Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 54/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Gradzik (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Małgorzata Gierszon
SSN Jacek Sobczak
Protokolant Anna Kowal
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Bogumiły Drozdowskiej,
w sprawie W. P.
skazanego z art. 18 § 2 kk w zw. z art. 234 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 12 grudnia 2012 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 21 września 2011 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego z dnia 7 czerwca 2011 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok oraz utrzymany nim w mocy
wskazany wyżej wyrok Sądu Rejonowego i uniewinnia W. P. od
popełnienia zarzuconego mu czynu;
2. kosztami postępowania w sprawie obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 7 czerwca 2011r., Sąd Rejonowy uznał W. P. za winnego
tego, że w lutym 2010r. w W., chcąc by P. M. popełnił przestępstwo, nakłaniał go
2
do złożenia niezgodnego z prawdą zawiadomienia o popełnieniu przez prokuratora
Prokuratury Okręgowej X. M. przestępstwa i fałszywego oskarżenia go o
przekazywanie P. M. za pośrednictwem W. P., w zamian za przekazanie korzyści
majątkowej, informacji ze śledztwa prowadzonego przeciwko w/wym. przez
ówczesnego prokuratora Prokuratury Apelacyjnej, czym działał na szkodę X. M. –
tj. popełnienia przestępstwa z art. 18§2 kk w zw. z art. 234 kk i za to wymierzył mu
karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
W apelacji od tego wyroku obrońca oskarżonego podniósł zarzuty:
-rażącego błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
orzeczenia, polegającego na przyjęciu, że oskarżony nakłaniał P. M., by ten złożył
niezgodne z prawdą zawiadomienie o popełnieniu przez prokuratora X. Mm
przestępstwa i fałszywego oskarżenia go o pośredniczenie w przyjęciu korzyści
majątkowej przez prokuratora Z. S., podczas gdy z materiału dowodowego, w tym
wyjaśnień oskarżonego, zeznań P. M. i zgromadzonych w sprawie dokumentów
niepodważalnie wynika, że to oskarżony miał zamiar popełnić przestępstwo z art.
234 kk fałszywie oskarżając X. M. i czynił do tego przygotowania, po czym
ostatecznie od swojego zamiaru odstąpił, który to błąd przesądził o niesłusznym
skazaniu oskarżonego;
-naruszenia przepisów postępowania, a to art. 424 pkt 2 kpk, polegającego na
całkowitym pominięciu w uzasadnieniu wyroku wskazania i wyjaśnienia podstawy
prawnej wyroku, co znacząco utrudnia jego weryfikację.
Podnosząc te zarzuty apelujący wniósł o zmianę wyroku przez uniewinnienie
oskarżonego, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 21 września 2011r., utrzymał w mocy
zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną.
Prawomocny wyrok zaskarżył kasacją obrońca oskarżonego. Podniósł w niej
zarzut rażącego naruszenia prawa materialnego, mogącego mieć wpływ na treść
wyroku, tj. naruszenie art. 18§2 kk w zw. z art. 234 kk przez jego niewłaściwe
zastosowanie i przyjęcie, że zachowanie oskarżonego wypełnia znamiona
podżegania do złożenia niezgodnego z prawdą zawiadomienia o popełnieniu
przestępstwa przez prokuratora X. M., podczas gdy zachowanie oskarżonego
oceniane na podstawie materiału dowodowego prawidłowo zgromadzonego nie
wypełnia znamion zarzuconego mu przestępstwa, a może być uznane jedynie jako
3
przygotowanie do popełnienia przestępstwa stypizowanego w art. 234 kk, które
zgodnie z ustawą nie podlega karze.
Wskazując na ten zarzut autor kasacji wniósł o uchylenie wyroków Sądów obu
instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zarzut naruszenia prawa materialnego może być stawiany tylko wtedy, gdy
skarżący nie kwestionuje w żadnym aspekcie ustaleń faktycznych przyjętych za
podstawę orzeczenia. Obraza prawa materialnego wyraża się w wadliwym jego
zastosowaniu lub niezastosowaniu do prawidłowo ustalonych faktów. Obrońca
skazanego podniósł, że subsumcja ustaleń jako mających stanowić nakłanianie P.
M. przez W. P. do złożenia fałszywego oskarżenia prokuratora X. M. o popełnienie
przestępstwa, jest nietrafna i jako taka narusza przepisy art. 18§2 kk w zw. z art.
234 kk. W przekonaniu skarżącego działanie W. P. przedstawione w uzasadnieniu
wyroku nie wypełniło znamion tego przestępstwa.
Zarzutowi skarżącego nie można odmówić słuszności. Ustalenia dokonane
przez Sąd pierwszej instancji, w pełni aprobowane przez Sąd Okręgowy wskazują,
że oskarżony zaproponował P. M., by ten pomówił prokuratora X. M., przy czym
miałoby to polegać na tym, że złoży w Prokuraturze zeznania potwierdzające, iż
prokurator ten pośredniczył w przekazywaniu korzyści majątkowych dla innego
prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w zamian za uzyskanie informacji ze śledztwa i
za jego opóźnianie. Ustalono też, że P. M. przygotowywał oskarżonemu pisma, w
których tenże miał zawiadomić organy ścigania o popełnieniu przestępstwa przez
prokuratora P. M.
Przytoczone ustalenia znajdują pełne potwierdzenie w dowodach uznanych
przez Sąd meriti za wiarygodne, w tym w treści odręcznych pism, które oskarżony
przedstawił w czasie przesłuchania w charakterze podejrzanego (k. 271-276).
Wynika z ich treści ponad wszelką wątpliwość, że to W.P., a więc oskarżony
zawiadamia organy ścigania (różnego szczebla w poszczególnych pismach) o
bezprawnych działaniach wspomnianego prokuratora, także o charakterze
korupcyjnym. Na prośbę oskarżonego pisma te sporządził P. M., lecz ostatecznie
nie zostały one przepisane na czysto przez oskarżonego, ani wysłane do
adresatów. Taki też przebieg zdarzeń wynika z zeznań P. M. i z treści jego pisma z
dnia 1 marca 2010r. wysłanego do Prokuratury Okręgowej. Ujawnił w nim, że
oskarżony złoży fałszywe doniesienie na prokuratora P. M., a jego samego
4
nakłaniał do złożenia fałszywych zeznań, które wspierałyby to zawiadomienie (k. 2-
5).
Nie jest więc zrozumiałe dlaczego przy tak poczynionych ustaleniach Sądy
obu instancji przyjęły, że oskarżony nakłaniał P. M. do złożenia przed organami
ścigania fałszywego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa przez prokuratora
X. M. Fałszywe oskarżenie, jako czynność sprawcza występku z art. 234 kk, polega
na podniesieniu przed organami ścigania lub orzekania nieprawdziwego zarzutu, że
inna osoba popełniła przestępstwo, wykroczenie lub przewinienie dyscyplinarne.
Fakty ustalone przez Sąd meriti dowodzą jednoznacznie, że z fałszywym
oskarżeniem miał wystąpić W. P., a nie P. M. Rola tego ostatniego miała się
sprowadzać do zredagowania mu stosownych pism, a w przyszłości do złożenia
fałszywych zeznań, które potwierdziłyby okoliczności zawarte w fałszywym
zawiadomieniu. Oddziaływanie W. P. na P. M. nosiło zatem znamiona nakłaniania
do złożenia fałszywych zeznań, a więc wypełniałoby znamiona występku z art.
18§2 kk w zw. z art. 233§1 kk. Taki zarzut nie został jednak postawiony W. P. w
akcie oskarżenia, a Sądy orzekające nie zmieniły opisu czynu, ani w ślad za tym
jego kwalifikacji prawnej. W instancji odwoławczej nie byłoby to zresztą możliwe
wobec zaskarżenia wyroku Sądu Rejonowego tylko na korzyść oskarżonego.
Trafnie zauważa się w uzasadnieniu kasacji, że w żadnym stadium postępowania
nie było też faktycznych podstaw do traktowania czynu oskarżonego jako
usiłowania złożenia fałszywego oskarżenia, co uprawniałoby do zmiany kwalifikacji
prawnej w tym właśnie kierunku. Działanie oskarżonego zakończyło się bowiem na
przyjęciu od P. M. „projektów” pism, które miał zamiar wysłać do organów ścigania,
a więc na niepenalizowanych (w odniesieniu do tego typu przestępstwa)
czynnościach przygotowawczych.
W podsumowaniu należy stwierdzić, że zarzut obrazy wskazanych w kasacji
przepisów art. 18§2 kk w zw. z art. 234 kk okazał się zasadny. Ustalenia Sądu
pierwszej instancji nie były wystarczające do przyjęcia, że oskarżony wypełnił
znamię czynności sprawczej zarzuconego przestępstwa. Uchybienia tego nie
dostrzeżono przy rozpoznaniu apelacji, w której obrońca zasadnie zarzucił, że
przypisano oskarżonemu nakłanianie P. M. do fałszywego oskarżenia, podczas gdy
ustalenia świadczyły o tym, iż to oskarżony zamierzał fałszywie oskarżyć, ale
przedtem uzyskać pomoc P. M. we właściwym zredagowaniu pism do organów
ścigania.
5
Obraza przepisów prawa materialnego miała rażący charakter i w istotny
sposób wpłynęła na treść zaskarżonego wyroku. W konsekwencji należało ten
wyrok uchylić. Sąd Najwyższy zważył jednocześnie, że ustalenia faktyczne w tej
sprawie na etapie postępowania przed Sądem Rejonowym nie uprawniały do
skazania W. P. za przestępstwo określone w art. 18§2 kk w zw. z art. 234 kk.
Przesądziło to o uchyleniu także wyroku tego Sądu. Skazanie oskarżonego uznać
należało za oczywiście niesłuszne, gdyż ustalenia faktyczne nie pozwalały na ich
subsumpcję pod znamiona zarzuconego przestępstwa. Względy proceduralne, a
ściśle zakaz reformationis in peius, uniemożliwiałyby wprowadzenie jakichkolwiek
zmian na niekorzyść oskarżonego w toku dalszego postępowania. W tym stanie
rzeczy na podstawie art. 537§2 kpk Sąd Najwyższy, po uchyleniu wyroków Sądów
obu instancji, uniewinnił W. P. od popełnienia zarzuconego mu czynu.
O kosztach postępowania w sprawie orzeczono w myśl art. 632 ust. 2 kpk.