Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KO 67/13
POSTANOWIENIE
Dnia 11 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Rafał Malarski
SSN Eugeniusz Wildowicz
w sprawie R. K.
w przedmiocie wznowienia postępowania
po rozpoznaniu na posiedzeniu
w dniu 11 grudnia 2013 r.,
wniosku obrońcy skazanego o wznowienie postępowania
zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 24 czerwca 2004 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w K.
z dnia 17 lutego 2004 r. postanowił:
1. oddalić wniosek,
2. zasądzić na rzecz adw. M. S. - Kancelaria Adwokacka w W. -
kwotę 442,80 zł (czterysta czterdzieści dwa złote i osiemdziesiąt
groszy), obejmującą już podatek od towarów i usług, tytułem
wynagrodzenia jako obrońcy z urzędu za sporządzenie i
wniesienie powyższego wniosku,
3. zwolnić skazanego od ponoszenia kosztów sądowych
postępowania o wznowienie.
UZASADNIENIE
Wnioskodawca R. K. został, wyrokiem Sądu Okręgowego w
2
w K. z dnia 17 lutego 2004 r., uznany winnym 2 przestępstw, a to: z art. 177 § 1 k.k.
w zw. z art. 178 k.k., za które orzeczono karę 2 lat pozbawienia wolności oraz
czynu z art. 148 § 1 k.k., przy przyjęciu działania w warunkach powrotu do
przestępstwa z art. 64 § 2 k.k., z wymierzeniem za to przestępstwo kary 25 lat
pozbawienia wolności i orzeczeniem takiej samej kary jako kary łącznej. Po
rozpoznaniu apelacji obrońcy oskarżonego, Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 24
czerwca 2004 r., zmienił powyższe orzeczenie w ten sposób, że złagodził karę za
przestępstwo z art. 148 § 1 k.k. do 15 lat pozbawienia wolności i tożsamą karę
orzekł jako karę łączną.
W lipcu 2013 r. wpłynął osobisty wniosek skazanego o wznowienie
postępowania w tej sprawie z powołaniem się na wadliwe przyjęcie, przy
przypisywaniu mu przestępstwa z art. 148 § 1 k.k., działania w warunkach
recydywy specjalnej wielokrotnej. Po stosownych pouczeniach wnioskodawcy
odnośnie przymusu adwokackiego, wystąpił on o powołanie mu obrońcy z urzędu i
zwolnienie od opłaty od wniosku. We wrześniu 2013 r. ustanowiono mu takiego
adwokata i zwolniono wnioskodawcę od opłaty. Ustanowiony z urzędu obrońca w
październiku 2013 r. złożył wniosek o wznowienie postępowania, przywołując jako
podstawę tego środka zaskarżenia art. 540 § 1 pkt 2 lit. b k.p.k. W jego
uzasadnieniu podniesiono, że do przyjęcia przez Sądy w tej sprawie zaistnienia
multirecydywy specjalnej doszło mimo niespełnienia się warunków przewidzianych
w art. 64 § 2 k.k., gdyż wskazane w wyroku Sądu meriti orzeczenia skazujące
uprzednio oskarżonego, a to: Sądu Okręgowego w K. z 1993 r. w sprawie o sygn.
III K …/93 oraz Sądu Rejonowego z 1995 r. w sprawie o sygn. II K …/95, które były
podstawą zastosowania § 2 art. 64 k.k., dotyczyły przypisania mu przestępstw
kradzieży, a więc nie odnosiły się one do przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, a
to taki czyn był przedmiotem procesu zakończonego w 2004 r. Podniesiono w tym
uzasadnieniu także, że oskarżony był wprawdzie również przed tym ostatnim
wyrokiem skazany w 1996 r. przez Sąd Rejonowy za czyn z art. 158 § 1 k.k. w zw.
z art. 60 § 1 k.k., ale w sprawie tej odbył jedynie 2 miesiące kary pozbawienia
wolności, a to – jak wskazano – nie spełniało wymogu odbycia co najmniej 6
miesięcy kary pozbawienia wolności, od którego uzależniona jest recydywa
specjalna wielokrotna.
3
Wywodząc w ten sposób, skarżący wniósł o uchylenie obu wydanych w
sprawie wyroków i przekazanie jej do ponownego rozpoznania Sądowi
Okręgowemu w K. „celem zmiany kwalifikacji prawnej czynu, za który skazany
został R. K. z wyeliminowaniem art. 64 § 2 k.k.”, a także o zasądzenie
wynagrodzenia za sporządzenie z urzędu tej skargi. W odpowiedzi na ten wniosek,
prokurator Prokuratury Generalnej wystąpił o jego oddalenie podnosząc, że
okoliczności wskazane we wniosku o wznowienie były znane Sądom orzekającym,
nie stanowią więc nowych faktów i dowodów, jak tego wymaga art. 540 § 1 k.p.k.
Rozpoznając ten wniosek Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniosek ten jest rzeczywiście niezasadny, a rację ma prokurator, że
wskazane w nim okoliczności nie mają charakteru faktów cechujących się
nowością, czyli nieznanych uprzednio Sądom.
Wnioskodawcy należy zwrócić uwagę, że z akt tej sprawy wyraźnie wynika,
iż przed zamknięciem przewodu Sąd, wobec zgodnego wniosku stron, na
podstawie art. 394 § 1 i 2 k.p.k., uznał za ujawnione bez odczytywania dowody
zawnioskowane w akcie oskarżenia do odczytania (k. 829v). Wśród dowodów tych
zaś była aktualna karta karalności oskarżonego, stanowiąca dokument na k. 363
akt, pochodząca z 2001 r. Wynikało zaś z niego wyraźnie, że w 1993 r. oskarżony
został w sprawie o sygn. III K …/93 uznany m.in. winnym przestępstwa z art. 210 §
1 k.k. w zw. art. 156 § 2 k.k. z 1969 r., zaś w roku 1995, w sprawie o sygn. II K
…/95, za czyn z art. 208 w zw. z art. 11 § 1 i art. 60 § 1 k.k. z 1969 r., a nadto w
1996 r., w sprawie o sygn. II K …/96, za przestępstwo z art. 156 § 2 w zw. z art. 60
§ 1 k.k. z 1969 r. Wprawdzie w wyroku Sądu Okręgowego, który jest przedmiotem
niniejszej sprawy przywołane zostały jako podstawa do istnienia powrotności do
przestępstwa jedynie dwa pierwsze z powołanych wyżej orzeczeń, a pominięto
trzecie z nich, ale nie może budzić wątpliwości, że Sądowi tak pierwszej, jak i
drugiej instancji, wszystkie wyroki skazujące oskarżonego były znane. Tymczasem
art. 540 § 1 pkt 2 k.p.k., na który powołano się we wniosku o wznowienie
postępowania, już w pierwszym swoim fragmencie wyraźnie stwierdza, że
prawomocnie zakończone postępowania wznawia się, ale tylko jeżeli „po wydaniu
orzeczenia ujawnią się nowe fakty lub dowody nie znane przedtem sądowi” i to z
nich ma wynikać również, że oskarżonego skazano surowiej m.in. przez błędne
4
przyjęcie okoliczności wpływających na nadzwyczajne obostrzenie kary (art. 540 §
1 pkt 2 lit. b in fine k.p.k.). Tym samym przywołane przez skarżącego okoliczności
nie spełniają warunku wynikającego z tego przepisu, zatem wniosek ten nie może
zostać uwzględniony.
Niezależnie od powyższego wnioskodawcy należy zwrócić uwagę, że w
orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalone jest już stanowisko, iż z art. 64 § 2 k.k.
nie wynika bynajmniej, aby przestępstwo, za które sprawca został uprzednio
skazany w warunkach § 1 tego przepisu, czyli recydywy specjalnej zwykłej, miało
być podobne do przestępstwa decydującego o multirecydywie specjalnej, a wynika
zeń jedynie, że aby dopuszczalne było przyjęcie działania w warunkach recydywy
wielokrotnej, to popełnione obecnie przez sprawcę przestępstwo, po uprzednim
skazaniu go z przyjęciem recydywy specjalnej zwykłej, musi być jednym z tych,
które zostały enumeratywnie wymienione w art. 64 § 2 k.k. (tak już na gruncie k.k. z
1969 r. w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 1996 r., I KZP 3/96,
OSNKW 1996, z. 5-6, poz. 23, zob. też np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 17
stycznia 2012 r., V KK 388/11, LEX nr 1130540, OSN PiPr 2012, nr 4, poz. 1, czy z
dnia 19 kwietnia 2012 r., V KK 41/12, LEX nr 1163968). Stanowisko takie jest też
aprobowane w doktrynie (zob. np. J. Majewski [w:] A. Zoll [red.], Kodeks karny.
Część szczególna. Komentarz, t. I, Warszawa 2012, s. 898, W. Wróbel, A. Zoll,
Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2010, s. 530-531, czy G. Łabuda [w:]
J. Giezek [red.], Kodeks karny. Część ogólna, Komentarz, Warszawa 2012, s. 458-
460).
W konsekwencji fakt, że w świetle dwóch przywoływanych przez Sądy w tej
sprawie wyrokach do przyjęcia powrotności do przestępstwa z art. 64 § 1 k.k.
doszło w zakresie czynów przeciwko mieniu, a skazanie w niniejszej sprawie
dotyczyło czynu przeciwko życiu i zdrowiu, nie ma tu znaczenia. Zachowany też
został in concreto wymagany przez § 2 art. 64 k.k. warunek dotyczący okresu
odbycia uprzednio kary, jak i okresu popełnienia kolejnego czynu. W zakresie
bowiem kary pozbawienia wolności za przestępstwo przy którym przyjęto recydywę
z art. 64 § 1 k.k., oskarżony opuścił zakład karny w październiku 1999 r., a
przypisanego mu w niniejszej sprawie czynu z art. 148 § 1 k.k., dopuścił się w
kwietniu 2001 r., przy czym przy pierwszym skazaniu odbywał on karę pozbawienia
5
wolności przez nieco ponad rok, zaś przy drugim, tym w którym uznano już istnienie
recydywy z art. 64 § 1 k.k., karę 1 roku i 6 miesięcy.
Zwrócić też należy uwagę skarżącemu, że kiedy przywołuje trzeci ze
znanych Sądom w tej sprawie - ale nieuwzględniony przy orzekaniu w 2004 r. -
wyrok z 1996 r. w sprawie II K …/96, skazujący oskarżonego za przestępstwo z art.
158 § 1 w zw. z art. 60 § 1 d.k.k., to nie jest też prawdą jakoby odbył on tu jedynie
karę 2 miesięcy pozbawienia wolności z orzeczonych mu 8 miesięcy takiej kary,
jako że wyrokiem tym jednocześnie zaliczono mu na jej poczet ponad 6-miesięczny
okres tymczasowego aresztowania. W orzecznictwie jest zaś już utrwalony pogląd,
że z chwilą uprawomocnienia się wyroku skazującego, w którym na poczet
orzeczonej nim kary pozbawienia wolności zaliczono okres tymczasowego
aresztowania, okres ten staje się w świetle prawa okresem odbytej kary
pozbawienia wolności, także w rozumieniu przepisów o powrotności do
przestępstwa (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2009 r., III KK 296/08,
LEX nr 503253 i wskazane tam wcześniejsze orzeczenia Sądu Najwyższego).
Akcentuje się w związku z tym, że nie można zasadnie twierdzić, iż warunek
uprzedniego skazania, niezbędny dla przypisania powrotu do przestępstwa, nie jest
jakoby spełniony, jeżeli sprawca odbył co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia
wolności jeszcze w ramach tymczasowego aresztowania (zob. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 26 stycznia 2012 r., IV KK 312/11, LEX nr 1119562).
Z tych wszystkich względów niniejszy wniosek o wznowienie postępowania
nie mógł zostać uwzględniony. Oddalając go Sąd Najwyższy, stosownie do art. 618
§ 1 pkt 11 k.p.k. w zw. z § 14 ust. 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
w sprawie opłat za czynności adwokackie (…) z 2002 r. (t. j.: Dz. U. z 2013, poz.
461), zasądził na rzecz obrońcy z urzędu za sporządzenie i wniesienie tego
wniosku kwotę odpowiadającą minimalnemu wynagrodzeniu za taką czynność, a
jednocześnie, na podstawie art. 624 k.p.k., mając na uwadze fakt zwolnienia
skazanego od opłaty od wniosku, zwolnił go także od kosztów sądowych
postępowania o wznowienie.
6