I CNP 25/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-03-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CNP 25/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
ze skargi M. Films Spółki z o.o. w W. o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 31 marca 2010 r., wydanego w sprawie
z powództwa M. M.
przeciwko M. Films Spółce z o.o. w W.
o ochronę praw autorskich,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 14 grudnia 2012 r.,
1. stwierdza, że wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 31 marca
2010 r., jest niezgodny z prawem w punkcie I (pierwszym)
w części oddalającej apelację strony pozwanej – M. Films
Spółki z o.o. w W.;
2. zasądza od powódki na rzecz pozwanej M. Films Spółki z
o.o. w W. kwotę 1700 (tysiąc siedemset) zł tytułem zwrotu
kosztów wywołanych wniesieniem skargi.
Uzasadnienie
2
Powódka dochodziła od kilku pozwanych, w tym od „M. Films” spółki z o.o.
kwoty trzykrotnego wynagrodzenia w związku z naruszeniem majątkowych praw
autorskich (przysługujących jej poprzedniczce prawnej); domagała się także
nakazania pozwanym zaprzestania naruszenia przynależnych jej praw autorskich
majątkowych przez zakaz rozpowszechniania i wyświetlania filmu wskazanego
w pozwie.
Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo częściowo i to jedynie w zakresie
dochodzonego wynagrodzenia (art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r.
w prawie autorskim i prawach pokrewnych; Dz.U. z 2006 r., nr 90, poz. 631;
obecnie – art. 79 ust. 1 pkt 36 prawa autorskiego – Dz.U. z 2007 r., nr 99, poz.
662). Od pozwanej „M. Films”- spółki z o.o. i innych pozwanych zasadzono
solidarnie kwotę 10.000 zł jako dwukrotne wynagrodzenie, które w chwili jego
dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na
korzystanie z utworu. W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone, także
w odniesieniu do dwóch wspomnianych roszczeń. Sąd Okręgowy stwierdził
istnienie po stronie powódki legitymacji czynnej w niniejszym procesie. Wynikała
ona z art. 2 – ustawy o prawie autorskim. Przepis ten chroni prawa autorskie autora
utworu pierwotnego i wtórnego (opracowania) w zakresie przysługujących praw
autorskich. W związku z tym, że prawa autorki (poprzedniczki prawnej powódki)
do utworu pierwotnego nie wygasły, powódka zachowuje legitymację czynną
w zakresie dochodzonych roszczeń.
Sąd Okręgowy dokonał szczególnego obliczenia wynagrodzenia
przysługującego powódce i doszedł do wniosku, że wynosi ono 10.000 zł (s. 6-8
uzasadnienia zaskarżonego wyroku).
Pozwana „M. Films” – spółka o.o. zaskarżyła wyrok Sąd Okręgowego
odnośnie do rozstrzygnięć zawartych w pkt 1-5 w zakresie zasądzenia od niej na
rzecz powódki kwoty 10.000 zł z odsetkami. W piśmie procesowym z dnia 31 lipca
2008 r. pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczeń powódki, powołując się
3
na trzyletni termin przedawnienia przewidziany w art. 442 § 1 k.c. (termin ten
upłynął bowiem w lutym 2003 r., a pozew został wniesiony w dniu 6 lipca 2003 r.).
Sąd Apelacyjny oddalił apelację pozwanej, nie podzielając zasadności
zgłoszonego zarzutu przedawnienia roszczenia wynikającego z art. 79 ust. 1
ustawy o prawie autorkim (obecnie art. 79 ust. 1 pkt 3b tej ustawy). Sąd ten
stwierdził ogólnie, że skoro przepisy ustawy o prawie autorskim z 1994 r. nie
zawierają szczególnych postanowień dotyczących przedawnienia roszczeń
wynikających z art. 79 tej ustawy, to należy przyjąć, iż mają tu zastosowanie
przepisy art. 118 k.c.
W skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku Sądu
Apelacyjnego w zakresie oddalającym apelację strony pozwanej – „M. Films” –
spółki z o.o., strona ta wskazywała, że rozstrzygnięcie Sądu drugiej instancji
narusza art. 118 k.c. i art. 442 (obecnie – art. 4421
k.c.). Przyjęto w nim bowiem
bezpodstawnie dziesięcioletni termin przedawnienia roszczeń majątkowych
wynikających z art. 79 ust. 1 ustawy o prawie autorskim z 1994 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przyjmując stanowisko, że do przedawnienia roszczeń majątkowych
wynikających z art. 79 ust. 1 ustawy o prawie autorskim z 1994 r. ma zastosowanie
ogólny przepis art. 118 k.c., Sąd Apelacyjny powołał się na wypowiedzi w literaturze
i przytoczył odpowiednią publikację (s. 22 – 23 uzasadnienia zaskarżonego
wyroku). Tymczasem brak regulacji w ustawie o prawie autorskim szczególnych
przepisów dotyczących przedawnienia roszczeń majątkowych wynikających
z naruszenia autorskich praw majątkowych (art. 79 ust. 1 ustawy), nie przesądza
jeszcze o tym, że pod uwagę należy brać ogólny przepis art. 118 k.c. W wielu
orzeczeniach Sąd Najwyższy dokonał szczegółowej analizy prawnego charakteru
tych roszczeń, w tym roszczenia o zapłatę odpowiedniego wynagrodzenia
w związku z naruszeniem autorskich praw majątkowych. Chodzi tu o wypowiedzi
Sądu Najwyższego dokonywane zarówno na tle stanu prawnego przed jego zmianą
w dniu 31 maja 2006 r. (Dz. U. z 2006 r., nr 98, poz. 631), jak i po tej dacie, gdy
odpowiednio rozbudowano przepis art. 79 ust. 1 ustawy. Eksponowano w nich
odszkodowawczy i jednocześnie deliktowy charakter wspomnianych roszczeń,
4
przedstawiając istotne argumenty prawne na rzecz takiego stanowiska
(wynagrodzenie jako zryczałtowane odszkodowanie, pozaumowny charakter
odpowiedzialności podmiotu naruszającego autorskie prawa majątkowe w sposób
bezprawny, odesłanie de lege lata do „zasad ogólnych” – art. 78 ust. 1 pkt 1a
ustawy, obiektywizacja odpowiedzialności naruszającego i nasilenie elementów
represyjności charakterystyczne dla odpowiedzialności deliktowej, współsprawstwo
deliktowe kilku podmiotów naruszających majątkowe prawo autorskie, art. 422 k.c.).
Argumentację taką przedstawiano w sposób syntetyczny i przekonywający np.
w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2011 r., I CSK
633/10 (OSNC 2012, z. 3, poz. 37; tamże powołano inne orzeczenia Sądu
Najwyższego). W wyroku z dnia 21 października 2011 r., IV CSK 133/11 (nie publ.)
wyraźnie wskazywano na to, że odpowiedzialność przewidziana w art. 79 ustawy
o prawie autorskim jest odpowiedzialnością deliktową z racji bezprawnego
wkroczenia w cudze prawo wyłączne. Roszczenie o wynagrodzenia jest
alternatywą odszkodowania na zasadach ogólnych, ma charakter stricte
odszkodowawczy i nie zależy od wykazania wysokości poniesionego uszczerbku.
Na deliktowy charakter omawianej odpowiedzialności wskazano także w wyrokach
Sądu Najwyższego: z dnia 8 lutego 2011 r., V CSK 56/11 (nie publ.) i z dnia
8 marca 2012 r., V CSK 102/11 (nie publ.).
W związku z tym, że Sąd Apelacyjny przy interpretacji art. 79 ust. 1 ustawy
o prawie autorskim powołał się jedynie na brak szczególnych przepisów
o przedawnieniu roszczeń wynikających z art. 79 ust. 1 ustawy i wypowiedzi
w literaturze, natomiast nie zastanawiał się nad samym charakterem prawnym tych
roszczeń, przyjętym w ukształtowanej już judykaturze Sądu Najwyższego, należy
stwierdzić, że wyrok tego Sądu z dnia 31 marca 2010 r. w części oddalającej
apelację pozwanej „M. Films” – spółki z o.o. jest niezgodny z prawem w rozumieniu
art. 4241
§ 1 k.p.c.
.
W tej sytuacji należało orzec jak w sentencji na podstawie art. 424 § 211
.
O kosztach postępowania wywodzących skargę orzeczono stosownie do art. 98
i art. 208 § 1 k.p.c. w zw. z art. 42412
k.p.c.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
ze skargi M. Films Spółki z o.o. w W. o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 31 marca 2010 r., wydanego w sprawie
z powództwa M. M.
przeciwko M. Films Spółce z o.o. w W.
o ochronę praw autorskich,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 14 grudnia 2012 r.,
1. stwierdza, że wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 31 marca
2010 r., jest niezgodny z prawem w punkcie I (pierwszym)
w części oddalającej apelację strony pozwanej – M. Films
Spółki z o.o. w W.;
2. zasądza od powódki na rzecz pozwanej M. Films Spółki z
o.o. w W. kwotę 1700 (tysiąc siedemset) zł tytułem zwrotu
kosztów wywołanych wniesieniem skargi.
Uzasadnienie
2
Powódka dochodziła od kilku pozwanych, w tym od „M. Films” spółki z o.o.
kwoty trzykrotnego wynagrodzenia w związku z naruszeniem majątkowych praw
autorskich (przysługujących jej poprzedniczce prawnej); domagała się także
nakazania pozwanym zaprzestania naruszenia przynależnych jej praw autorskich
majątkowych przez zakaz rozpowszechniania i wyświetlania filmu wskazanego
w pozwie.
Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo częściowo i to jedynie w zakresie
dochodzonego wynagrodzenia (art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r.
w prawie autorskim i prawach pokrewnych; Dz.U. z 2006 r., nr 90, poz. 631;
obecnie – art. 79 ust. 1 pkt 36 prawa autorskiego – Dz.U. z 2007 r., nr 99, poz.
662). Od pozwanej „M. Films”- spółki z o.o. i innych pozwanych zasadzono
solidarnie kwotę 10.000 zł jako dwukrotne wynagrodzenie, które w chwili jego
dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na
korzystanie z utworu. W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone, także
w odniesieniu do dwóch wspomnianych roszczeń. Sąd Okręgowy stwierdził
istnienie po stronie powódki legitymacji czynnej w niniejszym procesie. Wynikała
ona z art. 2 – ustawy o prawie autorskim. Przepis ten chroni prawa autorskie autora
utworu pierwotnego i wtórnego (opracowania) w zakresie przysługujących praw
autorskich. W związku z tym, że prawa autorki (poprzedniczki prawnej powódki)
do utworu pierwotnego nie wygasły, powódka zachowuje legitymację czynną
w zakresie dochodzonych roszczeń.
Sąd Okręgowy dokonał szczególnego obliczenia wynagrodzenia
przysługującego powódce i doszedł do wniosku, że wynosi ono 10.000 zł (s. 6-8
uzasadnienia zaskarżonego wyroku).
Pozwana „M. Films” – spółka o.o. zaskarżyła wyrok Sąd Okręgowego
odnośnie do rozstrzygnięć zawartych w pkt 1-5 w zakresie zasądzenia od niej na
rzecz powódki kwoty 10.000 zł z odsetkami. W piśmie procesowym z dnia 31 lipca
2008 r. pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczeń powódki, powołując się
3
na trzyletni termin przedawnienia przewidziany w art. 442 § 1 k.c. (termin ten
upłynął bowiem w lutym 2003 r., a pozew został wniesiony w dniu 6 lipca 2003 r.).
Sąd Apelacyjny oddalił apelację pozwanej, nie podzielając zasadności
zgłoszonego zarzutu przedawnienia roszczenia wynikającego z art. 79 ust. 1
ustawy o prawie autorkim (obecnie art. 79 ust. 1 pkt 3b tej ustawy). Sąd ten
stwierdził ogólnie, że skoro przepisy ustawy o prawie autorskim z 1994 r. nie
zawierają szczególnych postanowień dotyczących przedawnienia roszczeń
wynikających z art. 79 tej ustawy, to należy przyjąć, iż mają tu zastosowanie
przepisy art. 118 k.c.
W skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku Sądu
Apelacyjnego w zakresie oddalającym apelację strony pozwanej – „M. Films” –
spółki z o.o., strona ta wskazywała, że rozstrzygnięcie Sądu drugiej instancji
narusza art. 118 k.c. i art. 442 (obecnie – art. 4421
k.c.). Przyjęto w nim bowiem
bezpodstawnie dziesięcioletni termin przedawnienia roszczeń majątkowych
wynikających z art. 79 ust. 1 ustawy o prawie autorskim z 1994 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przyjmując stanowisko, że do przedawnienia roszczeń majątkowych
wynikających z art. 79 ust. 1 ustawy o prawie autorskim z 1994 r. ma zastosowanie
ogólny przepis art. 118 k.c., Sąd Apelacyjny powołał się na wypowiedzi w literaturze
i przytoczył odpowiednią publikację (s. 22 – 23 uzasadnienia zaskarżonego
wyroku). Tymczasem brak regulacji w ustawie o prawie autorskim szczególnych
przepisów dotyczących przedawnienia roszczeń majątkowych wynikających
z naruszenia autorskich praw majątkowych (art. 79 ust. 1 ustawy), nie przesądza
jeszcze o tym, że pod uwagę należy brać ogólny przepis art. 118 k.c. W wielu
orzeczeniach Sąd Najwyższy dokonał szczegółowej analizy prawnego charakteru
tych roszczeń, w tym roszczenia o zapłatę odpowiedniego wynagrodzenia
w związku z naruszeniem autorskich praw majątkowych. Chodzi tu o wypowiedzi
Sądu Najwyższego dokonywane zarówno na tle stanu prawnego przed jego zmianą
w dniu 31 maja 2006 r. (Dz. U. z 2006 r., nr 98, poz. 631), jak i po tej dacie, gdy
odpowiednio rozbudowano przepis art. 79 ust. 1 ustawy. Eksponowano w nich
odszkodowawczy i jednocześnie deliktowy charakter wspomnianych roszczeń,
4
przedstawiając istotne argumenty prawne na rzecz takiego stanowiska
(wynagrodzenie jako zryczałtowane odszkodowanie, pozaumowny charakter
odpowiedzialności podmiotu naruszającego autorskie prawa majątkowe w sposób
bezprawny, odesłanie de lege lata do „zasad ogólnych” – art. 78 ust. 1 pkt 1a
ustawy, obiektywizacja odpowiedzialności naruszającego i nasilenie elementów
represyjności charakterystyczne dla odpowiedzialności deliktowej, współsprawstwo
deliktowe kilku podmiotów naruszających majątkowe prawo autorskie, art. 422 k.c.).
Argumentację taką przedstawiano w sposób syntetyczny i przekonywający np.
w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2011 r., I CSK
633/10 (OSNC 2012, z. 3, poz. 37; tamże powołano inne orzeczenia Sądu
Najwyższego). W wyroku z dnia 21 października 2011 r., IV CSK 133/11 (nie publ.)
wyraźnie wskazywano na to, że odpowiedzialność przewidziana w art. 79 ustawy
o prawie autorskim jest odpowiedzialnością deliktową z racji bezprawnego
wkroczenia w cudze prawo wyłączne. Roszczenie o wynagrodzenia jest
alternatywą odszkodowania na zasadach ogólnych, ma charakter stricte
odszkodowawczy i nie zależy od wykazania wysokości poniesionego uszczerbku.
Na deliktowy charakter omawianej odpowiedzialności wskazano także w wyrokach
Sądu Najwyższego: z dnia 8 lutego 2011 r., V CSK 56/11 (nie publ.) i z dnia
8 marca 2012 r., V CSK 102/11 (nie publ.).
W związku z tym, że Sąd Apelacyjny przy interpretacji art. 79 ust. 1 ustawy
o prawie autorskim powołał się jedynie na brak szczególnych przepisów
o przedawnieniu roszczeń wynikających z art. 79 ust. 1 ustawy i wypowiedzi
w literaturze, natomiast nie zastanawiał się nad samym charakterem prawnym tych
roszczeń, przyjętym w ukształtowanej już judykaturze Sądu Najwyższego, należy
stwierdzić, że wyrok tego Sądu z dnia 31 marca 2010 r. w części oddalającej
apelację pozwanej „M. Films” – spółki z o.o. jest niezgodny z prawem w rozumieniu
art. 4241
§ 1 k.p.c.
.
W tej sytuacji należało orzec jak w sentencji na podstawie art. 424 § 211
.
O kosztach postępowania wywodzących skargę orzeczono stosownie do art. 98
i art. 208 § 1 k.p.c. w zw. z art. 42412
k.p.c.