Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 49/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 lipca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Puszkarski
SSN Eugeniusz Wildowicz
Protokolant Danuta Bratkrajc
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Krzysztofa Parchimowicza
w sprawie B. B.
skazanego z art. 160 § 2 i § 3 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 10 lipca 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 18 września 2012 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w S.
z dnia 28 czerwca 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę B. B. przekazuje Sądowi
Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania w postępowaniu
odwoławczym.
2
UZASADNIENIE
B. B. został oskarżony o to, że:
w dniu 25 czerwca 2007 roku w S., działając nieumyślnie, jako lekarz
wykonujący badania patomorfologiczne wycinka pobranego ze skóry G. P. i będąc
zobowiązanym do opieki nad wskazanym wyżej pacjentem, wbrew wskazaniom
wiedzy medycznej lub co najmniej, poprzez zaniechanie przeprowadzenia
dodatkowej diagnostyki, dokonał błędnego rozpoznania badanego wycinka, nie
stwierdzając w nim choroby nowotworowej to jest czerniaka i w ten sposób naraził
G. P. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu.
W akcie oskarżenia został umieszczony uzgodniony z B. B. wniosek
prokuratora w trybie art. 335 § 1 k.p.k. o wydanie wyroku skazującego, bez
przeprowadzenia rozprawy i wymierzenie mu kary grzywny w wysokości 100
stawek dziennych po 100 zł jedna stawka (k. 150 – 151).
W dniu 28 czerwca 2012 r., w trakcie posiedzenia Sądu Rejonowego w S.
pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej M. P. – S. oświadczył, iż sprzeciwia się ona
wydaniu wyroku w trybie art. 335 k.p.k. w stosunku do B. B. Jednakże Sąd
Rejonowy w S. uznając, iż zachodzą przesłanki określone w art. 335 k.p.k.,
uwzględnił wniosek prokuratora i oskarżonego i wyrokiem z tego dnia:
1. uznał oskarżonego B. B. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu
wyczerpującego znamiona występku z art. 160 § 2 i § 3 k.k. i za to na mocy
tegoż przepisu i art. 33 § 1 i § 3 k.k. skazał go na karę grzywny w wysokości
100 stawek dziennych, ustalając wysokość stawki dziennej na kwotę 100 zł;
2. na mocy art. 624 § 1 k.p.k. i art. 627 k.p.k. zasądził od B. B. na rzecz Skarbu
Państwa koszty sądowe w wysokości 2.000 zł, zwalniając oskarżonego od
obowiązku ponoszenia ich w pozostałym zakresie (k. 167 – 168).
Powyższy wyrok został zaskarżony w części dotyczącej kary na niekorzyść
oskarżonego przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej. W apelacji zarzucił on:
- rażącą niewspółmierność orzeczonej kary grzywny, gdyż okoliczności sprawy,
wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu, a także wzgląd na cele
zapobiegawcze, jakie kara ma osiągnąć wobec oskarżonego i potrzeby w
3
zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, przemawiały za
wymierzeniem kary surowszej,
- niezastosowanie środka karnego, określonego w art. 39 pkt 2 k.k. – zakazu
wykonywania zawodu lekarza, pomimo że dalsze wykonywanie zawodu lekarza
przez oskarżonego zagrażało istotnym dobrom chronionym prawem, albowiem
oskarżony rażąco naruszył zasady sztuki lekarskiej, nie wykrywając czerniaka w
preparacie G. P. Skarżący podnosząc te zarzuty wniósł o zmianę wyroku w
zaskarżonym zakresie i wymierzenie kary pozbawienia wolności do roku z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 4 lat lub kary grzywny
w wymiarze 125 stawek dziennych, przy ustaleniu wysokości jednej stawki na
200 złotych oraz orzeczenie wobec oskarżonego środka karnego w postaci
zakazu wykonywania zawodu lekarza na okres 3 lat lub też uchylenie wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w S. oraz
zasądzenie na rzecz oskarżycielki posiłkowej kosztów procesu według norm
przypisanych.
Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 18 września 2012 r. uwzględnił
apelację pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej, podwyższył orzeczoną wobec B. B.
karę grzywny do 125 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę
200 złotych. Nadto na mocy art. 41 § 1 k.k. orzekł wobec niego środek karny w
postaci zakazu wykonywania zawodu lekarza na okres 3 lat, w pozostałym zakresie
utrzymał zaskarżony wyrok w mocy (k. 195).
Od w/w wyroku Sądu Okręgowego w K. kasację złożył Prokurator Generalny.
Zaskarżył ten wyrok w całości na korzyść B. B. i zarzucając rażące i mające istotny
wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 437 § 1
k.p.k. i art. 343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1 k.p.k., polegające na wymierzeniu B.
B. w postępowaniu odwoławczym wyższej kary grzywny niż uzgodniona w ramach
porozumienia zawartego pomiędzy oskarżonym i prokuratorem w trybie układu
procesowego określonego w art. 335 § 1 k.p.k., a nadto na orzeczeniu wobec
oskarżonego środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu lekarza na
okres trzech lat, pomimo nieuzyskania zgody stron postępowania na orzeczenie
tego środka, wniósł o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi
Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
4
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja zasługuje na uwzględnienie.
Podzielić należy stanowisko Prokuratora Generalnego, iż zaskarżony wyrok
zapadł z rażącym naruszeniem przepisów prawa karnego procesowego,
wskazanych w zarzucie kasacji.
Na akceptację zasługuje pogląd skarżącego wyrażony w uzasadnieniu
kasacji, że wydanie przez sąd pierwszej instancji wyroku w trybie art. 343 k.p.k. (lub
art. 387 k.p.k.), ani nie ogranicza uprawnień stron procesowych do wnoszenia
apelacji, ani nie modyfikuje zasad kontroli instancyjnej takiego orzeczenia z punktu
widzenia przyczyn odwoławczych wymienionych w art. 438 k.p.k. Taki wyrok
podlega więc kontroli na zasadach ogólnych (por. też wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 8 października 2009 r., V KK 29/09, LEX nr 529673 ).
Wydanie natomiast w takim trybie w pierwszej instancji wyroku łączy się w
postępowaniu odwoławczym z ograniczeniami dotyczącymi możliwości wydania
orzeczenia o charakterze reformatoryjnym. Sąd odwoławczy może bowiem,
uwzględniając apelację wniesioną przez oskarżyciela na niekorzyść oskarżonego,
zmienić na jego niekorzyść wyrok wydany przez sąd pierwszej instancji w trybie art.
343 k.p.k., w części dotyczącej orzeczenia o karze, tylko wówczas, gdy strony
ponownie wyrażą zgodę na wymierzenie kary lub środka karnego na nowych
warunkach. Tylko w razie zawarcia przed sądem odwoławczym „nowej ugody” co
do wymiaru kary, w trybie art. 343 k.p.k., można od uzgodnionych uprzednio
warunków skazania bez przeprowadzenia postępowania dowodowego odstąpić.
Brak natomiast takiego porozumienia, w sytuacji gdy sąd odwoławczy uznał zarzut
podniesiony w apelacji oskarżyciela za zasadny, powinien prowadzić do uchylenia
zaskarżonego wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania na zasadach ogólnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26
października 2011 r., sygn. IV KK 313/11, R-OSNKW 2011, poz. 1948).
Tymczasem w przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy w K. pomimo, że nie
podjął działań zmierzających do uzgodnienia ze stronami nowych warunków ugody,
wydał orzeczenie o charakterze reformatoryjnym. Orzekając w takim układzie
procesowym odmiennie co do kary i środka karnego, złamał porozumienie zawarte
pomiędzy stronami, co doprowadziło do rażącego naruszenia art. 437 § 1 k.p.k. i
5
art. 343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1 k.p.k. Jak słusznie zauważa Prokurator
Generalny, cyt. „wyrok ten stanowi swego rodzaju obejście przepisu art. 343 k.p.k. i
jest wyrazem zerwania ugody, określającej warunki dobrowolnego poddania się
karze”.
Zaistniałe uchybienie miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku,
jako że skutkowało niekorzystną dla oskarżonego zmianą wyroku sądu pierwszej
instancji, polegającą na wymierzeniu mu kary grzywny w wyższym wymiarze niż
uprzednio z nim uzgodniona i orzeczeniu wobec niego środka karnego w postaci
zakazu wykonywania zawodu lekarza.
W tej sytuacji zaskarżony wyrok należało uchylić i sprawę przekazać Sądowi
Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Ponownie rozpoznając sprawę Sąd ten – w razie stwierdzenia możliwości uznania
za zasadne zarzutów podniesionych w apelacji pełnomocnika oskarżyciela
posiłkowego powinien podjąć próbę skłonienia stron do zawarcia „nowej ugody”,
uwzględniającej żądania oskarżyciela posiłkowego co do wymiaru kary, zawarte w
apelacji. Alternatywą pozostaje uchylenie wyroku w zaskarżonej części i
przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Rejonowemu w S.
Kierując się przedstawionymi wyżej motywami Sąd Najwyższy z mocy art.
537 § 2 k.p.k. orzekł jak w wyroku.