Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 77/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 maja 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jarosław Matras (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Kazimierz Klugiewicz
SSN Michał Laskowski
Protokolant Joanna Sałachewicz
w sprawie P. M. P.
skazanego z art. 279 §1 k.k. w zw. z art. 283 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu, w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 8 maja 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w K.
z dnia 11 października 2012 r.
uchyla zaskarżony wyrok w zakresie orzeczenia o obowiązku
naprawienia szkody nałożonym w oparciu o art. 72 § 2 k.k. (pkt V
wyroku), a wydatkami postępowania kasacyjnego obciąża Skarb
Państwa.
UZASADNIENIE
Prokurator Rejonowy w K. wniósł do Sądu Rejonowego w K. akt
oskarżenia przeciwko P. M. P., oskarżając go o to, że w nocy z dnia 16/17
czerwca 2012 r. w K., przy ul. M. 52, po uprzednim wypchnięciu ramy drzwi
wejściowych wraz z drzwiami wejściowymi do sklepu monopolowego o
2
nazwie „E.", dokonał włamania skąd zabrał w celu przywłaszczenia wyroby
alkoholowe w postaci dwóch butelek wódki o pojemności 0,5 litra firmy
„Absolwent"; dwie butelki wina firmy „Grand Theatre" o pojemności 0,7 litra
oraz wyroby tytoniowe w postaci paczki papierosów firmy „Viceroy Light",
gdzie straty łączne powstałe w wyniku tego zdarzenia wyniosły 105,58
złotych na szkodę W. ., przy czym czyn ten stanowił wypadek mniejszej wagi
- tj. o czyn z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 283 k.k.
Jednocześnie, na podstawie art. 335 § 1 k.p.k., prokurator wniósł o
wydanie wobec oskarżonego wyroku skazującego bez przeprowadzenia roz-
prawy i wymierzenie mu za czyn z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 283 k.k.,
uzgodnionej z nim kary 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby oraz kary grzywny w
wysokości 50 stawek dziennych przy przyjęciu wysokości jednej stawki na
kwotę 10 złotych. Wniosek przewidywał także oddanie oskarżonego pod
dozór kuratora, orzeczenie przepadku dowodu rzeczowego, zaliczenie okre-
su zatrzymania na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności, zasądzenie
od oskarżonego kosztów postępowania i wymierzenie opłaty sądowej, jak
również orzeczenie obowiązku naprawienia szkody na rzecz
pokrzywdzonego w terminie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się wyroku.
W zakresie tego ostatniego obowiązku prokurator we wniosku nie wskazał
podstawy prawnej jego nałożenia.
Wniosek ten został przez prokuratora uzgodniony z oskarżonym w dniu
19 czerwca 2012 r., w trakcie przesłuchania go w charakterze podejrzanego
(k. 25-27, k. 38-39, k. 42).
W dniu 11 października 2012 r. Sąd Rejonowy w K. odbył posiedzenie
w przedmiocie złożonego wniosku o skazanie oskarżonego P. M. P. bez
rozprawy; w posiedzeniu brali udział prokurator oraz oskarżony.
W trakcie posiedzenia sądu, prokurator zmodyfikował swój wniosek
złożony w trybie art. 335 § 1 k.p.k., wskazując, iż podstawą prawną
orzeczenia wobec oskarżonego obowiązku naprawienia szkody powinien być
przepis art. 46 § 1 k.k., natomiast okres zatrzymania oskarżonego powinien
być zaliczony na poczet rzeczywiście wykonywanej kary. Powyższa
3
modyfikacja w zakresie środka karnego znalazła oparcie w treści zeznań
pokrzywdzonego, który w trakcie przesłuchania w dniu 5 lipca 2012 r. złożył
wniosek o orzeczenie w wyroku obowiązku naprawienia wyrządzonej mu
przestępstwem szkody na podstawie art. 46 § 1 k.k. (k. 31).
Odnosząc się do tego stanowiska prokuratora, oskarżony wyraził
zgodę na powyższą modyfikację wniosku i podtrzymał swoją zgodę na
skazanie bez przeprowadzania rozprawy. Wyraził zgodę na orzeczenie
wobec niego obowiązku naprawienia szkody w trybie art. 46 § 1 k.k., z
wykonalnością już po uprawomocnieniu się wyroku.
Sąd Rejonowy w K. wniosek prokuratora uwzględnił, na podstawie art.
394 § 1 k.p.k. w zw. z art. 343 § 4 k.p.k. ujawnił bez odczytywania stosowne
protokoły oraz dokumenty (k. 55), następnie zaś wydał wyrok i uznał
oskarżonego za winnego zarzucanego mu czynu z art. 279 § 1 k.k. w zw. z
art. 283 k.k., a na podstawie art. 283 k.k. wymierzył mu karę 6 miesięcy
pozbawienia wolności, której wykonanie w oparciu o art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz
art. 70 §1 pkt 1 k.k. warunkowo zawiesił na okres 3 lat próby. Na podstawie
art. 73 § 2 k.k. oddano oskarżonego pod dozór kuratora na okres 3 lat, a w
oparciu o przepis art. 33 § 2 k.k. wymierzono mu grzywnę w ilości 50 stawek
dziennych ustalając wysokość jednej stawki na 10 zł. Zaliczono oskarżonemu
na podstawie art. 63 § 2 k.k. okres zatrzymania w dniu 19 czerwca 2012 r. na
poczet grzywny, przyjmując, iż dzień ten równał się dwóm dziennym
stawkom. W oparciu o art. 72 § 2 k.k. zobowiązano oskarżonego do
naprawienia szkody przez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego kwoty 105,58 zł
w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku. Ponadto na
podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązano oskarżonego do naprawienia szkody
przez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego kwoty 105,58 zł. Rozstrzygnięto
także o dowodzie rzeczowym oraz obciążono oskarżonego kosztami
procesu.
Wyrok ten nie został zaskarżony i stał się prawomocny z dniem 19
października 2012 r.
Kasację od tego wyroku na korzyść skazanego wniósł Prokurator
Generalny. Zaskarżając wyrok w części dotyczącej orzeczenia o środku
4
probacyjnym w postaci obowiązku naprawienia szkody, zarzucił mu rażące i
mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa
procesowego, a mianowicie art. 343 § 6 i § 7 k.p.k. w związku z art. 335 § 1
k.p.k., polegające na skazaniu P. M. P. wyrokiem bez przeprowadzenia
rozprawy i orzeczeniu wobec oskarżonego, obok kary pozbawienia wolności
z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, m.in. środka karnego na
podstawie art. 46 § 1 k.k. w postaci obowiązku naprawienia szkody w całości
poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego W. S. kwoty 105,58 zł. oraz
orzeczenie jednocześnie, z rażącym naruszeniem przepisu art. 72 § 2 k.k.,
środka probacyjnego, na mocy którego oskarżony został zobowiązany do
naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz tego samego pokrzywdzonego,
tym samym przestępstwem, kwoty pieniędzy w analogicznej wysokości, w
terminie trzech miesięcy od daty uprawomocnienia się wyroku, podczas gdy
z brzmienia tego ostatniego przepisu Kodeksu karnego jednoznacznie
wynika, iż możliwość orzeczenia środka probacyjnego w postaci obowiązku
naprawienia szkody występuje jedynie w przypadku, gdy sąd nie orzeka
środka karnego na podstawie art. 46 § 1 k.k. w zw. z art. 39 pkt 5 k.k., oraz
pomimo uwzględnienia wniosku prokuratora, który przewidywał orzeczenie
wobec P. M. P. jedynie środka karnego w postaci obowiązku naprawienia
szkody na rzecz pokrzywdzonego.
Podnosząc ten zarzut autor kasacji wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku w części dotyczącej orzeczonego środka probacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jako oczywiście zasadna podlegała uwzględnieniu w trybie
określonym w art. 535 § 5 k.p.k. Jest oczywiste, że w toku postępowania
karnego w ramach uzgodnień prokuratora oraz oskarżonego co do warunków
skazania bez rozprawy, doszło do uzgodnienia co do nałożenia obowiązku
naprawienia szkody w postaci środka karnego określonego w art. 46 § 1 k.k.
Tymczasem akceptując ten wniosek, co wynika z treści protokołu
posiedzenia, Sąd Rejonowy w K. orzekł dwukrotnie o obowiązku naprawienia
tej samej szkody na rzecz pokrzywdzonego W. S. – raz, w formule środka
karnego z art. 46 § 1 k.k., a po raz drugi, jako środka probacyjnego z art. 72
5
§ 2 k.k. Z treści art. 72 § 2 k.k. wynika w sposób oczywisty, że nałożenie
obowiązku naprawienia szkody na podstawie tego przepisu nie jest możliwe,
gdy orzeczony został środek karny określony w art. 39 pkt 5 k.k., tj.
obowiązek naprawienia szkody. Tymczasem wbrew treści tego przepisu Sąd
Rejonowy w K. orzekł obowiązek naprawienia szkody jako środek
probacyjny, pomimo tego, iż orzekł także uzgodniony przez strony
postępowania środek karny z art. 46 § 1 k.k. Tym samym doszło nie tylko do
rażącej obrazy art. 72 § 2 k.k., ale także do rażącego naruszenia art. 343 § 7
k.p.k., albowiem sąd wydał wyrok w trybie art. 335 § 1 k.p.k. pomimo, że
rozstrzygnął co do obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego
w sposób odmienny od ustaleń stron postępowania oraz treści,
zmodyfikowanego w trakcie posiedzenia, wniosku.
Konieczne stało się zatem uchylenie orzeczenia o nałożeniu
obowiązku probacyjnego z art. 72 § 2 k.k. Takie rozstrzygnięcie usuwa
wadliwe, wydane z rażącym naruszeniem wskazanych w kasacji przepisów
prawa procesowego oraz prawa karnego, orzeczenie, co czyni zbytecznym
wydanie orzeczenia o charakterze następczym.
Z tych zatem powodów należało orzec jak w wyroku.