Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 17/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Gradzik (przewodniczący)
SSN Przemysław Kalinowski
SSN Kazimierz Klugiewicz (sprawozdawca)
Protokolant Anna Kowal
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej,
w sprawie P.K.
skazanego z art. 55 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii i in.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 19 kwietnia 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
od wyroku Sądu Rejonowego w Z.
z dnia 6 września 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej orzeczenia o
karze i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Rejonowemu w
Z. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w Z. z dnia 6 września 2012 r. - oskarżony P.
K. został uznany za winnego popełnienia przestępstwa z art. 55 ust. 1 ustawy z
dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii i za to wymierzono mu karę 3
miesięcy pozbawienia wolności oraz przestępstwa z art. 62 ust. 1 ustawy o
2
przeciwdziałaniu narkomanii i za to wymierzono mu karę 1 miesiąca pozbawienia
wolności.
Na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w miejsce kar jednostkowych
wymierzono oskarżonemu karę łączną 3 miesięcy pozbawienia wolności, której
wykonanie w oparciu o przepisu art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz art. 70 § 1 pkt 1 k.k.
warunkowo zawieszono na okres 2 lat, a nadto na podstawie art. 71 § 1 k.k.
wymierzono oskarżonemu karę grzywny w wysokości 30 stawek dziennych po 10 zł
każda.
Sąd Rejonowy orzekł także, zgodnie z przepisem art. 70 ust. 2 ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii, o przepadku dowodu rzeczowego a nadto o kosztach
sądowych, którymi w całości obciążył oskarżonego P. K.
Powyższy wyrok nie został zaskarżony przez żadną ze stron i uprawomocnił
się bez postępowania odwoławczego.
Kasację od prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego z dnia 6 września
2012 r. - na niekorzyść oskarżonego P. K., w części dotyczącej orzeczenia o karze
- wywiódł Prokurator Generalny, który powołując się na zarzut rażącego i mającego
istotny wpływ na treść wyroku naruszenia przepisów prawa procesowego, tj. art.
343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1 k.p.k., a polegającego na uwzględnieniu przez
Sąd Rejonowy wadliwego wniosku prokuratora o skazanie P. K. bez
przeprowadzenia rozprawy i orzeczenie uzgodnionej z nim kary, w wyniku czego
doszło do rażącego i mającego istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia naruszenia
przepisu prawa karnego materialnego - art. 71 § 1 k.k. poprzez wymierzenie
oskarżonemu kary grzywny na podstawie tego przepisu w sytuacji, gdy
obligatoryjne było jej wymierzenie na podstawie art. 55 ust. 1 ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii, wniósł w konkluzji o uchylenie tegoż wyroku w części
dotyczącej orzeczenia o karze i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego jest zasadna i zawarty w niej postulat
uchylenia wyroku Sądu Rejonowego w zaskarżonej części i przekazania sprawy w
tym zakresie do ponownego rozpoznania zasługuje na uwzględnienie.
Zważyć bowiem należy, że sprawca występku z art. 55 ust. 1 ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii „podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności do lat
5”, natomiast Sąd Rejonowy za to przestępstwo orzekł wobec oskarżonego jedynie
3
karę 3 miesięcy pozbawienia wolności. Grzywnę z kolei wymierzył oskarżonemu na
podstawie art. 71 § 1 k.k. wobec warunkowego zawieszenia wykonania kary łącznej
pozbawienia wolności - zgodnie zresztą z wnioskiem złożonym w tym zakresie
przez prokuratora w trybie art. 335 § 1 k.p.k.
Oczywistą sprawą jest, że sąd pierwszej instancji orzekając na posiedzeniu
w trybie art. 343 §1-6 k.p.k. jest związany treścią uzgodnień pomiędzy oskarżonym
i prokuratorem, poczynionych na podstawie art. 335 § 1 k.p.k. i nie może wydać
innego wyroku niż skazujący i orzec innej kary lub środka karnego od uzgodnionych
przez strony. Rozpoznając zaś wniosek o wydanie wyroku skazującego i
orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kary lub środka karnego bez
przeprowadzenia rozprawy, Sąd nie może się uchylić od zbadania sprawy zarówno
pod kątem ustaleń faktycznych i zawinienia, a także zastosowanych przepisów
prawa materialnego i w sytuacji dostrzeżenia jakichkolwiek wad propozycji
oskarżyciela publicznego, nie tylko nie może wniosku takiego uwzględnić, ale
zobligowany jest treścią art. 343 § 7 k.p.k. skierować sprawę do rozpoznania na
zasadach ogólnych, chyba że w toku posiedzenia prokurator za zgodą oskarżonego
dokona modyfikacji wniosku w kierunku przez sąd postulowanym.
W omawianej sprawie rzecz w tym - a co umknęło uwadze tak
prokuratorowi, jak i orzekającemu Sądowi Rejonowemu - że grzywnę na podstawie
art. 71 § 1 k.k. można orzec jedynie wówczas, gdy jej orzeczenie na innej
podstawie nie jest możliwe. Orzekając natomiast tak, jak w zaskarżonym kasacją
wyroku, Sąd Rejonowy rażąco obraził ów przepis i błąd ten należy tłumaczyć chyba
jedynie zwykłą omyłką jako, że kardynalną zasadą jest, iż Sąd zna prawo (iura novit
curia). Prawidłowo procedując Sąd Rejonowy powinien był złożonego wniosku
prokuratora nie uwzględnić i skierować sprawę do rozpoznania na zasadach
ogólnych (art. 343 § 7 k.p.k.), chyba że doszłoby do zmiany tego wniosku - za
zgodą oskarżonego - w taki sposób, aby był on zgodny z obowiązującymi
przepisami prawa.
Przypomnieć zatem jedynie wypada, że przepis art. 335 § 1 k.p.k. nie
pozwala na formułowanie wniosków co do kar, poza granicami wynikającymi z
prawa karnego materialnego, a jeśli wniosek prokuratora złożony w tym trybie nie
czyni temu zadość, to sąd nie może go uwzględnić, albowiem nie może w
konsekwencji akceptować wyroku, którego treść byłaby niezgodna z prawem. Jeżeli
zatem nie dojdzie do modyfikacji złożonego wniosku w kierunku dostosowania jego
4
zgodności z prawem, to sąd winien skierować sprawę do rozpoznania na
rozprawie, jak stanowi o tym przepis art. 343 § 7 k.p.k.
W przedmiotowej sprawie tak jednak się - niestety - nie stało, a skoro do
oczywistej i rażącej obrazy prawa, mającej istotny wpływ na treść orzeczenia
doszło, to wniesioną kasację należało uwzględnić. Inne są bowiem konsekwencje
orzeczenia grzywny w oparciu o przepis art. 71 § 1 k.k., od grzywny orzeczonej na
innej podstawie, w przypadku zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności,
której wykonanie uprzednio warunkowo zawieszono (art. 71 § 2 k.k.).
W ocenie Sądu Najwyższego w omawianym stanie faktycznym Prokurator
Generalny winien był raczej zaskarżyć wyrok Sądu pierwszej instancji w całości, a
nie tylko w części dotyczącej orzeczenia o karze, skoro wniosek prokuratora w
złożonej postaci nie mógł być uwzględniony i bez jego modyfikacji sprawa winna
zostać rozpoznana na rozprawie. Zważając jednak na to, że wyrok Sądu
Rejonowego został zaskarżony na niekorzyść oskarżonego P. K. jedynie w części
dotyczącej orzeczenia o karze, Sąd Najwyższy nie znalazł dostatecznych podstaw
do wyjścia poza zakres zaskarżenia i dlatego orzekł jak w wyroku.