Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 93/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 18 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Włodzimierz Wróbel (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Małgorzata Gierszon
SSN Tomasz Grzegorczyk
Protokolant Anna Janczak
w sprawie K. S., M. S., Ł. K.
skazanych z art. 217 § 1 k.k. i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 18 kwietnia 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanych
od wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 25 października 2012 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w J.
z dnia 21 marca 2012 r.,
1) uchyla pkt I ppk 1-3 zaskarżonego wyroku w części
dotyczącej wymierzonych kar i w tym zakresie przekazuje
sprawę Sądowi Okręgowemu w K. do ponownego
rozpoznania w postępowaniu odwoławczym,
2) obciąża Skarb Państwa kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Prokurator Rejonowy w J. w skierowanym do Sądu Rejonowego w J. akcie
oskarżenia, zawierającym wniosek o skazanie bez rozprawy i wymierzenie
oskarżonym uzgodnionych z nimi kar, oskarżył K. S., M. S. i Ł. R. o to, że w nocy
2
16 lipca 2011 r. w J., w Parku Miejskim działając wspólnie i w porozumieniu
dopuścili się przestępstwa pobicia innych osób oraz zniszczenia mienia tj. o czyn z
art. 158 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
Sąd Rejonowy w J., po nieuwzględnieniu skierowanego w trybie art. 335 § 1
k.p.k. wniosku i rozpoznaniu sprawy na zasadach ogólnych, wyrokiem z dnia 21
marca 2012 r., sygn. akt II K […] w miejsce zarzucanego czynu, oskarżonych K. S.,
M. S. i Ł. K. uznał za winnych tego, że w dniu 16 lipca 2011 r., w J., wspólnie z
innymi nieustalonymi osobami, dokonali pobicia M. P., T. B. i R. R. w ten sposób,
że zadawali im uderzenia otwartymi rękoma, pięściami, kopali po całym ciele, w
wyniku czego T. B. doznał obrażeń ciała w postaci wstrząśnienia mózgu i ogólnych
potłuczeń, M. P. doznał obrażeń ciała w postaci rany tłuczonej okolicy skroniowej
prawej oraz ogólnych potłuczeń, a nadto M. S. zachęcała słownie innych
uczestników do agresji, a K. S. uderzył M. P. butelką w głowę oraz R. R. pięścią w
twarz, powodując zniszczenie jego okularów o wartości 600 zł, tj. popełnienia
występku z art. 158 § 1 k.k., a w przypadku K. S. z art. 158 § 1 k.k. i art. 288 § 1
k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 158 § 1 k.k. w zw. z art. 58 § 3
k.k. wymierzył oskarżonej M. S. karę 10 miesięcy ograniczenia wolności, a Ł. K.
karę 6 miesięcy ograniczenia wolności polegające na wykonywaniu nieodpłatnej
kontrolowanej pracy na cel społeczny w wymiarze 20 godzin w stosunku
miesięcznym, a K. S., na podstawie art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k.,
wymierzył karę 10 miesięcy pozbawienia wolności. Nadto Sąd warunkowo zawiesił
wykonanie orzeczonych wobec M. S. i Ł. K. kar ograniczenia wolności na okres
próby 2 lat, zaś orzeczonej wobec K. S. kary pozbawienia wolności na okres próby
3 lat oddając go pod dozór kuratora i nie orzekając przy tym dodatkowych
obowiązków probacyjnych. Na wszystkich oskarżonych został nałożony obowiązek
zapłacenia nawiązek oraz zadośćuczynienia na rzecz pokrzywdzonych.
Wyrok ten został zaskarżony jedynie na korzyść K. S. przez jego obrońcę,
zarzucającego błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku,
mający wpływ na jego treść, obrazę przepisów postępowania - art. 7 k.p.k., 5 § 2
k.p.k. i art. 2 § 1 pkt 1 i § 2 k.p.k., która miała wpływ na jego treść oraz obrazę
prawa materialnego - art. 362 k.c. przez jego niezastosowanie przy miarkowaniu
wysokości odszkodowania.
3
Apelacja na korzyść oskarżonej M. S. nie została wniesiona, natomiast
apelacja oskarżonego Ł. K., jako niepodpisana, którego to braku, mimo wezwania
składający nie uzupełnił, nie została przyjęta.
Wyrokiem z dnia 25 października 2012 r., 2 Sąd Okręgowy w K., na
podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. i art. 435 k.p.k. oraz art. 624 § 1 k.p.k. i art. 642
k.p.k. w zw. z art. 643 k.p.k. zmienił zaskarżony wyrok, także w stosunku do M. S. i
Ł. K., w ten sposób, że:
I. oskarżonego K. S. uznał za winnego tego, że:
1) w dniu 16 lipca 2011 r. w J. naruszył nietykalność cielesną T. B. w ten
sposób, że kilkakrotnie uderzył go ręką w twarz i kopnął, to jest popełnienia
występku z art. 217 § 1 k.k. i za to, na podstawie tego przepisu i art. 35 § 1 k.k.,
wymierzył mu karę 3 miesięcy ograniczenia wolności, polegającą na wykonywaniu
nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cel społeczny w wymiarze 20 godzin w
stosunku miesięcznym,
2) w dniu 16 lipca 2011 r. w J. naruszył nietykalność cielesną M. P. w ten
sposób, że dwukrotnie uderzył go butelkami w prawą stronę głowy, to jest
popełnienia występku z art. 217 § 1 k.k. i za to, na podstawie tego przepisu i art. 35
§ 1 k.k., wymierzył mu karę 3 miesięcy ograniczenia wolności, polegającą na
wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cel społeczny w wymiarze 20
godzin w stosunku miesięcznym,
3) w dniu 16 lipca 2011 r. w J. uderzając R. R. ręką w głowę spowodował
zniszczenie okularów o wartości 600 zł, to jest popełnienia występku z art. 288 § 2
k.k., przy przyjęciu, iż czyn oskarżonego stanowi wypadek mniejszej wagi i za to,
na podstawie tego przepisu i art. 35 § 1 k.k., wymierzył mu karę 3 miesięcy
ograniczenia wolności, polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej
pracy na cel społeczny w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym,
4) na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 i 3 k.k. oraz art. 35 § 1 k.k. w miejsce
orzeczonych z osobna wobec oskarżonego K. S. kar ograniczenia wolności orzekł
karę łączną ograniczenia wolności w wymiarze 6 miesięcy, polegającą na
wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cel społeczny w wymiarze 20
godzin w stosunku miesięcznym.
II. oskarżoną M. S. uznał za winną tego, że w dniu 16 lipca 2011 r. w J.
naruszyła nietykalność cielesną T. B. w ten sposób, że uderzyła go ręką i kopała, to
jest popełnienia występku z art. 217 § 1 k.k. i za to, na podstawie tego przepisu i
4
art. 35 § 1 k.k., wymierzył jej karę 3 miesięcy ograniczenia wolności, polegającą na
wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cel społeczny w wymiarze 20
godzin w stosunku miesięcznym,
III. oskarżonego Ł. K. uznał za winnego tego, że w dniu 16 lipca 2011 r. w
Jarocinie naruszył nietykalność cielesną T. B. w ten sposób, że uderzył go ręką i
kulą ortopedyczną, to jest popełnienia występku z art. 217 § 1 k.k. i za to, na
podstawie tego przepisu i art. 35 § 1 k.k., wymierzył mu karę 3 miesięcy
ograniczenia wolności, polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej
pracy na cel społeczny w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym.
Ponadto Sąd orzekł wobec oskarżonych nawiązki i częściowo uwzględnił
powództwo cywilne wytoczone przez M.P.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego jest zasadna. Mimo zaskarżenia wyroku
Sądu pierwszej instancji wyłącznie apelacją obrońcy K. S., Sąd Okręgowy w K.,
dokonując zmiany tego wyroku także w zakresie kary, naruszył art. 434 § 1 k.p.k. W
oczywisty bowiem sposób orzeczona przez Sąd Odwoławczy wobec M. S. kara
ograniczenia wolności w wymiarze 3 miesięcy bez stosowania warunkowego
zawieszenia jej wykonania, jest karą surowszą niż orzeczona wobec tej skazanej
przez Sąd pierwszej instancji kara 10 miesięcy ograniczenia wolności z
zastosowaniem warunkowego zawieszenia wykonania tej kary na okres próby 2 lat.
Wynika to zarówno z faktu oceny realnej dolegliwości obu rozstrzygnięć, ale także
konsekwencji w zakresie dotyczącym okresu niezbędnego do zatarcia skazania,
który w przypadku rozstrzygnięcia Sądu I instancji byłby znacząco krótszy. To samo
dotyczy wymiaru kary wobec Ł. K., wobec którego Sąd Okręgowy w K. orzekł karę
ograniczenia wolności w wysokości 3 miesięcy bez stosowania warunkowego
zawieszenia jej wykonania, w sytuacji, gdy sąd I instancji orzekł ten sam rodzaj kary
w wymiarze 6 miesięcy, stosując jednak środek probacyjny w postaci warunkowego
zawieszenia wykonania kary.
Za naruszenie art. 434 § 1 k.p.k. należało również uznać wymierzenie przez
Sąd Odwoławczy K. S., podlegającej wykonaniu kary ograniczenia wolności w
sytuacji, gdy w wyroku Sądu I instancji wobec tego skazanego wymierzono co
prawda karę pozbawienia wolności w wysokości 10 miesięcy, której jednak
wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby 3 lat. Przy ocenie wymogów
wynikających z treści art. 434 § 1 k.p.k. należy mieć, bowiem na uwadze
5
rzeczywistą dolegliwość orzekanych kar. W tej perspektywie bez wątpienia
rzeczywista dolegliwość kary pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo
zawieszono na okres próby, zwłaszcza, gdy stosowaniu tego środka probacyjnego
nie towarzyszy nałożenie na sprawce dodatkowych obowiązków probacyjnych, jest
mniejsza, niż orzeczenie kary ograniczenia wolności podlegającej wykonaniu, a
więc orzeczonej bez stosowania środka probacyjnego w postaci warunkowego
zawieszenia jej wykonania. Także w tym wypadku, na ocenę tego, czy doszło do
naruszenia art. 434 § 1 k.p.k., wpływ mają konsekwencje w zakresie długości
okresu niezbędnego dla zatarcia skazania przy porównaniu orzeczeń Sądu I i II
instancji. Niewątpliwie, biorąc pod uwagę to kryterium, bardzo istotne z punktu
widzenia interesów życiowych skazanego, wyrok Sądu Okręgowego w K. w
zakresie kary wymierzonej K.S. jawi się jako mniej korzystny.
W tym stanie rzeczy, należało uchylić wyrok Sądu odwoławczego w zakresie
określonym w sentencji, przekazując sprawę do ponownego rozpoznania w
postępowaniu odwoławczym, w którym Sąd dokonując na nowo wymiaru kar
skazanym, także w kontekście możliwych do zastosowania środków probacyjnych,
określi je w taki sposób, by nie były one mniej korzystne niż kary wymierzone
skazanym przez Sąd I instancji.