Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 397/12
POSTANOWIENIE
Dnia 20 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z wniosku W. W. und B. V. A. w H., Niemcy
przy uczestnictwie T. B.
o stwierdzenie wykonalności orzeczeń sądowych,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 20 grudnia 2012 r.,
na skutek skargi kasacyjnej uczestnika postępowania
od postanowienia Sądu Apelacyjnego
z dnia 31 sierpnia 2011 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Uzasadnienie
2
Uczestnik T. B. wniósł skargę kasacyjną od postanowienia Sądu
Apelacyjnego z dnia 31 sierpnia 2011 r. oddalającego jego zażalenie od
postanowienia Sądu Okręgowego w W. z dnia 23 września 2010 r. Sąd Okręgowy
uwzględnił wniosek wierzyciela - „W.” W. und B. V. A. z siedzibą w H. (Niemcy) o
stwierdzenie wykonalności wobec dłużnika T. B. na terenie Rzeczypospolitej
Polskiej wyroku Sądu Krajowego w L. (Niemcy) z dnia 21 listopada 2006 r. sygn.
akt 5043/06, zasądzającego m. in. od T. B. na rzecz tego wierzyciela kwotę
21.736,58 euro z odsetkami w wysokości 5% ponad daną bazową stopę
procentową od dnia 27 marca 2006 r. od kwoty 20.569,76 euro i od kwoty 1.166,82
euro od dnia 1 maja 2006 r., a ponadto stwierdził wykonalność decyzji Sądu
Krajowego w L. (Niemcy) o ustaleniu kosztów, zasądzającej od tych samych
podmiotów kwotę 3.079,03 euro z odsetkami w wysokości pięciu punktów
procentowych ponad bazową stopę procentową od dnia 19 stycznia 2007 r.
Sąd orzekł też o kosztach postępowania o stwierdzenie wykonalności orzeczenia
sądu zagranicznego. Według ustaleń Sądu Okręgowego, Sąd Krajowy w L.
(Niemcy) wyrokiem z dnia 21 listopada 2006 r. zasądził solidarnie od firmy: T.-P. T.
B. spółki prawa zagranicznego i T. B. na rzecz wnioskodawcy kwotę 21.736,58
euro z wskazanymi odsetkami. Następnie decyzją z dnia 1 lutego 2007 r. dokonał
rozliczenia kosztów postępowania. W 2007 r. wnioskodawca złożył do Sądu
Okręgowego w W. wniosek o stwierdzenie wykonalności przedmiotowych orzeczeń
wskazując jako dłużnika firmę T.-P. T. B. spółkę prawa zagranicznego.
Wniosek ten został oddalony wobec stwierdzenia, że na terenie państwa polskiego
nie istnieje taki podmiot prawny. W niniejszej sprawie wnioskodawca złożył
analogiczny wniosek w stosunku do wymienionego w obu orzeczeniach Sądu
Krajowego w L. drugiego dłużnika (solidarnego) – T. B., załączając oryginalne i
prawomocne orzeczenie sądu niemieckiego oraz zaświadczenie określone w art.
54 Rozporządzenia nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji
krajowej i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach
cywilnych i handlowych (Dz. Urz. UEL.2001.12.1 ze zm.). Sąd Okręgowy rozpoznał
sprawę w oparciu o przepisy Rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001. Stwierdził, że
wnioskodawca przedstawił wymagany odpis orzeczenia sądu zagranicznego oraz
zaświadczenie, o którym mowa w art. 54 rozporządzenia.
3
Rozpoznający zażalenie uczestnika T. B. na powyższe postanowienia Sąd
II instancji nie dopatrzył się istnienia przeszkód do stwierdzenia wykonalności
orzeczeń Sądu niemieckiego z tego powodu, iż drugi z wymienionych w tych
orzeczeniach dłużników solidarnych (osoba prawna) nie istnieje, a wyrok wobec
niego jest niewykonalny. Wskazał na dopuszczalność wystąpienia o stwierdzenie
wykonalności jedynie części orzeczenia wynikającą z postanowień art. 48
Rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001. Nie stwierdził, aby wyrok i decyzja
o ustaleniu kosztów zapadły w postępowaniu dotkniętym nieważnością, czy innymi
poważnymi wadami i aby można było uznać je za orzeczenia nieistniejące, bądź też
aby stwierdzenie ich wykonalności miało naruszać porządek publiczny.
W skardze kasacyjnej opartej na obydwu podstawach z art. 3983
§ 1 k.p.c.
uczestnik zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego - niezastosowanie art.
45 ust. 1 Rozporządzenia nr 44/2001 w zw. z art. 34 pkt 1 tego Rozporządzenia
oraz uchybienie art. 386 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 38 ust. 1 Rozporządzenia nr
44/2001 i naruszenie art. 386 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 48 ust. 1 i 2 powołanego
Rozporządzenia, które miały wpływ na wynik sprawy.
We wnioskach domagał się uchylenia w całości zaskarżonego
postanowienia i poprzedzającego go postanowienia Sądu Okręgowego oraz
zasądzenia od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kosztów procesu wraz
z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych, w tym za
postępowanie kasacyjne; ewentualnie o uchylenie w całości zaskarżonego
postanowienia oraz poprzedzającego je postanowienia Sądu Okręgowego
i odmówienie stwierdzenia wykonalności wyroku Sądu Krajowego w L. z dnia 21
listopada 2006 r. (sygn. akt 5 O 43/06) i decyzji Sądu Krajowego w L. z dnia 1
lutego 2007 r. (sygn. akt 5 O 43/06) oraz o oddalenie wniosku o nadanie temu
wyrokowi klauzuli wykonalności i zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika
kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm
przepisanych, w tym za postępowanie kasacyjne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna ukształtowana została w przepisach kodeksu
postępowania cywilnego jako środek odwoławczy o szczególnym charakterze,
4
nakierowany na ochronę interesu publicznego przez zapewnienie rozwoju prawa
i jednolitości wykładni, nie zaś jako ogólnie dostępny środek zaskarżenia
orzeczeń nie satysfakcjonujących stron. Realizacji tego celu służy instytucja tzw.
przedsądu, ustanowionego w art. 3989
k.p.c., w ramach którego Sąd Najwyższy
dokonuje wstępnej oceny sprawy przedstawionej mu ze skargą kasacyjną.
Zakres przeprowadzanego badania jest ograniczony do kontroli, czy w sprawie
występują przewidziane w art. 3989
§ 1 pkt 1 - 4 k.p.c. okoliczności uzasadniające
przyjęcie skargi do rozpoznania.
Skarżący uzasadnił potrzebę merytorycznego rozpatrzenia jego skargi
przesłanką przewidzianą w art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c., to znaczy wystąpieniem
w sprawie istotnych zagadnień prawnych polegających na potrzebie ustalenia
legitymacji biernej w postępowaniu o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu
zagranicznego w przypadku, gdy orzeczenie, którego wykonalność ma być
stwierdzona, wydane było przeciwko więcej niż jednemu podmiotowi, przy czym
odpowiedzialność tych podmiotów była solidarna. Ponadto według skarżącego
istnieje potrzeba ustalenia, czy orzeczenie sądu zagranicznego wydane wobec
podmiotu nieistniejącego jako dłużnika solidarnego jest sprzeczne z porządkiem
prawnym Rzeczypospolitej Polskiej oraz czy wewnętrzna sprzeczność treści
orzeczenia sądu zagranicznego z treścią zaświadczenia wymienionego w art. 54
oraz art. 58 Rozporządzenia nr 44/2001 w określeniu podmiotów, wobec których
orzeczenie to podlega wykonaniu, jest sprzeczne z porządkiem prawnym
Rzeczypospolitej Polskiej.
Zagadnienie prawne uzasadniające przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania musi mieć charakter istotny i być zagadnieniem nowym, dotychczas
nie rozwiązanym w orzecznictwie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
22 grudnia 2008 r., III CSK 285/08, BSN 2009, nr 4, s. 48). Ponadto skarżący, który
powołuje się na występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego,
powinien zagadnienie to przedstawić przez jego odpowiednie sformułowanie
z przytoczeniem przepisów prawa, na tle których ono powstało, a także wskazać
argumenty prowadzące do rozbieżnych ocen prawnych oraz wyjaśnić dlaczego
rozstrzygnięcie tego zagadnienia przez Sąd Najwyższy będzie miało istotne
znaczenie nie tylko dla tej konkretnej sprawy, lecz także dla rozwoju praktyki
5
sądowej (m. in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2007 r.,
I CSK 326/07, Lex nr 560504). Przedstawione w skardze zagadnienia nie skłaniają
do przyjęcia tej skargi do rozpoznania. Skarżący nie wyjaśnił prawnej istoty swoich
wątpliwości, ani nie ujął w wymaganej formie argumentacji mającej świadczyć
o niewyjaśnieniu przedstawionych zagadnień w dotychczasowym orzecznictwie.
Tymczasem zagadnienie dotyczące legitymacji biernej w sprawach o stwierdzenie
wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego, w których takie orzeczenie wydane
zostało przeciwko kilku podmiotom odpowiedzialnym solidarna było przedmiotem
rozważań np. w postanowieniu Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2007 r. (I CSK
330/06, OSNC 2007/12/185), w którym wyjaśniono, że legitymację bierną mają
osoby występujące w charakterze dłużników solidarnych, ponieważ postępowanie
w przedmiocie uznania zagranicznego orzeczenia jest szczególnego rodzaju
postępowaniem jurysdykcyjnym, przybierającym z reguły postać dwustronną.
Muszą w nim zatem uczestniczyć, obok wnioskodawcy, wszystkie osoby, które
brały udział w postępowaniu zagranicznym w charakterze strony lub uczestnika
postępowania. Wyjątek od tej zasady można jednak dopuścić w sytuacji, w której
wniosek o uznanie orzeczenia zagranicznego dotyczy części rozstrzygnięcia
zawartego w tym orzeczeniu i byłaby to część, która nie odnosiłaby się do
wszystkich stron lub uczestników postępowania. W takiej sytuacji za konieczny
uznać należałoby udział w postępowaniu o uznanie jedynie tych stron lub
uczestników postępowania zagranicznego, do których odnosiłaby się ta część
orzeczenia, która objęta zostałby wnioskiem o uznanie. Nie jest też istotna
wątpliwość czy orzeczenie Sądu zagranicznego wydane wobec podmiotu
nieistniejącego jest sprzeczne z porządkiem prawnym Rzeczypospolitej Polskiej,
skoro sprawa nie jest obecnie rozpoznawana w stosunku do takiego podmiotu.
Z analogicznych przyczyn nie ma znaczenia kwestia czy zaświadczeniem sądu
zagranicznego określającym podmioty, wobec których orzeczenie podlega
wykonaniu, objęte są inne jeszcze osoby, ponieważ istotą odpowiedzialności
solidarnej jest zastrzeżone na korzyść wierzyciela prawo domagania się od
każdego ze współdłużników solidarnych zaspokojenia całej wierzytelności.
Nie budzi zaś wątpliwości ani zdolność prawna uczestnika, ani fakt wymienienia
go w zaświadczeniu.
6
W związku z powyższym Sąd Najwyższy uznał, iż nie zachodzi przesłanka,
którą skarżący uzasadnił potrzebę rozpatrzenia jego skargi.
Okoliczności sprawy nie wskazują także, aby zachodziły inne podstawy
przewidziane w art. 3989
§ 1 k.p.c. Z tych przyczyn Sąd Najwyższy odmówił
przyjęcia tej skargi do rozpatrzenia.