Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WZ 35/12
POSTANOWIENIE
Dnia 10 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Edward Matwijów (przewodniczący)
SSN Marian Buliński (sprawozdawca)
SSN Andrzej Tomczyk
Protokolant : Marcin Szlaga
na posiedzeniu w dniu 10 stycznia 2013 r. w sprawie zażalenia sędziego w stanie
spoczynku ppłk. rez. M. L. na zarządzenie Prezesa Wojskowego Sądu Okręgowego
w W. z dnia 3 października 2012 r., odmawiające przyjęcia zażalenia na
postanowienie Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 17 września 2012 r.
(sygn akt: Kp. …) o nieuwzględnieniu wniosku o wyłączenie od udziału w
postępowaniu sędziego, na podstawie art. 430 § 1 k.p.k. w zw. z art. 429 § 1 k.p.k.
p o s t a n o w i ł:
zażalenie pozostawić bez rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wojskowy Sąd Okręgowy w W., postanowieniem z dnia 17 września 2012 r.
(Kp. …), nie uwzględnił wniosku sędziego w stanie spoczynku ppłk. rez. M. L. w
przedmiocie wyłączenia sędziego Wojskowego Sądu Okręgowego w W., od
rozpoznania zażalenia z dnia 7 lutego 2012 r. na postanowienie prokuratora
Wojskowej Prokuratury Okręgowej w P. z dnia 5 stycznia 2012 r. o umorzeniu
2
śledztwa. Wojskowy Sąd Okręgowy w W. zawarł w treści swojego orzeczenia
pouczenie, że na postanowienie to zażalenie nie przysługuje.
W dniu 2 października 2012 r. do Wojskowego Sądu Okręgowego w W.
wpłynęło zażalenie sędziego w stanie spoczynku ppłk. rez. M. L. na powyższe
postanowienie, w którym skarżący wnosi o uchylenie zaskarżonego postanowienia,
gdyż jego zdaniem narusza ono art. 2, art. 7, art. 8 ust. 2, art. 15 ust. 1, art. 176 ust.
1 Konstytucji RP i art. 7 k.p.k.
Zarządzeniem z dnia 3 października 2012 r. Prezes Wojskowego Sądu
Okręgowego w W. (wz. sędzia R. K.), z mocy art. 429 § 1 k.p.k., odmówił przyjęcia
powyższego zażalenia, z uwagi na jego niedopuszczalność z mocy ustawy.
Od powyższego zarządzenia w dniu 25 listopada 2012 r. zażalenie złożył
sędzia w stanie spoczynku ppłk. rez. M. L., w którym wniósł o uchylenie
zarządzenia, z uwagi na naruszenie jego zdaniem, art. 2, art. 7, art. 8 ust. 2, art. 45
ust. 1 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji RP.
Sąd Najwyższy, zważył co następuje.
W orzecznictwie i literaturze prawniczej nie budzi wątpliwości, że na
postanowienie w przedmiocie wyłączenia sędziego zażalenie nie służy, gdyż
stosownie do treści art. 459 k.p.k. nie jest to postanowienie kończące
postępowanie ani nie dotyczy środków zabezpieczających, ani też żaden przepis
szczególny nie przewiduje tu zażalenia (zob. np. postanowienie Sądu
Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 listopada 1992 r., II AKo 158/92, OSA 1993,
z. 6, poz. 33; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 lipca 1994 r.,
II AKz 252/94, KZS 1994, z. 6-8, poz. 72; postanowienie Sądu Apelacyjnego w
Katowicach z dnia 30 grudnia 1997 r., II AKo 385/97, OSA 1998, z. 10, poz. 58;
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2000 r., IV KZ 73/00,
niepubl.; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2007 r., WZ 6/07, R-
OSNKW 2007, poz. 702; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia
2012 r. WZ 30/12 – niepubl.; M. Siwek, Wyłączenie sędziego na wniosek w
kodeksie postępowania karnego, WPP 2002, nr 2, s. 63; K. Marszał, Proces karny,
Katowice 1998, s. 131; R. Stefański, Postępowanie w przedmiocie wyłączenia
sędziego w postępowaniu karnym, (w:) J. Nowikowski (red.), Problemy stosowania
3
prawa sądowego. Księga ofiarowana Profesorowi Edwardowi Skrętowiczowi,
Lublin 2007, s. 449; T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego. Komentarz,
Warszawa 2008, s. 186; P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks
postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2011, t. I., uwagi do art. 42 k.p.k.,
teza. 11., Legalis; K. Boratyńska, A. Górski, A. Sakowicz, A Ważny, Kodeks
postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2009, uwagi do art. 42 k.p.k., teza
5., Legalis; W. Jasiński, Bezstronność sądu i jej gwarancje w polskim procesie
karnym, Warszawa 2009, s. 366).
Na postanowienie w przedmiocie wyłączenia sędziego zażalenie nie służy,
w realiach rozpoznawanej sprawy, również dlatego, że orzeczenie to zostało
wydane przez sąd odwoławczy. Przecież Wojskowy Sąd Okręgowy w W., w tej
konkretnej sprawie rozpoznaje zażalenie na postanowienie prokuratora Wojskowej
Prokuratury Garnizonowej w W. o odmowie wszczęcia śledztwa. Skoro tak to
należy pamiętać o treści art.426 § 1 k.p.k., zgodnie z którym od orzeczeń sądu
odwoławczego oraz od orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy nie przysługuje
środek odwoławczy, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zawarte w Kodeksie
postępowania karnego wyjątki od tej reguły nie przewidują możliwości zaskarżenia
również postanowienia sądu odwoławczego wydanego w przedmiocie wyłączenia
sędziego. Jest to postępowanie jednoinstancyjne, mające charakter wpadkowy
wobec głównego przedmiotu postępowania. Przypomnienie treści powołanych
przepisów postępowania ma decydujące znaczenie dla podjętej przez Sąd
Najwyższy decyzji procesowej. Skarżący wywiódł skargę od orzeczenia sądu
odwoławczego, która to skarga z oczywistych, wskazanych wyżej powodów, jest
środkiem odwoławczym niedopuszczalnym z mocy ustawy i żaden sąd nie jest
uprawniony do jej rozpoznania. Wniesienie zatem „środka odwoławczego" w
postępowaniu mającym ze swojej istoty charakter jednoinstancyjny, a ponadto od
orzeczenia wydanego przez sąd odwoławczy, nie może wywoływać skutków
prawnych i inicjować postępowania procesowego o charakterze dwuinstancyjnym
zmierzającym do badania warunków formalnych lub warunków dopuszczalności
takiego „środka odwoławczego" (poza wyjątkami wskazanymi wyraźnie w ustawie).
Brak było zatem podstawy prawnej do wydania zarządzenia o odmowie przyjęcia
środka odwoławczego w trybie określonym w art.429 § 1 k.p.k. przez prezesa sądu
odwoławczego (przewodniczącego wydziału lub upoważnionego sędziego sądu
4
odwoławczego), bowiem przytoczony przepis zawiera wyraźną dyspozycję w tym
względzie, adresowaną do organów pierwszej instancji (tak też Sąd Najwyższy w
postanowieniu z dnia 22 marca 2000 r., V KZ 23/00, OSNKW 2000, z.5-6, poz.52
oraz w postanowieniu z dnia 18 grudnia 2012 r. WZ 30/12). W realiach tej sprawy
nasuwa się jednak pytanie jak ma postąpić w takiej sytuacji procesowej prezes
sądu odwoławczego. W tej kwestii skład Sądu Najwyższego procedujący w tej
sprawie, w pełni podziela rozwiązanie wraz z argumentacją dotycząca tej materii,
zaproponowane w cytowanych wyżej postanowieniach Sądu Najwyższego z dnia
22 marca 2000 r. i z dnia 18 grudnia 2012 r. Otóż, jeżeli orzeczenie sądu
odwoławczego nie należy do postanowień wymienionych w art. 426 § 2 k.p.k.,
wystarczające jest poprzestanie na wydaniu przez prezesa sądu odwoławczego
(przewodniczącego wydziału lub upoważnionego sędziego sądu odwoławczego)
stosownego zarządzenia o charakterze administracyjno-porządkowym (np. o
załączeniu pisma do akt sprawy, zwróceniu nadawcy, przesłaniu właściwemu
organowi) i poinformowaniu nadawcy o sposobie załatwienia sprawy.
Z tych wszystkich powodów Sąd Najwyższy postanowił jak na wstępie.
Pouczenie: Na postanowienie Sądu Najwyższego zażalenie nie przysługuje.