Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 127/13
POSTANOWIENIE
Dnia 28 października 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Sądej
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 28 października 2013r.,
sprawy A. A.,
skazanego z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 25 § 2 k.k.,
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę,
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […],
z dnia 11 października 2012r.,
zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w L.,
z dnia 18 czerwca 2012r.,
p o s t a n o w i ł
1) oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną;
2) zwolnić skazanego od kosztów sądowych postępowania
kasacyjnego;
3) zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. K. –
Kancelaria Adwokacka kwotę 738 zł (siedemset trzydzieści
osiem), zawierającą 23 % VAT, tytułem zwrotu kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu –
sporządzenie i wniesienie kasacji.
UZASADNIENIE
A. A. stanął pod zarzutem popełnienia zbrodni z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art.
148 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
Wyrokiem Sądu Okręgowego w L. z dnia 18 czerwca 2012r., A. A. został
uznany za winnego popełnienia czynu z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 25 § 2 k.k., za
2
który wymierzono mu karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Na poczet tej
kary zaliczono mu okres tymczasowego aresztowania w sprawie oraz orzeczono o
kosztach postępowania.
Od wyroku tego apelację na niekorzyść skazanego wniósł prokurator,
zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
polegający na bezzasadnym przyjęciu, że skazany działał z przekroczeniem granic
obrony koniecznej, podczas gdy należało mu przypisać działanie z zamiarem
ewentualnym pozbawienia życia pokrzywdzonego. Ponadto prokurator podniósł
zarzut rażącej niewspółmierności orzeczonej kary. Wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do
ponownego rozpoznania.
Wyrok ten apelacją zaskarżył również obrońca skazanego, zarzucając na
podstawie art. 427 § 1 k.p.k. w zw. z art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach
faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść,
polegający na niezasadnym uznaniu, że skazany przekroczył granice obrony
koniecznej, stosując sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa
zamachu, podczas gdy z prawidłowej analizy dowodów zgromadzonych w
przedmiotowej sprawie wynika, iż użycie noża było jedynym dostępnym skazanemu
środkiem obrony – adekwatnym do występującego zagrożenia – a ponadto forma
obrony była wynikiem silnego wzburzenia i strachu w pełni usprawiedliwionego
okolicznościami zamachu. Obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
uniewinnienie skazanego od popełnienia zarzuconego mu czynu.
Po rozpoznaniu apelacji, Sąd Apelacyjny, wyrokiem z dnia 11 października
2012r., zmienił zaskarżony wyrok, łagodząc orzeczoną wobec skazanego karę
pozbawienia wolności do roku i 10 miesięcy. W pozostałym zakresie zaskarżony
wyrok utrzymany został w mocy. Na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności
zaliczono skazanemu okres jego tymczasowego aresztowania oraz orzeczono o
kosztach postępowania.
Kasację od wyroku Sądu drugiej instancji wniósł obrońca skazanego,
zaskarżając ten wyrok w całości, zarzucając rażące naruszenie prawa materialnego,
mające istotny wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 25 § 1 k.k., polegające
na jego niezastosowaniu, pomimo tego, że z ustalonego stanu faktycznego
3
wynikało, iż skazany A. A. działał w warunkach obrony koniecznej i w konsekwencji
wadliwe przyjęcie, że dopuścił się on zarzucanego mu czynu w warunkach
przekroczenia granic obrony koniecznej. Skarżący wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i uniewinnienie skazanego od popełnienia zarzucanego mu
czynu.
W odpowiedzi na kasację, prokurator Prokuratury Apelacyjnej, wniósł o jej
oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Kasacja obrońcy A. A., była bezzasadna w stopniu oczywistym,
uzasadniającym jej oddalenie w trybie art. 535 § 3 k.p.k. Na pełną akceptację
zasługiwało stanowisko prokuratora zawarte w jego odpowiedzi na tę skargę.
Na podstawie art. 536 k.p.k. Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację w granicach
zaskarżenia i podniesionych zarzutów, a w zakresie szerszym – tylko w wypadkach
określonych w art. 435 k.p.k., art. 439 k.p.k. i art. 455 k.p.k., które w sprawie nie
wystąpiły.
Zgodnie z art. 523 § 1 k.p.k. kasacja może być wniesiona tylko z powodu
uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k. lub innego rażącego naruszenia prawa,
jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. Niedopuszczalne jest
zatem podniesienie zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych. Ponadto, na
podstawie art. 519 k.p.k. zaskarżony może zostać jedynie prawomocny wyrok sądu
odwoławczego kończący postępowanie w sprawie.
Tymczasem treść kasacji obrońcy skazanego wskazuje, że pod pozorem
naruszenia prawa materialnego, de facto starał się on zakwestionować poczynione
ustalenia faktyczne i to pomimo wielokrotnych zastrzeżeń, iż tego nie czyni.
Dostrzec należy bowiem, że treść zarzutu apelacyjnego, gdzie skarżący
kwalifikował go, zresztą prawidłowo, jako błąd w ustaleniach faktycznych, jest w
zasadzie, poza odmiennym zredagowaniem, tożsama z zarzutem kasacyjnym.
Ponadto podkreślić trzeba, że Sąd odwoławczy nie zmieniał ustaleń faktycznych
przyjętych za podstawę orzeczenia. Dlatego też przedmiotowa kasacja niewątpliwie
skierowana była przeciwko wyrokowi Sądu pierwszej instancji, tym bardziej, że
skarżący nie stawiał w niej żadnych zarzutów dotyczących postępowania
odwoławczego. Tak postawiony zarzut naruszenia prawa materialnego stanowił
4
próbę obejścia ograniczeń kasacyjnych zawartych w art. 519 k.p.k. i art. 523 § 1
k.p.k. i doprowadzenia do ponownej kontroli odwoławczej wyroku Sądu pierwszej
instancji. Nie można jednak tracić z pola widzenia nadzwyczajnego charakteru
kasacji, która nie może być traktowana instrumentalnie jako wywołującą kolejną
instancyjną kontrolę odwoławczą, o czym jednoznacznie świadczy wskazywane już
jej sformalizowanie i stawiane ograniczenia dotyczące dopuszczalności.
Pod pozorem naruszenia art. 25 § 1 k.k. obrońca podważał dokonane w
sprawie ustalenia faktyczne, przedstawiając własną ocenę zgromadzonego
materiału dowodowego oraz wywodząc, że działanie skazanego było współmierne
do niebezpieczeństwa zamachu. Tymczasem o zasadności naruszenia przepisów
prawa materialnego, abstrahując od kwestii jego rażącego charakteru i to
mogącego mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, można mówić wtedy, gdy w
sposób wadliwy dokonano subsumpcji normy prawnej do ustalonego stanu
faktycznego, to jest zastosowano przepis niewłaściwy lub nie zastosowano
przepisu, który w tym przypadku powinien być zastosowany. Warunkiem
rozważania kwestii naruszenia prawa materialnego jest jednak uznanie, że stan
faktyczny został ustalony prawidłowo. W niniejszej sprawie skarżący jednak
kwestionując ustalenia faktyczne próbował wykazać, że stanowiło to naruszenie
prawa materialnego. Takie rozumowanie należy uznać za nieprawidłowe, albowiem
dopiero niekwestionowany stan faktyczny może być podstawą procesu subsumpcji,
a odnosi się to również ustaleń co do współmierności podjętej obrony.
Merytoryczna argumentacja kasacji była również bezzasadna, a przywołane
na jej poparcie judykaty Sądu Apelacyjnego oraz Sądu Najwyższego dalece
odbiegały od realiów niniejszej sprawy. Sąd odwoławczy, w uzasadnieniu
zaskarżonego wyroku w sposób rzetelny i szeroki odniósł się do stawianych w
obydwu apelacjach zarzutów, wnikliwie przedstawiając swoje stanowisko w
zakresie akceptacji przyjętego przez Sąd a quo przekroczenia przez skazanego
granic obrony koniecznej. O jakości uzasadnienia Sądu ad quem dobitnie świadczy
fakt, że autor kasacji nie stawiał żadnych zarzutów dotyczących procedowania tego
Sądu (art. 433 § 2 k.p.k.) czy prezentacji przezeń swojego stanowiska (art. 457 § 3
k.p.k.).
5
Argumentacja zawarta w uzasadnieniach wyroków Sądów obydwu instancji
nie pozwala na ocenę, że bezpodstawnie przyjęły one, że działanie A. A. nastąpiło
z przekroczeniem granic obrony koniecznej, a w każdym razie, iż ustalenia te
pozostają w rażącej sprzeczności z treścią art. 25 § 2 k.k. Zbędnym jest powielanie
argumentacji Sądu ad quem w treści niniejszego uzasadnienia. Można jedynie
zauważyć, że już samo zestawienie przyznawanego wszak przez obrońcę działania
R. K., ostatecznie sprowadzającego się do naruszenia nietykalności osobistej
skazanego (str.5 kasacji), w zestawieniu z trzema ciosami nożem zadanymi przez
tego ostatniego, nieodparcie prowadzi do wniosku o zasadności prawomocnego
rozstrzygnięcia, jakie w tej sprawie zapadło. Rzecz nie tylko w porównaniu dóbr
prawnie chronionych – nietykalności osobistej skazanego ze zdrowiem
pokrzywdzonego – ale właśnie z tak podkreślanym przez Sąd Apelacyjny
sposobem działania A. A., to jest zadaniem trzech uderzeń nożem, w tym trzeciego
„gdy niebezpieczeństwo już malało, na skutek «wycofywania się» R. K.” (str. 10 -
11 uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego).
Kierując się przedstawioną powyżej motywacją Sąd Najwyższy kasację
obrońcy skazanego ocenił za oczywiście bezzasadną, co implikowało jej oddalenie
w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k., skazanego zwolniono od kosztów
sądowych za postępowanie kasacyjne.
Tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu,
za sporządzenie i wniesienie kasacji, na rzecz obrońcy zasądzono od Skarbu
Państwa kwotę 738 zł, zawierającą 23 % VAT.