 r.,
zażalenia powodów na orzeczenie o kosztach, zawarte w pkt 4 wyroku Sądu
Apelacyjnego
z dnia 24 lutego 2011 r.,
1. zmienia zaskarżone postanowienie w ten sposób, że nie
obciąża powodów poniesionymi przez pozwaną
kosztami postępowania apelacyjnego,
2. zasądza od pozwanej na rzecz powodów 120
(stodwadzieścia) zł kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
W zawartym w punkcie 4 sentencji wyroku z dnia 24 lutego 2011 r.
postanowieniu, Sąd Apelacyjny– po rozpoznaniu apelacji powodów – zasądził do
każdego z powodów na rzecz pozwanej po 500 zł tytułem kosztów postępowania
apelacyjnego. Z uzasadnienia tego orzeczenia wynika, że podstawę rozstrzygnięcia
o kosztach procesu stanowił art. 102 k.p.c. Sąd zasądził od powodów na rzecz
pozwanej część należnych jej kosztów postępowania apelacyjnego, albowiem
powodowie ze względu na sytuację materialną nie są w stanie ponieść ich w
całości.
W zażaleniu pełnomocnik powodów zarzucił, że zaskarżone postanowienie
zostało wydane z naruszeniem art. 102 k.p.c., gdyż sytuacja życiowa i materialna
powodów uzasadnia całkowite zwolnienie ich od kosztów postępowania
apelacyjnego. W konkluzji zażalenia wniósł „o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i orzeczenie co do istoty sprawy przez nieobciążanie powodów
w ogóle kosztami postępowania apelacyjnego”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążyć jej
w ogóle kosztami. W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się zgodnie, że przepis
ten – stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98
k.p.c.) – urzeczywistnia zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach procesu.
Nie konkretyzuje on pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych”,
pozostawiając ich kwalifikację, opartą na ocenie całokształtu okoliczności sprawy,
sądowi (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ
210/73 i z dnia 14 stycznia 1974 r., II CZ 223/73, niepubl.). Podstawę do jego
zastosowania – jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 lutego
2011 r., V CZ 98/10 (niepubl.) – stanowią konkretne okoliczności danej sprawy,
przekonujące o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej
kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe.
Stanowią je zarówno fakty związane z samym procesem jak i leżące poza nim,
3
a dotyczące sytuacji życiowej, stanu majątkowego strony, które powinny być
oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.
Zatem przepis art. 102 k.p.c. powinien być zastosowany wówczas, gdy
w okolicznościach danej sprawy obciążenie strony przegrywającej kosztami
procesu przeciwnika byłoby niezgodne z zasadami słuszności.
Z okoliczności sprawy, w szczególności dotyczących sytuacji życiowej
i majątkowej skarżących, wynika, że powódka, która ma 83 lata i jest osobą
schorowaną, utrzymuje się z emerytury wynoszącej 821,35 zł, a powód, liczący 52
lata, otrzymuje 485,39 zł renty inwalidzkiej. Rację mają skarżący, że ze względu na
sytuację życiową i majątkową nie są oni w stanie w ogóle ponieść należnych
pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego. Obciążenie ich częściowo tymi
kosztami należało zatem uznać za rozstrzygnięcie wydane z naruszeniem art. 102
k.p.c. w wyżej przedstawionym rozumieniu.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
w związku z art. 39816
k.p.c. orzekł, jak w punkcie 1 sentencji postanowienia.
Orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego oparte jest na art. 98
w związku z art. 3941
§ 3, art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c.). Koszty radcy prawnego
ustanowionego dla powodów z urzędu należało w zaistniałej sytuacji procesowej
zasądzić na rzecz strony reprezentowanej przez niego, a nie bezpośrednio na
rzecz radcy prawnego. Pełnomocnik procesowy ustanowiony z urzędu może
natomiast dochodzić realizacji swoich praw na podstawie art. 122 k.p.c.
db
POSTANOWIENIE
Dnia 22 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M. D. i Z. D.
przeciwko Gminie B.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 czerwca 2012 r.,
zażalenia powodów na orzeczenie o kosztach, zawarte w pkt 4 wyroku Sądu
Apelacyjnego
z dnia 24 lutego 2011 r.,
1. zmienia zaskarżone postanowienie w ten sposób, że nie
obciąża powodów poniesionymi przez pozwaną
kosztami postępowania apelacyjnego,
2. zasądza od pozwanej na rzecz powodów 120
(stodwadzieścia) zł kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
W zawartym w punkcie 4 sentencji wyroku z dnia 24 lutego 2011 r.
postanowieniu, Sąd Apelacyjny– po rozpoznaniu apelacji powodów – zasądził do
każdego z powodów na rzecz pozwanej po 500 zł tytułem kosztów postępowania
apelacyjnego. Z uzasadnienia tego orzeczenia wynika, że podstawę rozstrzygnięcia
o kosztach procesu stanowił art. 102 k.p.c. Sąd zasądził od powodów na rzecz
pozwanej część należnych jej kosztów postępowania apelacyjnego, albowiem
powodowie ze względu na sytuację materialną nie są w stanie ponieść ich w
całości.
W zażaleniu pełnomocnik powodów zarzucił, że zaskarżone postanowienie
zostało wydane z naruszeniem art. 102 k.p.c., gdyż sytuacja życiowa i materialna
powodów uzasadnia całkowite zwolnienie ich od kosztów postępowania
apelacyjnego. W konkluzji zażalenia wniósł „o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i orzeczenie co do istoty sprawy przez nieobciążanie powodów
w ogóle kosztami postępowania apelacyjnego”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążyć jej
w ogóle kosztami. W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się zgodnie, że przepis
ten – stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98
k.p.c.) – urzeczywistnia zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach procesu.
Nie konkretyzuje on pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych”,
pozostawiając ich kwalifikację, opartą na ocenie całokształtu okoliczności sprawy,
sądowi (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ
210/73 i z dnia 14 stycznia 1974 r., II CZ 223/73, niepubl.). Podstawę do jego
zastosowania – jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 lutego
2011 r., V CZ 98/10 (niepubl.) – stanowią konkretne okoliczności danej sprawy,
przekonujące o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej
kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe.
Stanowią je zarówno fakty związane z samym procesem jak i leżące poza nim,
3
a dotyczące sytuacji życiowej, stanu majątkowego strony, które powinny być
oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.
Zatem przepis art. 102 k.p.c. powinien być zastosowany wówczas, gdy
w okolicznościach danej sprawy obciążenie strony przegrywającej kosztami
procesu przeciwnika byłoby niezgodne z zasadami słuszności.
Z okoliczności sprawy, w szczególności dotyczących sytuacji życiowej
i majątkowej skarżących, wynika, że powódka, która ma 83 lata i jest osobą
schorowaną, utrzymuje się z emerytury wynoszącej 821,35 zł, a powód, liczący 52
lata, otrzymuje 485,39 zł renty inwalidzkiej. Rację mają skarżący, że ze względu na
sytuację życiową i majątkową nie są oni w stanie w ogóle ponieść należnych
pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego. Obciążenie ich częściowo tymi
kosztami należało zatem uznać za rozstrzygnięcie wydane z naruszeniem art. 102
k.p.c. w wyżej przedstawionym rozumieniu.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
w związku z art. 39816
k.p.c. orzekł, jak w punkcie 1 sentencji postanowienia.
Orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego oparte jest na art. 98
w związku z art. 3941
§ 3, art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c.). Koszty radcy prawnego
ustanowionego dla powodów z urzędu należało w zaistniałej sytuacji procesowej
zasądzić na rzecz strony reprezentowanej przez niego, a nie bezpośrednio na
rzecz radcy prawnego. Pełnomocnik procesowy ustanowiony z urzędu może
natomiast dochodzić realizacji swoich praw na podstawie art. 122 k.p.c.
db