Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZP 20/13
UCHWAŁA
Dnia 15 maja 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Jan Górowski
SSN Anna Owczarek
w sprawie egzekucyjnej ze skargi Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego
w S.
przy uczestnictwie wierzycielki U. J. i dłużnika G. S.
na czynność Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym
w S. A. O. w sprawie […] w postaci postanowienia z dnia
12 lipca 2012 roku w przedmiocie obciążenia Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego
w S. opłatą stałą w egzekucji świadczeń niepieniężnych w sytuacji, gdy wierzyciel
korzysta ze zwolnienia od kosztów sądowych,
po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym
w dniu 15 maja 2013 r.,
zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w S.
postanowieniem z dnia 10 stycznia 2013 r.,
„1. Czy zwolnienie od kosztów sądowych udzielone stronie
w postępowaniu rozpoznawczym z mocy art. 771 k.p.c. rozciąga się
także na opłatę stałą należną od wierzyciela z tytułu wszczęcia
egzekucji świadczeń niepieniężnych o jakiej mowa w art. 49a ust. 1
u.k.s.e.;
2. jeżeli tak, to jaki podmiot jest zobowiązany do tymczasowego
poniesienia tej opłaty w miejsce zwolnionego od niej wierzyciela?”
podjął uchwałę:
2
Zwolnienie od kosztów sądowych udzielone wierzycielowi
w postępowaniu egzekucyjnym obejmuje opłatę stałą
przewidzianą w art. 49a ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r.
Nr 231, poz. 1376 ze zm.). Opłata ta obciąża tymczasowo Skarb
Państwa - sąd rejonowy, przy którym działa komornik.
Uzasadnienie
3
W postępowaniu egzekucyjnym wszczętym przez wierzycielkę U. J.
przeciwko dłużnikowi – G. S. w celu opróżnienia lokalu mieszkalnego Sąd
Rejonowy w S. postanowieniem z dnia 22 marca 2012 r. uchylił czynność
komornika polegającą na wezwaniu wierzycielki do usunięcia braków wniosku m.
in. przez jego opłacenie, ustalił opłatę egzekucyjną na kwotę 1129,06 zł oraz
zwolnił wierzycielkę od ponoszenia kosztów w postępowaniu egzekucyjnym. W
związku z tym komornik wystąpił do Prezesa Sądu, przy którym działa (Sądu
Rejonowego w S.) o wyłożenie za wierzycielkę ustalonej w postanowieniu opłaty
stałej za opróżnienie pomieszczenia oraz 113 zł tytułem wydatków. Ponieważ
Prezes odmówił, komornik zwrócił wniosek o wszczęcie postępowania
egzekucyjnego. Na skutek skargi wierzyciela Sąd Rejonowy uchylił zarządzenie
o zwrocie wniosku i polecił komornikowi wydanie postanowienia obciążającego
Skarb Państwa - Sąd Rejonowy w S. opłatą stałą w kwocie 1129,06 zł. Komornik
wykonał polecenie postanowieniem z dnia 12 lipca 2012 r. Postanowienie to
zaskarżył obciążony kosztami Sąd Rejonowy. Sąd egzekucyjny oddalił jego skargę.
Przyjął, że zwolnienie od kosztów sądowych rozciąga się także na opłatę stałą
przewidzianą w art. 49a ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach
sądowych i egzekucji (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r., Nr 231, poz. 1376 ze zm., dalej
powoływanej jako „u.k.s.e.”), zaś kwestię ponoszenia kosztów (opłaty) za stronę
zwolnioną od nich rozstrzygnąć należy stosując analogię do przepisu art. 40 ust. 3
u.k.s.e. w zw. z art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U z 2010 r., Nr 90, poz. 594), co oznacza, że
wyłożyć je powinien Skarb Państwa ze pośrednictwem sądu rejonowego przy
którym działa komornik. W innym wypadku komornik byłby pozbawiony możliwości
pobrania opłaty od dłużnika, przepisy nie pozwalają bowiem komornikowi ustalić ani
ściągnąć kosztów, których wierzyciel nie poniósł w toku egzekucji świadczenia
niepieniężnego. Nieotrzymanie przez komornika należnej mu opłaty naruszałoby
jego prawo do wynagrodzenia, którą to możliwość Trybunał Konstytucyjny w
wyroku z dnia 2 czerwca 1999 r. (K 34/98, OTK ZU 1999/5/94) uznał za
niedopuszczalną.
4
W zażaleniu na to postanowienie Skarb Państwa - Prezes Sądu Rejonowego
zarzucił, że ponoszenie ciężarów finansowych, w tym opłat egzekucyjnych wymaga
przepisu nakładającego taki obowiązek na konkretny podmiot. W wypadku Skarbu
Państwa konieczne jest także określenie jednostki organizacyjnej mającej
wydatkować środki, przy czym obowiązek ten nie może być rozszerzany w drodze
analogii. W ocenie skarżącego art. 39 ust. 2 u.k.s.e. zawiera zamknięty katalog
wydatków, które sąd ma obowiązek ponieść za zwolnioną od kosztów stronę i nie
mieści się w nim opłata egzekucyjna. Dyscyplina w zakresie finansów publicznych
wyklucza możliwość dowolnego wydatkowania środków.
Sąd Okręgowy w S. przy rozpatrywaniu zażalenia powziął wątpliwości, które
ujął w przedstawionym zagadnieniu. Odwołując się do roli zwolnienia od kosztów
sądowych jako gwarancji prawa do sądu zaznaczył, że art. 771 k.p.c. rozciąga
zwolnienie udzielone w postępowaniu rozpoznawczym na postępowanie
egzekucyjne bez rozróżnienia czy egzekucję prowadzi sąd, czy komornik. Spory
budzi jednak zakres zwolnienia, w tym problem czy zwolnienie dotyczy też opłaty
stałej przewidzianej art. 49 a ust. 1 u.k.s.e., ponieważ niejasna jest relacja art. 771
k.p.c. wobec art. 39 i nast. u.k.s.e. i nast., znajdujących zastosowanie w wypadku
prowadzenia egzekucji przez komornika. Sąd Okręgowy opowiedział się za
interpretowaniem art. 771 k.p.c. jako normy generalnej w stosunku do przepisów
rozdziałów 5, 6 i 7 u.k.s.e., jednak nie znalazł łatwej odpowiedzi na pytanie czy na
wierzycielu zwolnionym od kosztów egzekucyjnych ciąży obowiązek uiszczenia
opłaty stałej, czy też koszty w tym zakresie ponosi za niego ktoś inny. Wskazał, że
przepisy ustawy o komornikach sądowych i egzekucji określają zasady
zaliczkowania przez Skarb Państwa wydatków w toku egzekucji komorniczej i ich
rozliczania, kiedy wierzyciel jest zwolniony od kosztów (art. 39 ust. 2, 40 ust. 3, art.
41 ust. 2 i art. 42 ust. 1 u.k.s.e.), milczą jednak jak należy postąpić z opłatą stałą.
Ze stanowiska Trybunału Konstytucyjnego wyrażonego w uzasadnieniu wyroku z
dnia 14 maja 2009 r. (K 21/08) Sąd Okręgowy wywiódł wniosek, że konsekwencji
finansowych nieuiszczenia przez wierzyciela opłaty nie może ponosić komornik,
gdyż naruszałoby to jego prawa majątkowe. Nie doszukał się też podstawy do
ściągnięcia tej opłaty od dłużnika na podstawie art. 770 zdanie pierwsze k.p.c.,
jeżeli nie zostanie wcześniej uiszczona, ponieważ przepis ten ustanawia obowiązek
5
zwrotu przez dłużnika kosztów należnych wierzycielowi, a więc poniesionych przez
niego w toku egzekucji, a nie tych, od których był zwolniony. Sąd podkreślił, że
omawiany problem do 12 listopada 2004 r. rozwiązywał art. 59 ust. 1 u.k.s.e.
uprawniający komornika do ściągnięcia od dłużnika opłaty nieuiszczonej przez
wierzyciela zwolnionego od kosztów sądowych. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko
Sądu Rejonowego, że aby obecnie obciążyć dłużnika opłatą stałą, konieczne jest
jej wniesienie albo przez wierzyciela, przy przyjęciu, że od tej opłaty nie może
zostać zwolniony, albo przez inny podmiot w jego zastępstwie. Krytykując
niedostatki legislacyjne przepisów Sąd pytający wiąże pierwszy kierunek
interpretacji z pominięciem przez ustawodawcę obowiązku wyłożenia opłaty za
wierzyciela korzystającego ze zwolnienia od kosztów mimo określenia podmiotu
zobowiązanego do wyłożenia zaliczki na wydatki oraz ze zmianą, a następnie
uchyleniem art. 59 u.k.s.e., które mogą świadczyć o celowym wyłączeniu opłaty
stałej z zakresu zwolnienia od kosztów postępowania egzekucyjnego. Koncepcję
zastąpienia wierzyciela we wniesieniu opłaty stałej przez Skarb Państwa
wyprowadza z kolei ze stosowanego w drodze analogii art. 100 ust. 1 ustawy z dnia
28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z
2010 r., Nr 90, poz. 594, dalej oznaczana „u.k.s.c.”), proponując przypisanie
obowiązku tymczasowego poniesienia opłaty sądowi rejonowemu wskazanemu w
art. 40 ust. 3 u.k.s.e.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Przedstawione zagadnienie dotyczy kolejnej wątpliwości, jaka powstała na
tle przepisów normujących problematykę kosztów postępowania egzekucyjnego
i jest konsekwencją kolejnych niespójnych zmian wprowadzanych do ustawy
o komornikach sądowych i egzekucji. Usunięcie art. 59 u.k.s.e. upoważniającego
do ściągnięcia od dłużnika opłaty, od której uiszczenia wierzyciel był zwolniony,
fragmentaryczne określenie skutków korzystania przez stronę lub uczestnika
postępowania egzekucyjnego ze zwolnienia od kosztów sądowych i trudności
w powiązaniu postanowień ustawy o komornikach sądowych i egzekucji z regułami
odnoszącymi się do kosztów sądowych zawartymi w kodeksie postępowania
cywilnego i w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych uzasadniają
wątpliwości przedstawione przez Sąd Okręgowy.
6
Na wstępie konieczne jest jednak doprecyzowanie czynności, jakie miały
dotąd miejsce w sprawie. Z treści postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 22
marca 2012 r. wynika, że zwolnienie wierzycielki od kosztów postępowania
egzekucyjnego nastąpiło na podstawie postanowienia tego Sądu, nie zaś w drodze
rozciągnięcia na postępowanie egzekucyjne zwolnienia od kosztów sądowych, z
którego korzystała w toku postępowania rozpoznawczego. Tym samym nie znajdzie
zastosowania art. 771 k.p.c., który automatycznie rozszerza na postępowanie
egzekucyjne pomoc przyznaną niezamożnej stronie w postępowaniu
rozpoznawczym. Nie zmienia to jednak istoty zwolnienia od kosztów, które - także
w przypadku udzielenia go w postępowaniu egzekucyjnym – ma analogiczną treść
jak wtedy, kiedy jest kontynuacją uprawnień przyznanych w toku postępowania
rozpoznawczego i służy zapewnieniu podmiotowi nie dysponującemu koniecznymi
środkami majątkowymi dostępu do postępowania wykonawczego, niezależnie od
tego, czy egzekucja prowadzona jest przez sąd czy przez komornika. Zwolnienie
odnieść wówczas należy do kosztów egzekucyjnych (opłat egzekucyjnych i
wydatków poniesionych przez komornika), pełniących rolę analogiczną do kosztów
sądowych. Podzielić należy w tym zakresie stanowisko ukształtowane w
orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. uchwały z dnia 2 grudnia 1994 r., III CZP
153/94, OSNCP z 1995 r. Nr 3, poz. 51 i z dnia 26 września 2000 r., III CZP 25/00,
OSNC z 2001 r., nr 3 poz. 35). Jednak mimo tożsamych założeń i celu instytucji
zwolnienia od kosztów funkcjonującego w postępowaniu egzekucyjnym i w
postępowaniu rozpoznawczym występują pewne różnice wynikające ze
specyficznych cech postępowania egzekucyjnego, w którym zasadą jest
ponoszenie kosztów przez dłużnika (art. 770 k.p.c. – por. uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2005 r., III CZP 22/05, OSNC 2006 r., nr 3 poz. 47)
oraz z autonomicznego określenia obowiązków fiskalnych uczestników egzekucji
komorniczej w przepisach ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, wreszcie z
konieczności uwzględnienia specyficznej pozycji komornika jako organu
egzekucyjnego. Wzajemne relacje między przepisami ustawy o komornikach
sądowych i egzekucji, a przepisami kodeksu postępowania cywilnego i ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych interpretowane są jako stosunek między
normami szczególnymi a ogólnymi (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 4
7
czerwca 2001 r., III CZP 23/01, OSNC z 2002, Nr 1 poz. 2, z dnia 25 lipca 2002 r.,
III CZP 45/02, OSNC z 2004 r, Nr 4, poz. 47 oraz z dnia 18 października 2001 r., III
CZP 50/01, OSNC z 2002, Nr 5, poz. 59) i uprawniają do przyjęcia w kwestiach
istotnych z punktu widzenia rozstrzyganego zagadnienia prawnego następującej
zależności - o ile z przepisów ustawy o komornikach sądowych i egzekucji nie
wynika inaczej, wierzycielowi korzystającemu ze zwolnienia od kosztów
postępowania egzekucyjnego przysługują uprawnienia przewidziane w tytule IV
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Ustawa ta stanowi akt o
podstawowym znaczeniu, zawierający generalne zasady kształtujące instytucję
zwolnienia od kosztów sądowych (art. 1 u.k.s.c.), których brak w ustawie o
komornikach sądowych i egzekucji. Zgodnie z art. 100 u.k.s.c. strona zwolniona w
całości od kosztów sądowych nie uiszcza opłat sądowych i nie ponosi wydatków,
które obciążają tymczasowo Skarb Państwa. Ze względu na konstytucyjne
znaczenie instytucji zwolnienia od kosztów sądowych jako gwarancji
powszechnego dostępu do sądu także na etapie wykonania orzeczenia, przyznane
uprawnienia mogą być ograniczone jedynie w drodze ustawowej,
z usprawiedliwionych przyczyn i w tylko w koniecznym zakresie, co należy
uwzględnić przy badaniu na ile odmiennie kształtuje się zakres uprawnień
wierzyciela zwolnionego od kosztów postępowania egzekucyjnego w porównaniu
z konstrukcją przewidzianą w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji jedynie w nielicznych
przepisach nawiązuje do sytuacji podmiotów korzystających z takiego zwolnienia.
W art. 8 ust. 11 u.k.s.e. określa wydatki komornika z wyboru działającego poza
swoim rewirem, które obciążają wierzyciela niezależnie od przysługującego mu
zwolnienia od kosztów sądowych i nie są wliczane do kosztów egzekucji
obciążających dłużnika. W art. 40 ust. 3 u.k.s.e. na sąd rejonowy, przy którym
działa komornik, nałożony został obowiązek przekazywania komornikowi sum
niezbędnych na pokrycie wydatków w sprawach osób zwolnionych w tym zakresie
od kosztów sądowych. Zagadnienie finansowania wydatków zostało więc
rozwiązane w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji całościowo, ale
z zachowaniem zasady wyrażonej w art. 100 ust. 1 u.k.s.c. Ciężar pokrycia
wydatków komornika spowodowanych wnioskiem uczestnika postępowania
8
egzekucyjnego zwolnionego w tym zakresie od kosztów sądowych, został
tymczasowo przerzucony na Skarb Państwa. Przepisy oznaczyły też właściwą
jednostkę organizacyjną zobowiązaną do wyłożenia kosztów, której komornik
zwraca je po wyegzekwowaniu od dłużnika z pierwszeństwem przed wszelkimi
innymi należnościami (art. 42 ust. 1 u.k.s.e).
Obowiązki fiskalne wierzycieli w zakresie opłat egzekucyjnych są
zróżnicowane w zależności od tego, czy przedmiotem egzekucji jest świadczenie
pieniężne czy niepieniężne. Wierzyciel dochodzący świadczenia pieniężnego nie
uiszcza przy wszczęciu egzekucji opłaty. Opłatę tę komornik ściąga od dłużnika
proporcjonalnie do wysokości wyegzekwowanego świadczenia (art. 49 ust 1, 1a,
2 u.k.s.e.). Natomiast wierzyciel egzekwujący świadczenie niepieniężne
zobowiązany jest do uiszczenia opłaty stałej (art. 49 a u.k.s.e.). Przez pewien okres
(od dnia 28 grudnia 2007 r. do 1 czerwca 2009 r.) w art. 49a u.k.s.e. zamieszczone
zostało odrębne postanowienie zwalniające Skarb Państwa z obowiązku wnoszenia
tej opłaty w sprawach niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej
(art. 49a ust. 3 u.k.s.e.), skorelowane wówczas z analogicznym zwolnieniem od
obowiązku wnoszenia przez Skarb Państwa zaliczek (art. 40 ust. 2 u.k.s.e.)
i uiszczania opłaty za dokonanie zabezpieczenia roszczenia pieniężnego w tej
kategorii spraw (art. 45 ust. 2 u.k.s.e). Rozwiązanie to Trybunał Konstytucyjny uznał
jednak za niezgodne z art. 64 ust. 2 Konstytucji w powoływanym przez Sąd
Okręgowy wyroku z dnia 14 maja 2009 r., (K 21/08, OTK-A z 2009, nr 5, poz. 67)
i wyeliminował z systemu prawnego. Niekonstytucyjność przepisu wynikała ze
stworzenia możliwości przerzucenia na komornika kosztów postępowania
egzekucyjnego, co Trybunał uznał za ograniczenie ochrony praw majątkowych
komorników, nie znajdujące usprawiedliwienia w wykonywanej przez nich funkcji,
wynikające z nieodróżniania pozycji prawnej komornika jako organu państwa
(organu egzekucji sądowej) od osobistego i majątkowego statusu komornika jako
określonej osoby, a przy tym niespełniające przesłanki konieczności. W drodze
kolejnej nowelizacji (ustawą z dnia 22 lipca 2009 r. o zmianie ustawy o komornikach
sądowych i egzekucji – Dz.U. Nr 155, poz. 1038) do art. 49a u.k.s.e. wprowadzono
z dniem 9 września 2010 r. ust 4 przewidujący obowiązek uiszczania opłaty stałej
i konsekwencje jego niewykonania w sprawach o egzekucję świadczeń
9
niepieniężnych, wszczętych na wniosek Skarbu Państwa, w tym na polecenie sądu
lub prokuratora. Jest to istotne odstępstwo od zasad przewidzianych w ustawie
o kosztach sądowych i egzekucji, która przewiduje ustawowe zwolnienie Skarbu
Państwa od kosztów sądowych (art. 94 u.k.s.c.). Ustawa o komornikach sądowych
i egzekucji nie nakłada podobnych obowiązków na innych wierzycieli
korzystających z ustawowego lub przyznanego przez sąd zwolnienia od kosztów
egzekucyjnych. Zestawienie powyższych przepisów świadczy o tym, że przepisy
ustawy o komornikach sądowych i egzekucji poza postanowieniem zawartym w art.
8 ust. 11 i art. 48a ust. 4 u.k.s.c. nie wprowadzają ograniczeń zakresu zwolnienia
od kosztów postępowania egzekucyjnego przysługującego innym podmiotom niż
Skarb Państwa. Wywodzenie takiego obowiązku z faktu niezamieszczenia w
przepisach ustawy o komornikach sądowych i egzekucji postanowień
konkretyzujących drogę uzyskania należnej opłaty przez komornika i niewskazanie
precyzyjnie podmiotu zobowiązany do jej uiszczenia nie ma uzasadnienia, a
ponadto podważałoby funkcję zwolnienia od kosztów sądowych jako
zabezpieczenia konstytucyjnego prawa do sądu.
Na pierwsze pytanie Sądu Okręgowego należało więc udzielić odpowiedzi
twierdzącej.
Problem, jaki podmiot obowiązany jest ponieść tymczasowo opłatę,
w miejsce zwolnionego od niej wierzyciela rozwiązuje częściowo art. 100 u.k.s.c.
wskazując, że zadanie to spoczywa na Skarbie Państwa.
Poszukiwanie podstaw do nałożenia tego obowiązku na komornika
skazane jest na niepowodzenie. Komornikowi przysługuje wprawdzie status
funkcjonariusza publicznego lecz swoje zadania wykonuje na własny rachunek,
jako samodzielny i samofinansujący się podmiot. W powoływanym wielokrotnie
wyroku z dnia 14 maja 2009 r. Trybunał Konstytucyjny za niekonstytucyjne uznał
przepisy prowadzące do przerzucenia na komornika kosztów postępowania
egzekucyjnego, wykraczających poza ryzyko bezskutecznej egzekucji i obciążenia
go nieuzasadnionym ciężarem publicznoprawnym. Tymczasowe kredytowanie
postępowania egzekucyjnego przez komornika można byłby ewentualnie rozważać,
gdyby obowiązywał nadal art. 59 u.k.s.e. w brzmieniu pierwotnym, umożliwiający
komornikowi ściągnięcie od dłużnika opłaty nieuiszczonej przez wierzyciela przy
10
wszczęciu egzekucji. Komornik miałby wówczas otwartą drogę do uzyskania
należnych opłat w sposób, który stanowi obecnie regułę przy egzekwowaniu
świadczeń pieniężnych. Zmiana stanu prawnego spowodowała, że komornik
pozbawiony został podstawy prawnej do ściągnięcia stałych opłat egzekucyjnych
od dłużnika, w wypadku kiedy wierzyciel opłat tych nie uiścił, ponieważ korzystał ze
zwolnienia od kosztów. Artykuł 770 k.p.c. takiej procedury nie przewiduje,
upoważnia jedynie do ściągnięcia kosztów poniesionych przez wierzyciela.
W efekcie nałożenie na komornika obowiązku tymczasowego ponoszenia opłaty
stałej za wierzyciela zwolnionego od kosztów nie byłoby w rzeczywistości
tymczasowe, ponieważ prowadziłoby do definitywnego obarczenia go obowiązkiem
prowadzenia bez należnej opłaty stałej egzekucji świadczeń niepieniężnych,
w wypadkach, kiedy wierzyciele nie mieli obowiązku poniesienia tej opłaty. Takie
rozwiązanie naruszałoby prawa majątkowe komorników, zdejmując jednocześnie
ze Skarbu Państwa obowiązek tymczasowego ponoszenia opłat egzekucyjnych,
mimo że art. 100 ust. 1 u.k.s.c. ten podmiot uznaje za zobowiązany do wykładania
kosztów sądowych w zastępstwie stron od nich zwolnionych.
Przypisanie Skarbowi Państwa obowiązku kredytowania egzekucji
świadczeń niepieniężnych na rzecz wierzycieli korzystających ze zwolnienia od
stałej opłaty egzekucyjnej wymaga określenia jednostki, która winna tymczasowo
opłatę te wyłożyć. Artykuł 100 ust. 1 u.k.s.c. nie precyzuje tej jednostki, nie oznacza
to jednak istnienia luki prawnej lecz jedynie wymaga należytego odczytania tego
przepisu. Obowiązek wyłożenia kosztów za stronę stanowi wykonanie przez
państwo jego ustrojowego zadania jakim jest zapewnienie możliwości uzyskania
ochrony sądowej stronie nie dysponującej dostatecznymi środkami na ten cel.
Właściwą jednostkę Skarbu Państwa wyznacza funkcjonalne powiązanie
z kredytowanym postępowaniem. W postępowaniu sądowym koszty za stronę od
nich zwolnioną wykłada ze swych środków sąd, przed którym koszty te powstały,
dotyczy to także uiszczania wynagrodzenia z pomoc prawną udzieloną z urzędu.
W postępowaniu egzekucyjnym decyduje powiązanie komornika z sądem
rejonowym przy którym działa (art. 1 u.k.s.e.), którego orzeczeniom podlega
i którego prezes sprawuje nadzór nad jego działalnością (art. 3 u.k.s.e.).
Stanowisko to potwierdza zastosowanie analogicznego kryterium wyboru w art. 40
11
ust. 3 u.k.s.e. przy oznaczeniu sądu zobowiązanego do przekazania komornikowi
sum niezbędnych do pokrycia wydatków w sprawach osób zwolnionych w tym
zakresie od kosztów sądowych. Wyłożone opłaty podlegają następnie rozliczeniu
przy odpowiednim zastosowaniu, w oparciu o art. 113 u.k.s.c., zasad
obowiązujących przy zwrocie kosztów egzekucji uregulowanych w art. 770 k.p.c.
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi jak
w uchwale.