Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 83/13
POSTANOWIENIE
Dnia 24 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Korzeniowski
w sprawie z wniosku K. R.
przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych w W.
o wysokość emerytury policyjnej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 24 czerwca 2013 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 6 września 2012 r., sygn. akt […]
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i Administracji w W. decyzją z 2 listopada 2009 r. zredukował wskaźnik podstawy
wymiaru emerytury K. R. za okres pracy w organach bezpieczeństwa z 2,6% do 0,7%
na podstawie nowej regulacji z art. 15b ust. 1 ustawy z 18 lutego 1994 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…), dodanej przez ustawę z 23
stycznia 2009 r., wobec jego służby w poprzednich organach bezpieczeństwa
państwa. Sąd Okręgowy w W. w części uwzględnił odwołanie i wyrokiem z 18 lipca
2011 r. zmienił decyzję pozwanego, w ten sposób, że przyjął, iż okres od 1
października 1977 r. do 27 czerwca 1980 r. liczony jest po 2,6%, a dalej idące
odwołanie oddalił. Sąd Apelacyjny wyrokiem z 6 września 2012 r. uwzględnił w
części apelację K. R. i orzekł, że wskaźnik 2,6% ma zastosowanie również do
2
okresu od 28 czerwca 1980 r. do 31 lipca 1980 r., natomiast dalej idącą jego
apelację i apelację pozwanego oddalił. W rozstrzygnięciu Sądy miały na uwadze
wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 lutego 2009 r. o braku niezgodności
przepisów nowej regulacji, między innymi art. 15b ust. 1 ustawy z 18 lutego 1994 r.
o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji …, z przepisami ustawy
zasadniczej, uchwałę Sądu Najwyższego z 3 marca 2011 r., II UZP 2/11,
orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Sąd nie stwierdził
sprzeczności przepisów nowej regulacji z Konwencją o ochronie praw człowieka i
podstawowych wolności.
We wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania odwołano się do
podstaw przedsądu z art. 3989
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c.
Istotne zagadnienie prawne ma dotyczyć „instytucji prawa do emerytury
policyjnej, ustanowionego w art. 15 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym
funkcjonariuszy z 1994 r., którym ograniczono emeryturę art. 15b ust. 1 pkt 1 tej
ustawy, za okres służby w organach bezpieczeństwa PRL w latach 1944-1990,
zmieniając naliczenie emerytury z 2,6% na 0,7% za każdy rok tej służby. Sąd
Apelacyjny w zaskarżonym wyroku przyjął, że instytucja prawa do emerytury w
wysokości 40% podstawy wymiaru po 15 latach służby nie dotyczy funkcjonariuszy
pełniących służbę w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa państwa, o
których mowa w art. 2 tzw. ustawy lustracyjnej. Sąd Najwyższy w uchwale w
składzie 3 sędziów z dnia 3 marca 2011 r., sygn. akt II UZP 2/11 ustalił, że
„wysokość emerytury wyliczonej wyłącznie za okres pełnienia takiej służby może
być niższa niż 40% podstawy wymiaru tego świadczenia”. W rozumieniu tego
zapisu Sądu Najwyższego nie jest wiadome czy prawo do emerytury 40% podstawy
wymiaru po 15 latach służby należy się tej grupie funkcjonariuszy, czy zostało im
zabrane. W takim wypadku określona grupa ubezpieczonych byłaby pozbawiona
tego prawa jedynie poprzez wykładnię orzecznictwa sądowego wbrew woli
ustawodawcy. W takiej sytuacji zmienia się też sposób naliczania emerytury tej
grupie funkcjonariuszy zmniejszając ich świadczenia emerytalne, nie tylko
wskaźnikiem 0,7, ale także metodą wyliczenia emerytury, a tego ustawa nie
przewiduje. Dotychczas emerytura wyliczana była przy zastosowaniu 40%
podstawy po 15 latach i powyżej według wysługi lat, a po zmianach pozostaje tylko
3
wyliczenie według wysługi lat. W ten sposób organ rentowy zabiera przepisem
ustawy dodatkowo 1% wysługi emerytalnej”.
Druga podstawa wynika z potrzeby „ustalenia jednoznacznej wykładni, czy
uregulowania art. 15b ust. 2 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym … oznaczają, iż zawarte w tym przepisie odesłanie, że przepisy
art. 14 i 15 przywołanej ustawy stosuje się odpowiednio, uzasadniają posiadanie
przez funkcjonariuszy wskazanych w art. 15b ust. 1 prawa do emerytury w
wysokości 40 % podstawy wymiaru za 15 lat służby, stosownie do art. 15 ust. 1 tej
ustawy. Wykładnia powyższej regulacji dokonana przez Sąd Najwyższy uchwałą z
dnia 3 marca 2011 r., sygn. akt II UZP 2/11, jest niezrozumiała, wywołuje
rozbieżności w samej treści uchwały i nie ustala czy prawo do emerytury
funkcjonariuszy bezpieczeństwa PRL z lat 1944-1990 określonych w art. 2 tzw.
ustawy lustracyjnej, zostało im zabrane ustawą nowelizacyjną z 2009 r., czy też im
to prawo przysługuje nadal. Dla wymiaru emerytury tych funkcjonariuszy ustalenie
to ma zasadnicze znaczenie”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wskazane we wniosku o przyjęcie skargi podstawy (wyżej in extenso) nie
spełniają się jako podstawy przedsądu.
Pierwsza nie stanowi istotnego zagadnienia prawnego, które ma na uwadze
przepis art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c., gdyż takie zagadnienie nie zostało sformułowane i
opracowane. Chodzi wszak o problem jurydycznie doniosły, sformułowany i
opracowany na podstawie analizy prawa, orzecznictwa, a nawet doktryny, po której
to wpierw sam skarżący może stwierdzić, że istotne zagadnienie prawne
rzeczywiście występuje i dlatego powinien rozpoznać je Sąd Najwyższy.
Tymczasem wniosek o przyjęcie skargi (wg jego treści) sprowadza się do
zgłoszenia pozornego konfliktu pomiędzy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w tej
sprawie i uchwałą Sądu Najwyższego z 3 marca 2011 r., II UZP 2/11, gdyż taki
konflikt nie występuje, albowiem sprzeczność nie zachodzi. Istotne zagadnienie
prawne nie może być redukowane do problemu interpretacji uchwały Sądu
4
Najwyższego z 3 marca 2011 r., II UZP 2/11, gdyż wbrew treści wniosku „jest
wiadome” jakie stanowisko zajęto w tej uchwale co do gwarancji 40% podstawy
wymiaru. Sąd Najwyższy klarowanie stwierdził, że po zmianie nowa regulacja nie
zawiera gwarancji minimalnej co najmniej 40% podstawy wymiaru emerytury z
tytułu lub w związku z okresami służby w organach bezpieczeństwa PRL. Sąd
Najwyższy zajął więc odmienne stanowisko, niż zdaje się utrzymywać skarżący.
Jeżeli kontestuje tą uchwałę, to nie przedstawia argumentacji, która uzasadniałaby
rozważenie przyjęcia innej wykładni, a tym bardziej o randze istotnego zagadnienia
prawnego. Wówczas nie można by pominąć również wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z 24 lutego 2009 r., a także analizowanego łącznie orzecznictwa
ETPCz; nie pomijając też ostatniego stanowiska, w którym Europejski Trybunał
Praw Człowieka 14 maja 2013 r. nie uwzględnił zarzutów skarżących, którym
zmniejszono podstawę wymiaru do 0,7% za okres pracy w organach
bezpieczeństwa, a ścisłej uznał za niedopuszczalne i nie przyjął do rozpoznania
skargi kierowane przeciwko Polsce (sprawa Cichopek i innych – 15189/10 i dalsze).
Natomiast druga podstawa z wniosku nie spełnia żadnych warunków
przewidzianych dla podstawy przedsądu z art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c. Nie wykazuje
rozbieżności w orzecznictwie sądów ani poważnych wątpliwości w wykładni
przepisu. Wyraźnie powiedziano bowiem w uchwale II UZP 2/11, że zawarte w
ust. 2 art. 15b ustawy „odesłanie do odpowiedniego stosowania art. 14 i 15 tej
ustawy oznacza, że przepisy te stosuje się odpowiednio wyłącznie w zakresie, który
nie został wyraźnie i odmiennie uregulowany w art. 15b ust. 1. W przeciwnym razie
doszłoby do pozbawienia waloru i znaczenia normatywnego art. 15b ustawy
zaopatrzeniowej, do czego nie ma żadnych prawnych, prawniczych ani
racjonalnych argumentów. Inaczej i konkretnie zatem rzecz ujmując, zawarte w
art. 15b ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy odesłanie do
odpowiedniego stosowania art. 14 i 15 tej ustawy, nie uprawnia do takiego
stosowania tych przepisów (w szczególności art. 15 ust. 1 in principio), które
pozbawiałoby lub istotnie ograniczałoby walor i znaczenie normatywne art. 15b
ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej, który jednoznacznie nakazuje wyliczyć
emeryturę osób pełniących w latach 1944-1990 służbę w organach bezpieczeństwa
państwa, o których mowa w art. 2 ustawy lustracyjno-dezubekizacyjnej, według
5
obniżonego ustawowego wskaźnika 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok takiej
służby, z jedynym wyjątkiem uregulowanym w art. 15b ust. 3 i 4 tej ustawy. Skoro
kategoryczna zasada z art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej wymagająca
wyliczenia emerytury po 0,7% podstawy jej wymiaru z tytułu służby w latach 1944-
1990 pełnionej w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2
ustawy lustracyjno-dezubekizacyjnej, doznaje jednego wyjątku wyłącznie w
okolicznościach określonych w art. 15b ust. 3 i 4 ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym funkcjonariuszy, przeto nie doznaje dalszych ograniczeń na
podstawie odesłania do stosowania art. 15 tej ustawy. Nie ma zatem żadnych
podstaw ani uzasadnienia korygowanie zasady wyliczania emerytury mundurowej
od innego wskaźnika procentowego niż 0,7% podstawy wymiaru tego świadczenia
za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w
ustawie lustracyjno-dezubekizacyjnej, w drodze odpowiedniego stosowania art. 15
ust. 1 in principio tej ustawy, który przewiduje co najmniej 40% podstawę wymiaru
tego świadczenia z tytułu pozostawania w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r.
Jeżeli służba była pełniona w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa
państwa totalitarnego, o której mowa w art. 2 ustawy lustracyjno-dezubekizacyjnej,
to emerytura wynosi zawsze po 0,7% podstawy wymiaru tego świadczenia za
każdy rok pełnienia takiej służby (art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej), z
jedynym wyjątkiem uregulowanym w art. 15b ust. 3 i 4”. Jest to tylko część
argumentacji podanej w uchwale Sądu Najwyższego, lecz pokazuje, że wniosek o
przyjęcie skargi nie wykazuje podstawy przedsądu z art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c., gdyż
prócz poważanych wątpliwości w wykładni przepisu musiałby wpierw wykazać, że
wykładnia przyjęta w uchwale jest wadliwa.
Z uwagi na powyższe orzeczono jak w sentencji, stosownie do art. 3989
§ 2
k.p.c.