Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 173/12
POSTANOWIENIE
Dnia 7 lutego 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk
SSA Monika Koba (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku P.K., M. K.
i T. K.
przy uczestnictwie B. K.
o umieszczenie B. K. w szpitalu psychiatrycznym bez jej zgody,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 7 lutego 2013 r.,
zażalenia uczestniczki postępowania na orzeczenie zawarte w punkcie 2 (drugim)
postanowienia Sądu Okręgowego w G.
z dnia 10 sierpnia 2012 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z 7 maja 2012 r. Sąd Okręgowy w G. odrzucił skargę
kasacyjną uczestniczki B. K. wobec nie nadesłania w terminie, mimo wezwania
dwóch odpisów skargi. Uczestniczka w tym samym dniu 21 maja 2012 r. złożyła
zażalenie na to postanowienie oraz wniosek o przywrócenie terminu do usunięcia
braków formalnych skargi przez dołączenie brakujących odpisów skargi, które
załączyła do wniosku. Na żądanie sądu sprecyzowała, iż wnosi o przywrócenie
terminu do złożenia skargi kasacyjnej - uzupełnienia jej braków formalnych.
Sąd Okręgowy zaskarżonym obecnie postanowieniem z 10 sierpnia 2012 r.
odrzucił wniosek uczestniczki o przywrócenie terminu do usunięcia braków skargi
kasacyjnej oraz do złożenia skargi kasacyjnej i w konsekwencji skargę kasacyjną
odrzucił. Uznał, iż wniosek o przywrócenie terminu jest niedopuszczalny, skoro
opiera się na twierdzeniu, że terminowi nie uchybiono, dotyczy braków formalnych
prawomocnie odrzuconej skargi kasacyjnej, a w zakresie w jakim dotyczy
przywrócenia terminu do wniesienia skargi kasacyjnej został złożony z uchybieniem
ustawowego terminu. W konsekwencji skarga kasacyjna uczestniczki podlegała
odrzuceniu jako spóźniona.
W zażaleniu na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej uczestniczka
domagała się jego uchylenia, argumentując, iż Sąd w sposób nieuzasadniony nie
zbadał merytorycznie wniosku o przywrócenie terminu, ani terminowości usunięcia
braków skargi kasacyjnej. Natomiast sytuacja procesowa pozwalająca odwoływać
się w motywach rozstrzygnięcia do prawomocnego odrzucenia skargi kasacyjnej
została w istocie ukształtowana niedopuszczalnym zobligowaniem uczestniczki do
określenia czy domaga się przywrócenia terminu do wniesienia skargi kasacyjnej
czy też popiera zażalenie na odrzucenie skargi.
Postanowieniem z 12 września 2012 r. Sąd Okręgowy odrzucił zażalenie
uczestniczki w części obejmującej punkt pierwszy zaskarżonego postanowienia
dotyczący odrzucenia wniosku o przywrócenie terminu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Nie ma racji skarżąca w zakresie, w jakim kwestionuje prawidłowość
procedowania Sądu Okręgowego w odniesieniu do równocześnie złożonych
wniosków o przywrócenie terminu i zażalenia na odrzucenie skargi.
Postępowanie o przywrócenie terminu do dokonania czynności
procesowej oraz zażalenie na odrzucenie środka procesowego
wzajemnie się wykluczają. Wyłączenie możliwości jednoczesnego uwzględnienia
zażalenia i wniosku o przywrócenie terminu wynika nie tylko
z konkurencyjności zawartych w nich wniosków zmierzających do wywołania
przeciwstawnych skutków procesowych, ale i sprzeczności wewnętrznej
ich podstaw. Zażalenie oparte jest bowiem na twierdzeniu, że termin został
zachowany, a wniosek o przywrócenie terminu na przeciwnym, że do uchybienia
doszło (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z 15 czerwca 1957 r., II Cz 123/57,
NP. 1958/3/116-118; postanowienia Sądu Najwyższego z 10 listopada 1998 r.,
II CKN 874/98, Lex nr 78415; z 15 listopada 1999 r., II Cz 129/99, Lex nr 110599;
z 10 stycznia 2002 r., I Cz 198/01, Lex nr 53302).
Jako prawidłowe należy zatem ocenić wezwanie uczestniczki do
oświadczenia, którą z wymienionych czynności podtrzymuje, a wobec
dokonanego wyboru nadanie biegu wnioskowi o przywrócenie terminu, czego
konsekwencją było przyjęcie, iż postanowienie o odrzuceniu skargi z 7 maja 2012 r.
uprawomocniło się.
Nie ma również podstaw do kwestionowania stanowiska Sądu Okręgowego,
iż przewidziana w art. 168 § 1 k.p.c. możliwość przywrócenia terminu dotyczy
czynności procesowej, a nie jej elementów składowych. W razie odrzucenia środka
zaskarżenia wniosek o przywrócenie terminu jedynie do uzupełnienia
braków środka zaskarżenia jest w tej sytuacji wnioskiem bezprzedmiotowym,
a ewentualne przywrócenie terminu w takim tylko zakresie nie umożliwiałoby
skutecznego wniesienia środka zaskarżenia uprzednio prawomocnie odrzuconego
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z 22 lutego 2006 r., III CZ 4/06, Lex nr
200847; z 27 stycznia 2005 r., II UZ 48/04, Lex nr 794503; z 21 października
2011 r., IV Cz 71/11, Lex nr 1147791).
4
Skoro postanowieniem z 7 maja 2012 r. Sąd Okręgowy skargę kasacyjną
odrzucił, bezprzedmiotowe było domaganie się przywrócenia terminu jedynie do
usunięcia braków skargi, które były przyczyną jej odrzucenia, bowiem odrzucenie
skargi spowodowało zniweczenie związanych z nią skutków procesowych.
Mając jednak na względzie, iż ponownie wniesiona przez skarżącą skarga
kasacyjna wpłynęła z zachowaniem terminu określonego w art. 3985
§ 1 k.p.c.
zaskarżone postanowienie jako wadliwe podlegało uchyleniu.
Zgodnie z art. 124 § 3 k.p.c., w brzmieniu nadanym ustawą z 17 grudnia
2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. z 2010 r., Nr 7, poz. 45) i znajdującym zastosowanie w sprawie
(art. 4 ust. 2 ustawy), w razie ustanowienia adwokata lub radcy prawnego
na wniosek zgłoszony przed upływem terminu do wniesienia skargi kasacyjnej
przez stronę, która prawidłowo zażądała doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem,
sąd doręcza ustanowionemu adwokatowi lub radcy prawnemu orzeczenie
z uzasadnieniem z urzędu, a termin do wniesienia skargi kasacyjnej biegnie od dnia
doręczenia pełnomocnikowi orzeczenia z uzasadnieniem.
Bezspornym jest, iż zaskarżone skargą kasacyjną postanowienie
z uzasadnieniem zostało doręczone ustanowionemu z urzędu w postępowaniu
kasacyjnym pełnomocnikowi uczestniczki w dniu 23 marca 2012 r. (k. 149),
dwumiesięczny termin do wniesienia skargi kasacyjnej upływał zatem 23 maja
2012 r. (art. 3985
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 124 § 3 k.p.c.). W terminie otwartym
do wniesienia skargi kasacyjnej 13 kwietnia 2012 r., uczestniczka złożyła skargę
(k. 151-165), która postanowieniem Sądu Okręgowego z 7 maja 2012 r. została
odrzucona i której następnie dotyczył wniosek o przywrócenie terminu i zażalenie.
Sąd Okręgowy nie dostrzegł jednak, iż 21 maja 2012 r. pełnomocnik
skarżącej wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu złożył do akt skargę kasacyjną
tej samej treści co poprzednio odrzucona i opatrzonej tą samą datą (k. 182 a-182
n), a miało to miejsce w terminie otwartym do wniesienia skargi kasacyjnej, który
upływał dopiero 23 maja 2012 r.
Do upływu terminu określonego w art. 3985
k.p.c. skarga kasacyjna
pozostaje w dyspozycji skarżącego. Zarówno w doktrynie jak i w judykaturze
5
przyjmuje się, że wniesienie skargi, która została odrzucona, nie stoi
na przeszkodzie ponownemu złożeniu skargi, od tego orzeczenia przez tą samą
stronę (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2006 r., III CNP 22/05,
OSNC 2006, nr 6, poz. 111). Nie budzi wątpliwości, iż od tego samego orzeczenia
strona może wnieść skutecznie tylko jedną skargę kasacyjną. Pismo odrzucone nie
wywołuje jednak skutków prawnych, nie ma zatem przeciwwskazań, by strona
w terminie otwartym do wniesienia skargi kasacyjnej złożyła kolejną skargę
kasacyjną, jeśli poprzednia zostało odrzucona.
W takiej sytuacji procesowej bezprzedmiotowy wniosek uczestniczki
o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, która w istocie
z zachowaniem tego terminu została ponownie złożona nie mógł stanowić postawy
wdrożenia postępowania, którego przedmiotem stało się jego rozpoznanie
i ponowne odrzucenie skargi kasacyjnej.
Wydaniu orzeczenia odrzucającego skargę stało bowiem na przeszkodzie jej
ponowne, skuteczne złożenie z zachowaniem terminu z art. 3985
§ 1 k.p.c.
Z przytoczonych względów na podstawie art. 3986
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c. zaskarżone postanowienie podlegało uchyleniu.
jw