Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 52/13
POSTANOWIENIE
Dnia 4 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Stępka
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 4 kwietnia 2013 r.,
sprawy L. Ł.
skazanego z art. 54 § 2 k.k.s.
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 11 września 2012 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w K.
z dnia 15 marca 2012 r.
p o s t a n o w i ł
I. oddalić kasację obrońcy skazanego jako oczywiście
bezzasadną;
II. obciążyć skazanego L. Ł. kosztami sądowymi
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w K. wyrokiem z dnia 15 marca 2012 r., skazał L. Ł. za
przestępstwo z art. 54 § 2 k.k.s. na karę grzywny w rozmiarze 300 stawek
dziennych przy ustaleniu, że wysokość 1 stawki wynosi kwotę 200 zł. Wyrok ten
został zaskarżony apelacją obrońcy oskarżonego. Po jej rozpoznaniu Sąd
Okręgowy w S. wyrokiem z dnia 11 września 2012 r., zmienił zaskarżony wyrok w
ten sposób, że wymierzoną oskarżonemu grzywnę obniżył do wysokości 200
2
stawek dziennych przy ustaleniu, że wysokość 1 stawki wynosi kwotę 50 zł, a w
pozostałym zakresie wyrok ten utrzymał w mocy.
Kasację od tego wyroku wniósł obrońca skazanego. Na podstawie art. 523 §
1 k.p.k. zarzucił rażące naruszenie przepisów prawa procesowego, mające istotny
wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a mianowicie:
1/ obrazę art. 121 § 1 k.k.s. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. w zw. z art. 46 k.p.k. wobec
przeprowadzenia rozprawy apelacyjnej przed Sądem Okręgowym pod nieobecność
organu finansowego, który wnosił i popierał akt oskarżenia, w sytuacji, gdy jego
obecność była obowiązkowa i oskarżyciel ten brał udział w każdej rozprawie przed
Sądem I instancji. Naruszenie w/w przepisów stanowi uchybienie z art. 17 § 1 pkt 9
k.p.k. będące jednocześnie przesłanką bezwzględnej podstawy odwoławczej z art.
439 § 1 pkt 9 k.p.k.;
2/ obrazę art. 170 § 1 k.p.k. i art. 410 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. poprzez
bezpodstawne oddalenie przez Sąd Rejonowy wniosków dowodowych dotyczących
przesłuchania szeregu świadków oraz dopuszczenia dowodu z opinii biegłych – a w
konsekwencji poprzez niesłuszne zaakceptowanie tej decyzji przez Sąd
odwoławczy;
3/ obrazę art. 193 § 1 k.p.k., art. 194 k.p.k., art. 195 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1
k.k.s. wskutek nietrafnego uznania przez sądy obydwu instancji, że nie zachodzi
konieczność zweryfikowania stanu zdrowia oskarżonego odnośnie tego, czy może
on brać udział w postępowaniu;
4/ obrazę art. 41 § 1 k.p.k., art. 42 § 1 i 4 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. poprzez
nieuwzględnienie przez Sąd I instancji oraz Sąd odwoławczy wniosku o wyłączenie
sędziego od rozpoznania sprawy w sytuacji, gdy istniały podstawy do takiego
wyłączenia;
5/ art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. poprzez odniesienie się przez
Sądy obydwu instancji tylko do części zgromadzonego w sprawie materiału
dowodowego oraz całkowite pominięcie dowodów korzystnych dla skazanego;
6/ obrazę art. 4 k.p.k. i art. 7 k.p.k. poprzez dowolną i nieobiektywną ocenę
dowodów, co w konsekwencji doprowadziło do bezpodstawnego przypisania
skazanemu zarzucanego czynu;
7/ w konkluzji obrońca wniósł o uchylenie wyroków sądów obydwu instancji i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
3
W odpowiedzi na kasację Prokurator Prokuratury Okręgowej w S. wniósł o jej
oddalenie jako oczywiście bezzasadnej w części dotyczącej zarzutu bezwzględnej
przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. oraz na podstawie art. 531 § 1
k.p.k. pozostawienie bez rozpoznania wszystkich pozostałych zarzutów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności trzeba sprecyzować, że rozpoznaniu przez Sąd
Najwyższy podlegał tylko zarzut podniesiony w pkt III, ppkt 1 petitum kasacji,
dotyczący nieobecności organu finansowego na rozprawie odwoławczej, co z kolei
w przekonaniu autora kasacji miało rodzić uchybienie z art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k.
będące jednocześnie bezwzględną podstawą odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.
Wszystkie pozostałe zarzuty z pkt III, ppkt 2, lit. a – e kasacji, dotyczące obrazy
poszczególnych przepisów postępowania, Sąd Najwyższy na podstawie art. 531 §
1 k.p.k. w zw. z art. 530 § 2 k.p.k., pozostawił bez rozpoznania jako
niedopuszczalne.
Zgodnie z treścią art. 523 § 1 k.p.k. kasacja może być wniesiona tylko z powodu
uchybień określonych w art. 439 k.p.k. lub innego rażącego naruszenia prawa,
jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. Z kolei wobec treści art.
523 § 2 k.p.k. kasację na korzyść skazanego można wnieść jedynie w razie
skazania za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia
wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.
W przedmiotowej sprawie L. Ł. został skazany za przestępstwo z art. 54 § 2
k.k.s. na karę grzywny. W tej sytuacji rację należy przyznać stanowisku prokuratora
wyrażonemu w odpowiedzi na kasację, że podniesienie przez autora kasacji
zarzutów obrazy prawa procesowego stanowiło próbę obejścia zakazu określonego
w art. 523 § 2 k.p.k. w dążeniu do poddania kontroli Sądu Najwyższego
dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych.
A zatem należy stwierdzić, że kasacja obrońcy skazanego L. Ł. w części dotyczącej
wystąpienia w sprawie bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 9
k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. okazała się oczywiście bezzasadna i podlegała
oddaleniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
Przesłanka z art.17 § 1 pkt 9 k.p.k. w postaci braku skargi uprawnionego
oskarżyciela nie może być utożsamiana z nieobecnością przedstawiciela Urzędu
Kontroli Skarbowej na rozprawie odwoławczej przed Sądem Okręgowym w S. w
dniu 11 września 2012 r. Analiza akt przedmiotowej sprawy dowodzi, że w dniu 26
4
lutego 2009 r. przeciwko L. Ł. został skierowany do Sądu Rejonowego w K. P.
przez Inspektora Kontroli Skarbowej Urzędu Kontroli Skarbowej w S. akt
oskarżenia, w którym oskarżonemu zarzucono czyn z art. 54 § 2 k.k.s. (k. 116 –
118, tom I akt sprawy). Początkowo sprawa ta była rozpoznawana w trybie
uproszczonym, a na pierwszej rozprawie w dniu 26 marca 2009 r. był obecny
przedstawiciel Urzędu Kontroli Skarbowej (k. 147). Ponieważ w tym dniu doszło do
odroczenia rozprawy na dzień 24 kwietnia 2009 r., zgodnie z treścią art. 484 § 2
k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. nastąpiła zmiana trybu z uproszczonego na
zwyczajny i obowiązek uczestniczenia w charakterze oskarżyciela publicznego
objął dodatkowo prokuratora, o czym zresztą został niezwłocznie przez Sąd
zawiadomiony (k. 148,159). Od tej pory w postępowaniu przed Sądem pierwszej
instancji, aż do jego zakończenia, brali udział w charakterze oskarżyciela
publicznego zarówno prokurator, jak i przedstawiciel Urzędu Kontroli Skarbowej (k.
159, tom I, 234, 362, 368, 373 tom II, 428, 447, 453, 455, 501, 530, 539, 566 tom
III, 602 tom IV). Trafnie zwrócił uwagę prokurator w odpowiedzi na kasację, iż na
żadnym etapie postępowania ani prokurator, ani inspektor skarbowy Urzędu
Kontroli Skarbowej nie cofnęli aktu oskarżenia, a Sąd nie umorzył postępowania w
oparciu o przepis art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k., w trybie art. 339 § 3 pkt 1 k.p.k. Jest
faktem, iż na rozprawie odwoławczej w dniu 11 września 2012 r. przed Sądem
Okręgowym w S. nie stawił się przedstawiciel Urzędu Kontroli Skarbowej mimo
prawidłowego zawiadomienia (k. 646 i 662, tom IV). Należy jednak podkreślić, że
oskarżyciela publicznego reprezentował wówczas prokurator Prokuratury
Okręgowej, który wnosił o nieuwzględnienie apelacji obrońcy oskarżonego i
utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku Sądu I instancji.
I w tym przypadku nieobecności przedstawiciela drugiego oskarżyciela
publicznego - Urzędu Kontroli Skarbowej – nie można uznać za cofnięcie przez
niego aktu oskarżenia, a w konsekwencji za brak skargi uprawnionego
oskarżyciela.
Nie ma racji obrońca, iż w przedmiotowej sprawie na organie finansowym
spoczywał obowiązek uczestniczenia w rozprawie odwoławczej. Należy wskazać,
że jeśli organ finansowy prowadzi postępowanie przygotowawcze i następnie sam
wnosi akt oskarżenia, zaś sąd procedował w trybie uproszczonym, to wówczas,
stosownie do treści art. 157 § 1 k.k.s. jego udział w rozprawie w sądzie II instancji
jest w tym trybie obowiązkowy, skoro stosownie do art. 165 k.k.s. przepis art. 157
5
k.k.s. stosuje się również do rozprawy odwoławczej. Co do zasady, zgodnie z art.
450 § 1 k.p.k. udział prokuratora w rozprawie odwoławczej jest zawsze
obowiązkowy, natomiast art. 122 § 1 pkt 2 k.k.s. nakazuje tę normę stosować także
do organu finansowego, który prowadził postępowanie przygotowawcze, wniósł akt
oskarżenia i popierał go przed sądem. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że art. 165
k.k.s. modyfikuje kwestię udziału finansowego organu w rozprawie odwoławczej,
skoro pozwala prezesowi sądu odwoławczego oraz samemu sądowi podjąć w tej
kwestii odmienną decyzję i uznać jego obecność za nieobowiązkową (art. 165 in
fine k.k.s.). W przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy miał zatem prawo uznać, że w
sytuacji, gdy na rozprawę odwoławczą stawił się prokurator, obecność prawidłowo
zawiadomionego przedstawiciela organu finansowego nie jest konieczna.
Ale nawet wówczas, gdyby Sąd II instancji rozpoznał apelację obrońcy
oskarżonego dodatkowo pod nieobecność również drugiego oskarżyciela
publicznego – w tym przypadku prokuratora – okoliczności tej nie można byłoby
rozpatrywać w kategoriach bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt
9 k.p.k. Tego rodzaju naruszenie należałoby traktować jako względną przyczynę
odwoławczą z art. 438 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 450 § 1 k.p.k., przy czym na
podnoszącym ten zarzut spoczywałby obowiązek wykazania, że obraza w/w
przepisu miała istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Z uwagi na realia
procesowe przedmiotowej sprawy – zaskarżenie apelacją wyroku Sądu I instancji
tylko na korzyść oskarżonego oraz częściowe jej uwzględnienie przez Sąd
odwoławczy – także nieobecności prokuratora na rozprawie odwoławczej nie
można byłoby uznać za istotne i mające wpływ na treść orzeczenia uchybienie.
Mając na uwadze wszystkie podniesione powyżej okoliczności Sąd
Najwyższy oddalił kasację obrońcy skazanego – w części podlegającej rozpoznaniu
- w trybie art. 535 § 3 k.p.k. jako oczywiście bezzasadną.
O kosztach sądowych postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie
art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k., obciążając nimi skazanego.