Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 189/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 października 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący)
SSN Józef Dołhy
SSN Barbara Skoczkowska (sprawozdawca)
Protokolant Teresa Jarosławska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Krzysztofa Parchimowicza,
w sprawie P. W.
skazanego z art. 59 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii w zw. z art. 12 k.k. i innych
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 15 października 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego,
od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 12 września 2012 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w G.
z dnia 16 listopada 2011 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok i zmieniony nim wyrok Sądu
Rejonowego w G. w części dotyczącej czynu z art. 59 ust. 2 i 3
ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w
zw. z art. 12 k.k. i na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.
postępowanie karne przeciwko P. W. o ten czyn umarza;
2
2. kosztami procesu w tej części obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z dnia 16 listopada 2011 r., P. W. został
uznany za winnego:
1. popełnienia w lipcu 1998 r. przestępstwa z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 §
1 k.k., za które wymierzono mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności;
2. popełnienia w dniu 16 lutego 2002 r. przestępstwa z art. 157 § 1 k.k., za
które wymierzono mu karę roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności;
3. popełnienia od sierpnia do września 2002 r. przestępstwa z art. 59 ust. 2 i 3
ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12
k.k., za które wymierzono mu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności.
Na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wymierzono oskarżonemu karę
łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Apelacje od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego zarzucając temu
orzeczeniu obrazę prawa materialnego polegającą na wadliwej kwalifikacji prawnej
czynu z art. 157 § 1 k.k., podczas gdy zdaniem obrońcy należało zastosować art.
158 § 1 k.k.. Nadto, odnośnie wszystkich czynów, obrońca sformułował zarzut
rażącej niewspółmierności kar jednostkowych oraz kary łącznej pozbawienia
wolności.
Na rozprawie apelacyjnej w dniu 12 września 2012 r. obrońca oskarżonego
wyraził pogląd, że w sprawie doszło do przedawnienia karalności czynu z art. 59
ust. 2 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art.
12 k.k. Czyn ten miał polegać na tym, że oskarżony działając w krótkich odstępach
czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w okresie od sierpnia do września
2002 r., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, dwukrotnie udzielił małoletniej
środka odurzającego, a w szczególności:
1. w sierpniu 2002 r. udzielił I. K. substancji psychotropowej w postaci 0,5
grama amfetaminy wartości 20 zł,
2. we wrześniu 2002 r. udzielił I. K. środka odurzającego w postaci
sprasowanego haszyszu o wartości 20 zł.
Sąd Okręgowy w G. po rozpoznaniu apelacji, wyrokiem z dnia 12 września
2012 r., ustalając, że czyn z 16 lutego 2002 r. wyczerpuje znamiona, nie art. 157 §
3
1 k.k., a znamiona art. 158 § 1 k.k., na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.
postępowanie o ten czyn umorzył. W konsekwencji Sąd odwoławczy uchylił także
rozstrzygnięcie o karze łącznej i w miejsce dwóch kar jednostkowych, 10 miesięcy i
8 miesięcy pozbawienia wolności, wymierzył karę łączną roku i 2 miesięcy
pozbawienia wolności. W pozostałym zakresie utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.
Z uzasadnienia wyroku wynika, że Sąd odwoławczy nie podzielił stanowiska
obrońcy w zakresie przedawnienia karalności przestępstwa z art. 59 ust. 2 i 3
ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k.
Sąd ten zauważył, że w przypadku czynu ciągłego składającego się z kilku działań,
czasem popełnienia przestępstwa będzie czas zakończenia ostatniego działania.
Zdaniem Sądu, skoro w sprawie nie ustalono daty, w której miało dojść do
zakończenia ostatniego działania oskarżonego wchodzącego w skład czynu
ciągłego, a jedynie wskazano wrzesień 2002 r., to miało ono miejsce w okresie od 1
do 30 września 2002 r.
Kasację od prawomocnego orzeczenia Sądu odwoławczego wniósł obrońca
skazanego zaskarżając wyrok w tej części w jakiej Sąd odwoławczy utrzymał w
mocy wyrok Sądu I instancji skazującej P. W. za czyn z art. 59 ust. 2 i 3 ustawy z
dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k. Zarzucił
wyrokowi rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie prawa
karnego procesowego, tj. art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 414 § 1 k.p.k.,
polegające na utrzymaniu w mocy wyroku Sądu Rejonowego w części skazującej
oskarżonego P. W. za czyn z art. 59 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o
przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k., pomimo zaistnienia po wydaniu
wyroku przez Sąd I instancji negatywnej przesłanki procesowej w postaci
przedawnienia karalności, co stanowi bezwzględną przesłankę odwoławczą
określoną w art. 439 § 1 pkt. 9 k.p.k. W konkluzji obrońca wniósł o uchylenie w
zaskarżonej części wyroku Sądu Okręgowego w G. oraz utrzymanego nim w mocy
wyroku Sądu Rejonowego i umorzenie postępowania przeciwko P. W. o czyn z art.
59 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z
art. 12 k.k. na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.
Prokurator Prokuratury Okręgowej w G. w pisemnej odpowiedzi na kasację
wniósł o jej uwzględnienie wobec przedawnienia karalności czynu.
4
Prokurator Prokuratury Generalnej na rozprawie kasacyjnej również wniósł o
uwzględnienie kasacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja wniesiona przez obrońcę skazanego P.W. jest zasadna z uwagi na
trafność podniesionego w niej zarzutu naruszenia art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. W sprawie
wystąpiła negatywna przesłanka procesowa, gdyż w dacie rozpoznania sprawy w
postępowaniu odwoławczym karalność zarzucanego oskarżonemu przestępstwa z
art. 59 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw.
z art. 12 k.k., uległa już przedawnieniu. Nieuwzględnienie jej i nie umorzenie
postępowania w tym zakresie przez Sąd odwoławczy spowodowało, że wystąpiło w
sprawie uchybienie należące do bezwzględnych przyczyn odwoławczych z art. 439
§ 1 pkt 9 k.p.k.
P. W. przypisano popełnienie przestępstwa z art. 59 ust. 2 i 3 ustawy z dnia
29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k., które zagrożone
jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat.
Stosownie do treści art. 101 § 1 pkt 4 k.k. karalność tego rodzaju przestępstw
ustaje po upływie 5 lat od czasu jego popełnienia. Z uwagi na to, że w okresie tym
wszczęto postępowanie przeciwko oskarżonemu o ten czyn, zgodnie z treścią art.
102 k.k. okres przedawnienia karalności uległ wydłużeniu o dalsze 5 lat.
Stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy przyjął w wyroku, a Sąd Okręgowy
zaakceptował ustalenie, że skazany dopuścił się w okresie od sierpnia 2002 r. do
września 2002 r. przestępstwa ciągłego polegającego na udzieleniu małoletniej w
sierpniu 2002 r. amfetaminy oraz we wrześniu 2002 r. haszyszu. Przypisane
oskarżonemu przestępstwo ciągłe składało się więc z dwóch zachowań, co do
których nie sprecyzowano w sentencji wyroku dokładnie czasu jego popełnienia.
Oczywistym jest, że z uwagi na przyjęcie konstrukcji prawnej z art. 12 k.k., granicę
końcową czasu popełnienia przestępstwa określa zakończenie ostatniego
zachowania, składającego się na czyn ciągły (por. uchwałę SN z dnia 21 listopada
2001 r., I KZP 29/01, OSNKW 2002, nr 102, poz. 2). Ustalenia w tym zakresie
mają zasadnicze znaczenie dla przyjęcia momentu, od którego zaczyna swój bieg
termin przedawnienia.
5
Sąd odwoławczy orzekając w dniu 12 września 2012 r. i stwierdzając, że w
sprawie nie doszło do przedawnienia karalności, gdyż do zakończenia czynu
ciągłego mogło dojść w okresie od 1 do 30 września 2002 r. dokonał jednak ustaleń
faktycznych niekorzystnych dla oskarżonego, czym naruszył przepis art. 434 § 1
k.p.k. Sąd Rejonowy w uzasadnieniu swojego orzeczenia doprecyzował bowiem
ustalenie dotyczące okresu drugiego, a zarazem ostatniego działania oskarżonego
wskazując, że miało ono miejsce na początku września 2002 r. To ustalenie miało
pełne oparcie w zebranych dowodach, w tym w wyjaśnieniach oskarżonego, którym
w tym zakresie dał wiarę, a z których wynikało, że zajmował się on sprzedażą
narkotyków przez okres jednego tygodnia na przełomie sierpnia i września 2002 r.
Wskazuje to, że wydając wyrok w dniu 12 września 2012 r. Sąd odwoławczy
orzekał w chwili, gdy upłynął już okres przedawnienia karalności czynu wynikający
z art. 101 § 1 pkt 4 k.k. i art. 102 k.k. Wobec wystąpienia bezwzględnej przesłanki
odwoławczej konieczne było uchylenie przez Sąd Najwyższy zaskarżonego wyrok i
zmienionego nim wyroku Sądu Rejonowego w G. w części dotyczącej czynu z art.
59 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z
art. 12 k.k. i na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. umorzenie postępowania karnego
przeciwko P. W. o ten czyn.
Wobec niezaskarżenia kasacją przez obrońcę skazanego wyroku Sądu
Okręgowego w części skazującej oskarżonego przez Sąd I instancji za
przestępstwo z art. 278 § 1 k.k., uchylenie przez Sąd Najwyższy wyroków we
wskazanej części powoduje, że z urzędu traci moc orzeczenie o karze łącznej
wydane na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k., a wykonaniu podlegać będzie
jedynie kara 10 miesięcy pozbawienia wolności orzeczona za ten czyn.
Mając to wszystko na uwadze Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji
wyroku.
6