II CZ 66/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-12-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 66/12
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku H. W. i J..
przy uczestnictwie D. K., B. D.
oraz I. D.
o dział spadku i zniesienie współwłasności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lipca 2012 r.,
zażalenia wnioskodawców
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 2 grudnia 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 2 grudnia 2011 r. Sąd Okręgowy w P. odrzucił
skargę kasacyjną wnioskodawców H. W. i J. W., jako podstawę wskazując art. 3986
§ 2 k.p.c. w zw. z art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c. Skargę tę uznał za niedopuszczalną ze
względu na zbyt niską wartość przedmiotu zaskarżenia. W uzasadnieniu wyjaśnił,
że podana przez skarżących wartość przedmiotu zaskarżenia (238 369 zł) jest
tożsama z wartością przedmiotu działu spadku i zniesienia współwłasności, nie
odpowiada natomiast wartości udziałów skarżących w majątku spadkowym,
wynoszących po 1/3. Przy tym skarżący podważają w skardze jedynie część
rozstrzygnięcia – przyznanie im na współwłasność działki 113/1 o wartości 128 214
zł, udział w której każdego z nich (1/3) odpowiada kwocie 42 738 zł. Zakres
zaskarżenia postanowienia przez skarżących w odniesieniu do żadnego z nich nie
osiąga więc wartości 150.000 złotych.
Wnioskodawcy zażalili się na to postanowienie, zarzucając naruszenia art.
5191
§ 4 pkt 4 k.p.c. Skarżący podnieśli, że w skardze kasacyjnej kwestionowali
zasadę dokonanego podziału oraz jego dopuszczalność, co uzasadnia
uwzględnienie rzeczywistej wartości ich interesu. Skarżący zaznaczyli, że
podważają dopuszczalność przeprowadzenia działu, jako sprzecznego z prawem,
co nakazywało przyjęcie jako wartości przedmiotu zaskarżenia całej ustalonej przez
Sąd wartości przedmiotu działu.
We wnioskach wnioskodawcy domagali się uchylenia zaskarżonego
postanowienia i orzeczenia o kosztach postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W tzw. sprawach działowych, do których nalezą również sprawy o dział
spadku i zniesienie współwłasności, zasadą jest wyznaczanie interesu
majątkowego uczestników tych spraw, określającego wartość przedmiotu
zaskarżenia, wielkością ich udziału w dzielonym majątku lub wartością konkretnego
żądania czy składnika majątkowego, którego ich wnioski dotyczą. Kryterium
wielkości udziału nie będzie odpowiednie wówczas, gdy uczestnik podważa samą
zasadę podziału (jako przykład podaje się kwestionowanie podstaw do uznania
majątku za wspólny) lub zaskarża rozstrzygnięcie o innych roszczeniach objętych
kompleksowo orzeczeniem działowym (z tytułu posiadania rzeczy wspólnej,
rozliczenia nakładów na nią i pożytków, jakie przyniosła). Zagadnienie to zostało
3
wyjaśnione w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2003 r. (III CZ
153/02, OSNC 2004/4/60), a zaprezentowany w nim pogląd był później wielokrotnie
powtarzany i można go uznać za ustabilizowany kierunek wykładni art. 519 1
§ 2 i §
4 k.p.c. Akceptują go także skarżący, którzy w zażaleniu przekonywali, że ich
skarga kasacyjna podważa zasadę rozstrzygnięcia, rozumianą jako
dopuszczalność przeprowadzenia podziału. Jednakże lektura zarzutów
i uzasadnienia skargi kasacyjnej wskazuje, że wnioskodawcy nie podważają
ustaleń Sądów obu instancji co do składu majątku spadkowego. Kwestionują
jedynie sposób dokonanego podziału, którego istotą jest przyznanie
wnioskodawcom na współwłasność działki nr 113/1, podczas gdy chcieliby oni,
żeby tę działkę, podobnie jak spadkowy udział w sąsiedniej działce nr 112,
otrzymała uczestniczka D. K., a wnioskodawcy – spłatę. Wnioskodawcy podważają
ponadto dopuszczalność przyznania im działki 113/1 na współwłasność, skoro – jak
twierdzą – nie zgodzili się na takie rozwiązanie, które nie likwiduje w pełni stanu
wspólności praw do nieruchomości. Spornym elementem rozstrzygnięcia w
postanowieniu działowym oraz w akceptującym to postanowienie orzeczeniu Sądu
drugiej instancji jest więc sposób zadysponowania działką nr 113/1, co powoduje,
że wartość tej działki wyznacza ekonomiczny wymiar przedmiotu zaskarżenia.
Ponieważ działka nr 113/1 oszacowana została na kwotę 128 214 zł, słusznie Sąd
Okręgowy uznał, że wartość przedmiotu zaskarżenia w niniejszej sprawie nie sięga
150 000 zł.
Z tych przyczyn zażalenie wnioskodawców należało oddalić na podstawie
art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39814
i art. 13 § 2 k.p.c.
es
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku H. W. i J..
przy uczestnictwie D. K., B. D.
oraz I. D.
o dział spadku i zniesienie współwłasności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lipca 2012 r.,
zażalenia wnioskodawców
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 2 grudnia 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 2 grudnia 2011 r. Sąd Okręgowy w P. odrzucił
skargę kasacyjną wnioskodawców H. W. i J. W., jako podstawę wskazując art. 3986
§ 2 k.p.c. w zw. z art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c. Skargę tę uznał za niedopuszczalną ze
względu na zbyt niską wartość przedmiotu zaskarżenia. W uzasadnieniu wyjaśnił,
że podana przez skarżących wartość przedmiotu zaskarżenia (238 369 zł) jest
tożsama z wartością przedmiotu działu spadku i zniesienia współwłasności, nie
odpowiada natomiast wartości udziałów skarżących w majątku spadkowym,
wynoszących po 1/3. Przy tym skarżący podważają w skardze jedynie część
rozstrzygnięcia – przyznanie im na współwłasność działki 113/1 o wartości 128 214
zł, udział w której każdego z nich (1/3) odpowiada kwocie 42 738 zł. Zakres
zaskarżenia postanowienia przez skarżących w odniesieniu do żadnego z nich nie
osiąga więc wartości 150.000 złotych.
Wnioskodawcy zażalili się na to postanowienie, zarzucając naruszenia art.
5191
§ 4 pkt 4 k.p.c. Skarżący podnieśli, że w skardze kasacyjnej kwestionowali
zasadę dokonanego podziału oraz jego dopuszczalność, co uzasadnia
uwzględnienie rzeczywistej wartości ich interesu. Skarżący zaznaczyli, że
podważają dopuszczalność przeprowadzenia działu, jako sprzecznego z prawem,
co nakazywało przyjęcie jako wartości przedmiotu zaskarżenia całej ustalonej przez
Sąd wartości przedmiotu działu.
We wnioskach wnioskodawcy domagali się uchylenia zaskarżonego
postanowienia i orzeczenia o kosztach postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W tzw. sprawach działowych, do których nalezą również sprawy o dział
spadku i zniesienie współwłasności, zasadą jest wyznaczanie interesu
majątkowego uczestników tych spraw, określającego wartość przedmiotu
zaskarżenia, wielkością ich udziału w dzielonym majątku lub wartością konkretnego
żądania czy składnika majątkowego, którego ich wnioski dotyczą. Kryterium
wielkości udziału nie będzie odpowiednie wówczas, gdy uczestnik podważa samą
zasadę podziału (jako przykład podaje się kwestionowanie podstaw do uznania
majątku za wspólny) lub zaskarża rozstrzygnięcie o innych roszczeniach objętych
kompleksowo orzeczeniem działowym (z tytułu posiadania rzeczy wspólnej,
rozliczenia nakładów na nią i pożytków, jakie przyniosła). Zagadnienie to zostało
3
wyjaśnione w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2003 r. (III CZ
153/02, OSNC 2004/4/60), a zaprezentowany w nim pogląd był później wielokrotnie
powtarzany i można go uznać za ustabilizowany kierunek wykładni art. 519 1
§ 2 i §
4 k.p.c. Akceptują go także skarżący, którzy w zażaleniu przekonywali, że ich
skarga kasacyjna podważa zasadę rozstrzygnięcia, rozumianą jako
dopuszczalność przeprowadzenia podziału. Jednakże lektura zarzutów
i uzasadnienia skargi kasacyjnej wskazuje, że wnioskodawcy nie podważają
ustaleń Sądów obu instancji co do składu majątku spadkowego. Kwestionują
jedynie sposób dokonanego podziału, którego istotą jest przyznanie
wnioskodawcom na współwłasność działki nr 113/1, podczas gdy chcieliby oni,
żeby tę działkę, podobnie jak spadkowy udział w sąsiedniej działce nr 112,
otrzymała uczestniczka D. K., a wnioskodawcy – spłatę. Wnioskodawcy podważają
ponadto dopuszczalność przyznania im działki 113/1 na współwłasność, skoro – jak
twierdzą – nie zgodzili się na takie rozwiązanie, które nie likwiduje w pełni stanu
wspólności praw do nieruchomości. Spornym elementem rozstrzygnięcia w
postanowieniu działowym oraz w akceptującym to postanowienie orzeczeniu Sądu
drugiej instancji jest więc sposób zadysponowania działką nr 113/1, co powoduje,
że wartość tej działki wyznacza ekonomiczny wymiar przedmiotu zaskarżenia.
Ponieważ działka nr 113/1 oszacowana została na kwotę 128 214 zł, słusznie Sąd
Okręgowy uznał, że wartość przedmiotu zaskarżenia w niniejszej sprawie nie sięga
150 000 zł.
Z tych przyczyn zażalenie wnioskodawców należało oddalić na podstawie
art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39814
i art. 13 § 2 k.p.c.
es