Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WZ 30/12
POSTANOWIENIE
Dnia 18 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wiesław Błuś (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marian Buliński
SWSO del. do SN płk Krzysztof Mastalerz
Protokolant : Marcin Szlaga
na posiedzeniu w dniu 18 grudnia 2012 r., w sprawie zażalenia G. N. na
zarządzenie Prezesa Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 16 października
2012 r., odmawiające przyjęcia zażalenia na postanowienie Wojskowego Sądu
Okręgowego w W. z dnia 27 września 2012 r. o nieuwzględnieniu wniosku o
wyłączenie od udziału w postępowaniu sędziego, na podstawie art. 430 § 1 k.p.k. w
zw. z art. 429 § 1 k.p.k.
p o s t a n o w i ł:
zażalenie pozostawić bez rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wojskowy Sąd Okręgowy, postanowieniem z dnia 27 września 2012 r., nie
uwzględnił wniosku G. N. w przedmiocie wyłączenia sędziego Wojskowego Sądu
Garnizonowego w W. delegowanego do Wojskowego Sądu Okręgowego w W., do
rozpoznania zażalenia z dnia 26 maja 2012 r. na postanowienie prokuratora
Wojskowej Prokuratury Garnizonowej z dnia 27 kwietnia 2012 r. o odmowie
2
wszczęcia śledztwa. Wojskowy Sąd Okręgowy w W. zawarł w treści swojego
orzeczenia pouczenie, że na postanowienie to zażalenie nie przysługuje.
W dniu 9 października 2012 r. do Wojskowego Sądu Okręgowego
w W. wpłynęło zażalenie G. N. na powyższe postanowienie, w którym skarżąca
wnosi o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Zarządzeniem z dnia 16 października 2012 r. Prezes Wojskowego Sądu
Okręgowego, z mocy art. 429 § 1 k.p.k., odmówił przyjęcia powyższego zażalenia,
z uwagi na jego niedopuszczalność z mocy ustawy.
Od powyższego zarządzenia w dniu 5 listopada 2012 r. zażalenie złożyła G.
N., w którym wniosła o uchylenie zarządzenia, rażąco naruszającego, jej zdaniem,
art. 2, art. 7, art. 8 ust. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji RP.
Jednocześnie skarżąca zawarła w zażaleniu wniosek o wystąpienie do Trybunału
Konstytucyjnego z zapytaniem prawnym, dotyczącym zgodności z art. 176 ust. 1 w
zw. z art. 77 ust. 2 oraz art. 32 ust.
1 w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP norm art. 40 § 1 k.p.k. w zw. z art. 459 § 2
k.p.k., w zakresie w jakim ustawa nie przewiduje możliwości wniesienia zażalenia
do sądu na wydane przez sąd postanowienie w przedmiocie wyłączenie sędziego
orzekającego w sprawie.
Sąd Najwyższy, zważył co następuje.
W orzecznictwie i literaturze prawniczej nie budzi wątpliwości, że na
postanowienie w przedmiocie wyłączenia sędziego zażalenie nie służy, gdyż
stosownie do treści art. 459 k.p.k. nie jest to postanowienie kończące postępowanie
ani nie dotyczy środków zabezpieczających, ani też żaden przepis szczególny nie
przewiduje tu zażalenia (zob. np. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach
z dnia 18 listopada 1992 r., II AKo 158/92, OSA 1993, z. 6, poz. 33; postanowienie
Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 lipca 1994 r., II AKz 252/94, KZS 1994, z.
6-8, poz. 72; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 grudnia
1997 r., II AKo 385/97, OSA 1998, z. 10, poz. 58; postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 20 września 2000 r., IV KZ 73/00, niepubl.; postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2007 r., WZ 6/07, R-OSNKW 2007, poz. 702;
M. Siwek, Wyłączenie sędziego na wniosek w kodeksie postępowania karnego,
3
WPP 2002, nr 2, s. 63; K. Marszał, Proces karny, Katowice 1998, s. 131;
R. Stefański, Postępowanie w przedmiocie wyłączenia sędziego w postępowaniu
karnym, (w:) J. Nowikowski (red.), Problemy stosowania prawa sądowego. Księga
ofiarowana Profesorowi Edwardowi Skrętowiczowi, Lublin 2007, s. 449; T.
Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2008, s. 186;
P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz,
Warszawa 2011, t. I., uwagi do art. 42 k.p.k., teza. 11., Legalis; K. Boratyńska, A.
Górski, A. Sakowicz, A Ważny, Kodeks postępowania karnego. Komentarz,
Warszawa 2009, uwagi do art. 42 k.p.k., teza 5., Legalis; W. Jasiński, Bezstronność
sądu i jej gwarancje w polskim procesie karnym, Warszawa 2009, s. 366) .
Na postanowienie w przedmiocie wyłączenia sędziego zażalenie nie służy, w
realiach rozpoznawanej sprawy, również dlatego, że orzeczenie to zostało wydane
przez sąd odwoławczy. Przecież Wojskowy Sąd Okręgowy, w tej konkretnej
sprawie rozpoznaje zażalenie na postanowienie prokuratora Wojskowej Prokuratury
Garnizonowej o odmowie wszczęcia śledztwa. Skoro tak to należy pamiętać o
treści art.426 § 1 k.p.k., zgodnie z którym od orzeczeń sądu odwoławczego oraz od
orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy nie przysługuje środek odwoławczy,
chyba że ustawa stanowi inaczej. Zawarte w Kodeksie postępowania karnego
wyjątki od tej reguły nie przewidują możliwości zaskarżenia również postanowienia
sądu odwoławczego wydanego w przedmiocie wyłączenia sędziego. Jest to
postępowanie jednoinstancyjne, mające charakter wpadkowy wobec głównego
przedmiotu postępowania. Przypomnienie treści powołanych przepisów
postępowania ma decydujące znaczenie dla podjętej przez Sąd Najwyższy decyzji
procesowej. Skarżąca wywiodła skargę od orzeczenia sądu odwoławczego, która to
skarga z oczywistych, wskazanych wyżej powodów, jest środkiem odwoławczym
niedopuszczalnym z mocy ustawy i żaden sąd nie jest uprawniony do jej
rozpoznania. Wniesienie zatem „środka odwoławczego” w postępowaniu mającym
ze swojej istoty charakter jednoinstancyjny, a ponadto od orzeczenia wydanego
przez sąd odwoławczy, nie może wywoływać skutków prawnych i inicjować
postępowania procesowego o charakterze dwuinstancyjnym zmierzającym do
badania warunków formalnych lub warunków dopuszczalności takiego „środka
odwoławczego” (poza wyjątkami wskazanymi wyraźnie w ustawie). Brak było zatem
podstawy prawnej do wydania zarządzenia o odmowie przyjęcia środka
4
odwoławczego w trybie określonym w art.429 § 1 k.p.k. przez prezesa sądu
odwoławczego (przewodniczącego wydziału lub upoważnionego sędziego sądu
odwoławczego), bowiem przytoczony przepis zawiera wyraźną dyspozycję w tym
względzie, adresowaną do organów pierwszej instancji (tak też Sąd Najwyższy w
postanowieniu z dnia 22 marca 2000 r., V KZ 23/00, OSNKW 2000, z.5-6, poz.52).
W realiach tej sprawy nasuwa się jednak pytanie jak ma postąpić w takiej sytuacji
procesowej prezes sądu odwoławczego. W tej kwestii skład Sądu Najwyższego
procedujący w tej sprawie, w pełni podziela rozwiązanie wraz z argumentacją
dotyczącą tej materii, zaproponowane w cytowanym wyżej postanowieniu Sądu
Najwyższego z dnia 22 marca 2000 r. Otóż, jeżeli orzeczenie sądu odwoławczego
nie należy do postanowień wymienionych w art. 426 § 2 k.p.k., wystarczające jest
poprzestanie na wydaniu przez prezesa sądu odwoławczego (przewodniczącego
wydziału lub upoważnionego sędziego sądu odwoławczego) stosownego
zarządzenia o charakterze administracyjno-porządkowym (np. o załączeniu pisma
do akt sprawy, zwróceniu nadawcy, przesłaniu właściwemu organowi) i
poinformowaniu nadawcy o sposobie załatwienia sprawy.
Z tych wszystkich powodów Sąd Najwyższy postanowił jak na wstępie.