Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 19/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jarosław Matras (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jerzy Grubba
SSN Dariusz Świecki
Protokolant Anna Kowal
w sprawie D. G.
skazanego z art. 286 §1 k.k. i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu, w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 11 kwietnia 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w W.
z dnia 26 października 2012 r.
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę oskarżonego D. G.
przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w
W.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 26 października 2012 r., orzekając w trybie z
art. 335 § 1 k.p.k. skazał oskarżonego D. G. za przestępstwa opisane w pkt XVII i
XVIII aktu oskarżenia – na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. oraz art.
33 § 2 k.k. – na kary po 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz kary grzywny po 10
stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 zł. Na taką samą
2
karę pozbawienia wolności oraz grzywny sąd ten skazał oskarżonego także za
czyn opisany w pkt XIX aktu oskarżenia, wyczerpujący dyspozycję art. 286 § 1 k.k.,
art. 270 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. W oparciu o przepisy art.
85 k.k. oraz art. 86 § 1 k.k. orzeczone kary pozbawienia wolności oraz grzywny
zostały połączone i jako kary łączne orzeczono - karę dwóch lat pozbawienia
wolności oraz grzywnę w ilości 30 stawek dziennych przy przyjęciu wysokości
jednej stawki na 10 zł. Rozstrzygnięto ponadto o dowodach rzeczowych oraz
zwolniono oskarżonego od kosztów sądowych.
Wyrok ten nie został zaskarżony i uprawomocnił się w dniu 3 listopada
2012 r.
Kasację od tego wyroku złożył Prokurator Generalny. Zaskarżając na korzyść
skazanego wyrok w całości, zarzucił mu rażące i mające istotny wpływ na treść
wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 343 § 7 k.p.k.
w zw. z art. 335 § 1 k.p.k. polegające na częściowym uwzględnieniu zawartego w
akcie oskarżenia wadliwego wniosku prokuratora i wymierzenie oskarżonemu D. G.
uzgodnionych z nim jednostkowych kar pozbawienia wolności oraz nieuzgodnionej
z nim kary łącznej pozbawienia wolności, skutkujące rażącym naruszeniem
przepisu prawa materialnego, tj. art. 86 1 k.k. poprzez orzeczenie kary łącznej
pozbawienia wolności w rozmiarze przekraczającym sumę podlegających łączeniu
kar jednostkowych orzeczonych za poszczególne przestępstwa oraz orzeczeniu
kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, mimo
zawartego wniosku o warunkowe zawieszenie jej wykonania.
Podnosząc taki zarzut Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja okazała się oczywiście zasadna, co umożliwiało jej uwzględnienie w
trybie określonym w art. 535 § 5 k.p.k. Analiza akt sprawy bezspornie dowodzi, że
wydany w trybie określonym w art. 335 § 1 k.p.k. wyrok zapadł z rażącym
naruszeniem wskazanych w zarzucie kasacji przepisów prawa procesowego oraz
prawa materialnego. W zawartym w akcie oskarżenia wniosku o skazanie D. G.
bez rozprawy prokurator postulował orzeczenie wobec oskarżonego za każdy z
trzech czynów kary pozbawienia wolności po 6 miesięcy, a także grzywny po 10
stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki na 10 zł. Ponadto
wnioskował wymierzenie kary łącznej dwóch lat pozbawienia wolności z
3
warunkowym zawieszeniem jej wykonania na dwa lata a także łącznej kary grzywny
w wymiarze 30 stawek dziennych przy określeniu jednej stawki na kwotę 10 zł. oraz
orzeczenie przepadku dowodów rzeczowych i zasądzenie kosztów oraz opłaty (k.
921). Już sama treść tego wniosku, bez analizy innych dokumentów zawartych w
aktach sprawy, winna obligować sąd meriti do sprzeciwu wobec uwzględnienia
takiego wniosku, skoro jego akceptacja musiałaby oznaczać zgodę sądu na
naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 86 § 1 k.k. i wymierzenie kary
pozbawienia wolności w wymiarze przekraczającym sumę kar jednostkowych
(możliwe było orzeczenie kary łącznej maksymalnie w wymiarze roku i sześciu
miesięcy - uw. SN). W tej sytuacji obowiązkiem sądu powinno być poinformowanie
stron, że uwzględnienie wniosku złożonego w trybie określonym w art. 335 § 1
k.p.k. jest możliwe po dokonaniu stosownej korekty tego wniosku w zakresie
wymiaru kary łącznej pozbawienia wolności i uzyskanie zgody stron na taką
zmianę (por. np. wyroki SN: z dnia 2 lutego 2011 r., V KK 382/10, Lex 785292; z
dnia 27 kwietnia 2011 r., II KK 319/10, Lex 847143; z dnia 5 maja 2011 r., III KK
41/11, Lex 860603). Niezależnie jednak od tego, iż w treści samego wniosku
prokuratora tkwiło uchybienie, które skutkowało rażącym naruszeniem art. 86 § 1
k.k. (do jego uchwycenia wystarczało dokonać czynności zsumowania trzech liczb),
to sąd nie dostrzegł, że ten złożony wniosek nie był zgodny z treścią oświadczenia
procesowego oskarżonego co do warunków pod jakimi zgadza się na skazanie bez
rozprawy. Otóż na k. 910 znajduje się oświadczenie oskarżonego z dnia 27
czerwca 2012 r., w którym wyraża on zgodę na skazanie bez rozprawy przy
wymierzeniu mu za każdy z czynów kary pozbawienia wolności po 6 miesięcy oraz
kary grzywny po 10 stawek dziennych przy określeniu wysokości stawki na 10 zł,
przy czym zgodził się na wymierzenie mu kary łącznej pozbawienia wolności w
wymiarze roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności przy warunkowym zawieszeniu
jej wykonania na okres 2 lat, a także kary łącznej grzywny w wysokości 30 stawek
dziennych przy określeniu wysokości stawki na 10 zł., jak również przepadek
dowodów rzeczowych oraz obciążenie go kosztami i opłatą. Jeszcze inny wniosek
w tym zakresie oskarżony złożył w trakcie przesłuchania w charakterze
podejrzanego w dniu 18 czerwca 2012 r. Wnioskował wówczas o wymierzenie kary
łącznej dwóch lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na okres 4 lat, a także orzeczenie kary łącznej grzywny w wymiarze 60
stawek dziennych (k. 860). Zestawienie treści oświadczenia oskarżonego z dnia 27
4
czerwca 2012 r., jak i zresztą wcześniejszego, z treścią zawartego w akcie
oskarżenia wniosku prokuratora, dowodzi, że w istocie w aktach sprawy nie było
zgody oskarżonego oraz prokuratora co do tego jaką globalnie sankcję karną
winien ponieść oskarżony za popełnienie trzech przestępstw. Pomimo tego sąd
procedował w trybie wskazanym w przepisach art. 343 § 1 k.p.k. w zw. z art. 335 §
1 k.p.k., nie dostrzegając, iż nie tylko godzi się na naruszenie prawa materialnego,
ale także akceptuje sytuację, gdy wymiar kary łącznej pozbawienia wolności
wskazany we wniosku prokuratora nie był uzgodniony z oskarżonym, czego
wymaga wprost dyspozycja przepisu art. 335 § 1 k.p.k. Ponadto sąd ten dopuścił
się rażącego naruszenia przepisu art. 335 § 1 k.p.k. nie orzekając warunkowego
zawieszenia wykonania orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności, pomimo
tego, iż w zakresie stosowania tej instytucji prokurator był zgodny z oskarżonym.
Jako nieskuteczną formalnie oraz błędną merytorycznie należy odnotować próbę
„naprawienia” tego rażącego błędu w drodze zastosowania instytucji z art. 105 § 1
k.p.k. (k. 1024). Sprostowanie oczywistej omyłki pisarskiej nie może polegać na
dodaniu do wyroku elementu pominiętego w procesie wyrokowania, a jedynie na
poprawieniu błędów pisarskich albo rachunkowych istniejących w treści wyroku.
Jest więc oczywiste, że w tym stanie rzeczy sąd meriti nie mógł wydać wyroku w
tym trybie, albowiem nie spełnione zostały warunki określone w art. 335 § 1 k.p.k.,
a naruszenie tych przepisów miano charakter rażący i wpłynęło na treść wydanego
wyroku.
W tym stanie rzeczy należało zaskarżony wyrok uchylić, a sprawę oskarżonego
przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, mając na względzie, iż wniosek złożony
przez prokuratora istnieje w dalszym ciągu, sąd powinien podjąć próbę ustalenia,
czy rzeczywiście prokurator złożył wniosek o wymierzenie kary łącznej pozbawienia
wolności z obrazą art. 86 § 1 k.k., czy jest to tylko omyłka pisarska, którą może on
sprostować. Ponadto, sąd winien wezwać oskarżonego na posiedzenie w celu
określenia, które z jego oświadczeń procesowych jest wiążące. Dopiero po
ustaleniu tych kluczowych okoliczności sąd będzie miał możliwość zadecydowania,
czy są spełnione przesłanki określone w art. 335 § 1 k.p.k., i czy akceptacja tych
warunków nie prowadzi do naruszenia prawa (por. np. wyrok SN z dnia 12 kwietnia
2011 r., II KK 69/11, Lex 794968). Sąd ten winien również pamiętać, że przy
akceptacji wniosku złożonego w trybie określonym w art. 335 § 1 k.p.k. jest on nim
5
związanym także w zakresie dotyczącym kosztów procesu (por. wyroki SN: z dnia
16 listopada 2011 r., III KK 322/11, Lex 1056032; z dnia 20 stycznia 2012 r., III KK
414/11, Lex 1119524).
Z tych powodów należało orzec jak w wyroku.