Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 51/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Świecki (przewodniczący)
SSN Rafał Malarski
SSN Dorota Rysińska (sprawozdawca)
Protokolant Dorota Szczerbiak
w sprawie K. R.
skazanego z art. 244 k.k. i art. 178a § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 64 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu, w trybie art. 535 § 5 k.p.k.,
w dniu 20 marca 2013 r.
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w B. z dnia 7 września 2010 r.
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w B.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 7 września 2010 r. Sąd Rejonowy uznał K. R. za winnego
tego, że w dniu 27 czerwca 2010 r. w S., nie stosując się do orzeczonego wyrokiem
Sądu Rejonowego w B. z dnia 21 października 2008 r., zakazu prowadzenia w
ruchu lądowym wszelkich pojazdów mechanicznych oraz rowerów, a także
znajdując się w stanie nietrzeźwości – 1, 25 mg/l alkoholu w wydychanym
powietrzu, kierował rowerem po drodze publicznej, przy czym czynu tego dopuścił
2
się w ciągu 5 lat od odbycia orzeczonej przez Sąd Rejonowy w S. wyrokiem z dnia
23 listopada 2005 r., kary 1 roku pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne
przestępstwo podobne z art. 178a § 2 k.k., którą odbywał w okresie od 7 stycznia
2009 r. do 16 lipca 2009 r. i za czyn ten, na podstawie art. 244 k.k. i art. 178a § 2
k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. skazał go, zaś na mocy art. 244
k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności,
orzekając ponadto wobec niego zakaz prowadzenia rowerów i wszelkich pojazdów
mechanicznych w ruchu lądowym na okres 3 lat.
Wyrok ten uprawomocnił się bez jego zaskarżenia zwykłym środkiem
odwoławczym.
Obecnie Prokurator Generalny zaskarżył ten wyrok kasacją, wniesioną na
korzyść K. R., w której zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku
naruszenie przepisu prawa materialnego, a mianowicie art. 64 § 1 k.k., polegające
na skazaniu oskarżonego K. R. za popełnienie przestępstwa art. 244 k.k. i art. 178a
§ 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w warunkach określonych w art. 64 § 1 k.k. pomimo
braku ku temu przesłanek wskazanych w tym przepisie. Podnosząc powyższe,
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest zasadna w stopniu przemawiającym za jej uwzględnieniem w
trybie określonym przepisem art. 535 § 5 k.p.k.
Nie może być żadnej wątpliwości co tego, że treść wyroku Sądu Rejonowego
w S. z dnia 23 listopada 2005 r.,– uwidocznionego w przypisanym K. R. czynie,
jako podstawa przyjęcia jego odpowiedzialności na płaszczyźnie art. 64 § 1 k.k. –
nie odpowiadała wszystkim warunkom tego unormowania. Powołany przepis
stanowi, że sprawcy można wymierzyć karę nadzwyczajnie obostrzoną w sytuacji,
gdy uprzednio został on skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia
wolności, a obecnego przestępstwa umyślnego, podobnego do popełnionego
uprzednio, dopuścił się w ciągu 5 lat od odbycia co najmniej 6 miesięcy tej kary.
Tymczasem z przytoczonego wyroku wynika wprawdzie, że K. R. wymierzono, na
mocy art. 91 § 2 k.k. w zw. z art. 86 § 1 k.k., łączną karę pozbawienia wolności w
3
rozmiarze roku, ale kara ta nie obejmowała skazania za przestępstwo podobne w
rozmiarze co najmniej 6 miesięcy. W jej skład wchodziło bowiem skazanie za ciąg
przestępstw zakwalifikowany na podstawie art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k.
– na karę roku, oraz skazanie za przestępstwo określone w art. 178a § 2 k.k. – na
karę 3 miesięcy pozbawienia wolności. W świetle powyższego jest jasne, że tylko
czyn określony w art. 178a § 2 k.k. mógł być przedmiotem rozważań z punktu
widzenia podobieństwa przestępstw, w rozumieniu art. 64 § 1 k.k., do czynu z art.
178a § 2 k.k. będącego przedmiotem osądu w niniejszej sprawie. W takim razie, już
z samego założenia nie mogło być mowy o uznaniu, by przesłanka odbycia przez
oskarżonego kary pozbawienia wolności w rozmiarze co najmniej 6 miesięcy
została spełniona. Jak trafnie podnosi Prokurator Generalny, przywołując szereg
judykatów Sądu Najwyższego (poczynając od 1985 r.), w pełni ugruntowany jest
pogląd, że w wypadku orzeczenia kary łącznej pozbawienia wolności, 5-letni okres
przewidziany w art. 64 § 1 k.k. biegnie od odbycia kary łącznej, przy czym kara za
przestępstwo poprzednie, do którego odnosi się podobieństwo przestępstwa
ponownego musi być orzeczona w rozmiarze co najmniej 6 miesięcy pozbawienia
wolności.
Spoglądając z tej perspektywy, rzeczą drugorzędną, choć przecież także
istotną jest to, że wykonanie kary łącznej, wymierzonej K. R. omawianym wyrokiem
Sądu Rejonowego w S., zostało warunkowo zawieszone. Z dalszego toku tej
sprawy wynika bowiem, że postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 23 kwietnia
2008 r., zarządzono wykonanie tej kary (na odpisie wyroku widnieje adnotacja o jej
odbyciu w okresie od dnia 7 stycznia 2009 r. do dnia 16 lipca 2009 r.). Następnie
jednak, postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 14 lipca 2009 r., orzeczenie to
uchylno i postępowanie w przedmiocie zarządzenia wykonania wymierzonej kary
pozbawienia wolności umorzono – z powodu upływu okresu wskazanego w art. 75
§ 4 k.p.k. (upływu okresu próby i dalszych 6 miesięcy). W tym stanie rzeczy,
oczywistą rację ma Prokurator Generalny, że przesłanka odbycia przez
oskarżonego kary pozbawienia wolności – niezależnie od wymaganego jej rozmiaru
– również nie została w sprawie niniejszej spełniona. Faktu tego – na potrzeby
oceny prawnej rozważanego zachowania oskarżonego – nie sposób było przyjąć
ani na datę popełnienia przez oskarżonego przestępstwa – w dniu 27 czerwca 2010
r., ani na datę orzekania o nim, ponieważ w tym już czasie, wobec uchylenia
4
rozstrzygnięcia zarządzającego wykonanie kary, prawnie skuteczne pozostawało
zawarte w wyroku orzeczenie o warunkowym zawieszeniu jej wykonania.
W powyższym świetle zarzut kasacji jawi się jako oczywiście zasadny.
Uchybienie przez Sąd Rejonowy wskazanemu w tym zarzucie przepisowi prawa
materialnego miało charakter rażący, w rozumieniu art. 523 § 1 k.p.k. Trafnie
podnosi autor skargi kasacyjnej, że zawarte w aktach sprawy dokumenty – znane
zarówno występującemu z oskarżeniem prokuratorowi, jak i orzekającemu Sądowi
– nie dawały żadnych przesłanek do przyjęcia, iż zarzucanego czynu oskarżony K.
R. dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa, opisanych w art. 64 § 1 k.k.
Celnie też wskazuje Prokurator Generalny, że omawiane uchybienie wywarło
istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Po pierwsze, dokonano wadliwej
oceny prawnej działania oskarżonego, co znalazło wyraz w nieprawidłowym opisie
przypisanego mu czynu oraz w błędnej jego kwalifikacji prawnej. Po wtóre,
ustalenie o popełnieniu przestępstwa w warunkach recydywy stanowi okoliczność
obciążającą przy wymiarze kary i mogło wywrzeć wpływ na karę ferowaną in
concreto. Po trzecie wreszcie, skazanie z zastosowaniem art. 64 § 1 k.k. ma
znaczenie z punktu widzenia treści art. 78 § 1 k.k.
Z tych wszystkich względów zaskarżony wyrok należało uchylić i przekazać sprawę
do ponownego rozpoznania, polecając Sądowi Rejonowemu powtórne
przeprowadzenie postępowania w celu dokonania ponownej, z uwzględnieniem
przedstawionych zapatrywań (art. 518 w zw. z art. 442 § 3 k.p.k.), oceny prawnej
ustalonego zachowania oskarżonego w myśl obowiązujących przepisów prawa.