Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 217/13
POSTANOWIENIE
Dnia 5 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 5 listopada 2013 r.,
sprawy G. T. F. i M. W.
oskarżonych z art. 296 § 1 k.k. i in.
z powodu kasacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej
W. Z.
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 28 listopada 2012 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w L.
z dnia 13 marca 2012 r.,
p o s t a n o w i ł
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2. kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciążyć
oskarżycielkę posiłkową.
UZASADNIENIE
G. F. i M. W. oskarżeni zostali przez oskarżycielkę posiłkową W. E. Z. o to,
że w dniu 10 grudnia 2007 r. w L., działając wspólnie i w porozumieniu, w celu
osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadzili W. E. Z. do niekorzystnego
rozporządzenia własnym mieniem, to jest dokonania sprzedaży na rzecz G. F.
nieruchomości zabudowanej, oznaczonej w ewidencji gruntów numerem 5/51 o
2
powierzchni 4736 m² za zaniżoną cenę 300 000 zł oraz przekazali jej pieniądze w
niższej kwocie, poprzez wykorzystanie jej błędnego wyobrażenia o rzeczywistości
oraz niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, to jest o
czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.
Sąd Okręgowy w L., wyrokiem z dnia 13 marca 2012 r., uniewinnił obu
oskarżonych od popełnienia zarzucanego im czynu.
Wyrok ten zaskarżony został przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej
subsydiarnej W. Z. W apelacji zarzucił on wyrokowi obrazę przepisów
postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 2 § 2 k.p.k. w
zw. z art. 366 § 1 k.k., polegającą na niewyjaśnieniu wszystkich istotnych
okoliczności sprawy, art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie przy
wydawaniu orzeczenia dowodów zgromadzonych w toku całego postępowania, art.
7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę przeprowadzonych dowodów, art. 170 § 3 k.p.k. i
art. 98 § 1 i 3 k.p.k. poprzez oddalenie wniosków dowodowych pełnomocnika
oskarżycielki subsydiarnej i pozostawienie bez rozpoznania jego wniosku z dnia 25
czerwca 2010 r., art. 194 k.p.k. poprzez niewskazanie w postanowieniu o
dopuszczeniu dowodu z opinii psychologicznej biegłej zakresu i przedmiotu opinii
oraz art. 389 § 1 k.p.k. polegającej na niewyjaśnieniu rozbieżności i sprzeczności w
wyjaśnieniach oskarżonego G. F.
Pełnomocnik oskarżycielki wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Apelacyjny, wyrokiem z dnia 28 listopada 2012 r., utrzymał w mocy
zaskarżony wyrok, uznając apelację pełnomocnika oskarżycielki subsydiarnej za
oczywiście bezzasadną.
Kasację od tego orzeczenia wniósł pełnomocnik oskarżycielki W. Z. Zarzucił
w niej wyrokowi rażące naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść
orzeczenia, a mianowicie:
1. art. 410 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. poprzez akceptację przez Sąd
odwoławczy dowolnej oceny dowodów, dokonanej uprzednio przez Sąd
pierwszej instancji, co spowodowane zostało między innymi pominięciem
przy ocenie materiału dowodowego istotnych ustaleń poczynionych w toku
3
całego postępowania i niewyjaśnieniem rozbieżności zachodzących w tym
postępowaniu;
2. art. 433 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. poprzez ograniczenie
rozpoznania środka odwoławczego do rozważenia zarzutów apelacyjnych w
sposób pobieżny, bez odniesienia się do pełnej ich treści;
3. art. 452 § 1 k.p.k., polegającym na przesłuchaniu biegłej M. S. przed Sądem
Apelacyjnym, co z uwagi na treść postanowienia tego sądu z dnia 21 maja
2012 r. stanowiło przeprowadzenie postępowania dowodowego co do istoty
sprawy.
Pełnomocnik oskarżycielki wniósł o uchylenie zaskarżonego kasacją wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
W pisemnej odpowiedzi na kasację obrońca G. F. wniósł o jej pozostawienie
bez rozpoznania odnośnie zarzutu nr 1 i nr 2 oraz oddalenie kasacji w zakresie
zarzutu nr 3 jako oczywiście bezzasadnej, a ewentualnie o oddalenie kasacji w
całości jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej subsydiarnej okazała się
bezzasadna w stopniu pozwalającym na jej rozpoznanie i oddalenie na posiedzeniu
wyznaczonym w trybie z art. 535 § 3 k.p.k. Zauważyć należy, że rozpoznawana
kasacja godzi przede wszystkim w zasadność dokonanej przez sąd pierwszej
instancji oceny dowodów i prawidłowość poczynionych ustaleń faktycznych. Zarzuty
kasacji dotyczą nadto przede wszystkim orzeczenia wydanego w tej sprawie przez
sąd pierwszej instancji, ograniczając się do stwierdzenia, że ustalenia faktyczne
dokonane przez ten sąd zaakceptowane zostały przez sąd odwoławczy. Zaznaczyć
przy tym należy, że sąd odwoławczy w tej sprawie nie przeprowadzał w zasadzie
postępowania dowodowego i nie czynił własnych ustaleń faktycznych, a przede
wszystkim nie wydał orzeczenia o charakterze reformatoryjnym, akceptując
ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji, zatem nie mógł naruszyć art. 7 k.p.k.
Akceptacja ta, kwestionowana w kasacji, nie może być w ocenie Sądu
Najwyższego uznana za rażące naruszenie prawa, między innymi naruszenie
wskazanego w zarzucie kasacji art. 410 k.p.k. Rozumieć przy tym można brak
4
zgody strony na takie ustalenia, nie oznacza to jednak, że przyjęcie przez sąd
odmiennego stanowiska stanowi naruszenie prawa i to o charakterze rażącym.
Lektura uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w L. prowadzi do wniosku,
że sąd ten starannie ocenił poszczególne dowody i wyczerpująco przedstawił
argumentację prowadzącą do wydania wyroku uniewinniającego obu oskarżonych.
Wbrew twierdzeniom kasacji argumentacja ta poddana została kontroli
odwoławczej i to również w odniesieniu do kwestii posiadania konta przez G. F. i
konsekwencji wynikających z tego faktu (s. 11 uzasadnienia wyroku Sądu
Apelacyjnego), jak i przedmiotem rozważań sądu odwoławczego były rozbieżności
występujące w wyjaśnieniach G. F. (s. 14 uzasadnienia). Zgodzić się przy tym
trzeba z sądem odwoławczym, że charakter tych rozbieżności nie ma
pierwszoplanowego znaczenia w sprawie.
Szczególnie wnikliwej analizie poddane zostały przez Sąd Apelacyjny
dowody z opinii powołanych w sprawie biegłych psychologów i psychiatrów.
Dotyczy to także dowodu z opinii biegłej M. S., która, co istotne, przesłuchiwana
była także w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, a jej przesłuchanie na
rozprawie odwoławczej miało przede wszystkim usunąć zgłaszane przez
pełnomocnika oskarżycielki wątpliwości o charakterze proceduralnym związane z
wprowadzeniem tej opinii do materiału dowodowego. Przeprowadzenie dowodu z
uzupełniającej opinii biegłego w toku postępowania odwoławczego stanowi
podręcznikowy przykład prawidłowego stosowania unormowania z art. 452 § 2 k.p.k.
Nie można uznać, aby dowód ten naruszał zakaz zawarty w art. 452 § 1 k.p.k. i
stanowił przeprowadzenie dowodu co do istoty sprawy.
Zauważyć można, że w zasadzie wszystkie dowody przeprowadzane przed
sądem powinny dotyczyć istoty rozpoznawanej sprawy, inaczej ich
przeprowadzanie pozbawione jest sensu. Zakaz z art. 452 § 1 k.p.k. interpretowany
powinien być w ten sposób, że nie należy przed sądem odwoławczym, niejako po
raz pierwszy przeprowadzać dowodów kluczowych dla danego procesu. W ten
bowiem sposób pozbawić można stronę możliwości kwestionowania prawidłowości
oceny danego dowodu i poczynionych na jego podstawie ustaleń. Tak jednak nie
stało się w przedmiotowej sprawie. Dowód z opinii M. S. był przeprowadzony przed
sądem pierwszej instancji, strony znały treść tej opinii i mogły skorzystać ze
5
wszelkich swych uprawnień w tym zakresie. Przesłuchanie biegłej przed Sądem
Apelacyjnym miało istotnie wyłącznie charakter uzupełniający, podtrzymała ona
swe dotychczasowe twierdzenia, ustosunkowując się jedynie do zarzutu
związanego z oceną jej kwalifikacji, i było to zgodne z treścią art. 452 § 2 k.p.k.
Podzielić należy w tym zakresie stanowisko sądu odwoławczego wyrażone w
uzasadnieniu wyroku na stronach 7-10.
Dokonując oceny wywodów kasacji w świetle materiałów ujawnionych w toku
postępowania nie sposób odrzucić stanowisko sądów obu instancji, co do tego, że
działania oskarżycielki związane ze sprzedażą nieruchomości nie miały charakteru
nagłego impulsu i stanowiły ciąg różnych jej zachowań, które następowały po sobie
w dłuższym okresie czasu. Nie sposób nie dostrzec również, że postępowanie
karne w tej sprawie zainicjowane zostało przez oskarżycielkę w wyniku zastrzeżeń
co do dokonanej transakcji przedstawianych przez członków jej rodziny. Lektura
uzasadnienia zaskarżonego kasacją wyroku w żaden sposób nie potwierdza
zarzutu kasacji co do pobieżnej kontroli odwoławczej. Uzasadnienie to jest
obszerne i zawiera kompletne wypowiedzi dotyczące materii poszczególnych
zarzutów apelacji. Zarzut naruszenia art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k.
jawi się w tej sytuacji jako chybiony.
Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Najwyższy uznał wszystkie zarzuty kasacji
za oczywiście bezzasadne i orzekł jak w części dyspozytywnej postanowienia.