Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 251/13
POSTANOWIENIE
Dnia 9 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Tomasz Grzegorczyk
SSN Włodzimierz Wróbel
Protokolant Ewa Oziębła
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Krzysztofa Parchimowicza
w sprawie M. K.
podejrzanego z art. 193 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 9 stycznia 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść
od postanowienia Sądu Rejonowego w W.
z dnia 25 marca 2013 r.,
utrzymującego w mocy postanowienie prokuratora Prokuratury Rejonowej W. z
dnia 28 września 2012 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę
Sądowi Rejonowemu w
W. do ponownego rozpoznania.
U Z A S A D N I E N I E
Postanowieniem z dnia 28 września 2012 r., prokurator delegowany do
Prokuratury Rejonowej W. umorzył dochodzenie przeciwko M. K., podejrzanemu o
to, że w dniu 22 kwietnia 2012 r. w W., dokonał naruszenia miru domowego,
poprzez wdarcie się do mieszkania I. C.T. i T. T., to jest podejrzanemu o
2
popełnienie przestępstwa z art. 193 k.k. Podstawą umorzenia dochodzenia było
stwierdzenie braku znamion czynu zabronionego.
Zażalenie na to postanowienie wniósł pełnomocnik pokrzywdzonego T. T.,
zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego i wnosząc o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Prokuraturze Rejonowej W. do
ponownego rozpoznania.
Po rozpoznaniu zażalenia, Sąd Rejonowy w W. postanowieniem z dnia 25
marca 2013 r., , nie uwzględnił zażalenia i utrzymał w mocy postanowienie z dnia
28 września 2013 r. o umorzeniu dochodzenia. Taki zapis znalazł się w części
dyspozytywnej (tzw. sentencji) postanowienia. W jego uzasadnieniu natomiast
przedstawiono argumentację prowadzącą do wniosku, że zażalenie pełnomocnika
pokrzywdzonego jest zasadne, że zachodzi konieczność uchylenia zaskarżonego
postanowienia i przekazania sprawy prokuratorowi do dalszego prowadzenia
dochodzenia. W uzasadnieniu przedmiotowego postanowienia znalazły się również
wytyczne, co do konieczności podjęcia w toku dochodzenia konkretnych czynności
dowodowych.
Sąd Rejonowy w W., dostrzegając opisaną sprzeczność pomiędzy częścią
dyspozytywną postanowienia, a jego uzasadnieniem wydał w dniu 27 marca 2013 r.
na podstawie art. 105 k.p.k. postanowienie, którym sprostował oczywistą omyłkę
pisarską w postanowieniu z dnia 25 marca 2013 r. w ten sposób, że w części
dyspozytywnej postanowienia zamiast słów „zażalenia nie uwzględnić i utrzymać w
mocy postanowienie z dnia 28 września 2012 r.” wpisał słowa „zażalenie
uwzględnić i uchylić postanowienie z dnia 28 września 2012 r.” Zażalenie na to
postanowienie złożone przez podejrzanego pozostawiono w aktach sprawy. Sąd
postanowił natomiast przedstawić sprawę prezesowi w celu podjęcia czynności
zmierzających do wniesienia kasacji.
Kasację od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 25 marca 2013 r.,
wniósł Prokurator Generalny. Zaskarżył wymienione orzeczenie w całości na
niekorzyść podejrzanego M. K. i zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść
postanowienia naruszenie przepisów prawa karnego procesowego – art. 330 § 1
k.p.k. w zw. z art. 437 § 1 k.p.k. oraz art. 105 § 1 k.p.k., polegające na wadliwym
przeprowadzeniu kontroli odwoławczej zaskarżonego na niekorzyść podejrzanego
3
postanowienia o umorzeniu dochodzenia, poprzez wydanie orzeczenia
utrzymującego to postanowienie w mocy – wobec nieuwzględnienia zażalenia
pełnomocnika pokrzywdzonego – przy jednoczesnym sporządzeniu uzasadnienia
wskazującego na podjęcie diametralnie innego rozstrzygnięcia, to jest
uwzględnienia zażalenia i uchylenia zaskarżonego postanowienia wraz ze
wskazaniem konieczności kontynuowania postępowania przygotowawczego, co
doprowadziło do zaistnienia sprzeczności między rozstrzygnięciem a
uzasadnieniem, a następnie na niedopuszczalnym w trybie art. 105 § 1 k.p.k.
dokonaniu korekty wydanego orzeczenia poprzez zmianę jego części
dyspozytywnej.
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i
przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego jest w pełni zasadna. Zaskarżone nią
postanowienie wydane zostało z rażącym naruszeniem prawa i jego wadliwość
powoduje konieczność wyeliminowania go z obrotu prawnego. Poza uchyleniem go
po rozpoznaniu kasacji przez Sąd Najwyższy brak było innych dróg procesowych
dla osiągnięcia tego celu. W szczególności za wykluczoną uznać należy możliwość
korygowania podobnych uchybień, jako oczywistych omyłek pisarskich. Za
ugruntowane w piśmiennictwie i orzecznictwie uznać należy stanowisko uznające
za niedopuszczalne prostowanie w trybie art. 105 k.p.k. elementów dotyczących
merytorycznej (materialnej) treści orzeczenia. Wady dotyczące merytorycznej
strony orzeczenia, z pewnością zaś wydanie orzeczenia diametralnie różnego od
tego, jakie powinno zapaść, biorąc pod uwagę treść uzasadnienia zaskarżonego
kasacją postanowienia, nie mogą być traktowane jako oczywiste omyłki pisarskie.
Taka wykładnia art. 105 § 1 k.p.k. rodziłaby ryzyko istotnych nadużyć w tym
zakresie. Naturalną drogą usunięcia podobnych wad orzeczeń jest ich korekta
przez sąd odwoławczy, a w sytuacji gdy wadliwe orzeczenie zostało, jak w
niniejszej sprawie, wydane przez sąd odwoławczy, konieczne jest skorzystanie z
nadzwyczajnego środka zaskarżenia.
Treść uzasadnienia zaskarżonego kasacją postanowienia wskazuje wyraźnie
na intencję sądu odwoławczego. Sąd ten uznał, że zasadne jest uchylenie
4
zaskarżonego postanowienia o umorzeniu i przekazanie sprawy prokuratorowi w
celu kontynuowania dochodzenia, wyjaśnienia konkretnych okoliczności i
przeprowadzenia wskazanych w uzasadnieniu czynności. Za ugruntowane w
orzecznictwie uznać należy stanowisko, w myśl którego w przypadku sprzeczności
pomiędzy częścią dyspozytywną orzeczenia, a jego uzasadnieniem decydująca jest
treść części dyspozytywnej (tzw. sentencji). W przedmiotowej sprawie jednak
poprzestanie na takiej konstatacji utrwalałoby fakt wadliwej kontroli odwoławczej,
wyrażającej się w wadliwej w stopniu rażącym redakcji orzeczenia sądu
odwoławczego.
Zauważyć nadto należy, że wobec sprostowania jako oczywistej omyłki
pisarskiej merytorycznej zawartości orzeczenia uznać trzeba, że postanowienie
Sądu Rejonowego z dnia 27 marca 2013 r. o sprostowaniu omyłki nie pociąga za
sobą skutków prawnych. Pogląd tego rodzaju był już wyrażany przez Sąd
Najwyższy m. in. w wyrokach z dnia 29 czerwca 2011 r., sygn. III KK 446/10, LEX
nr 860623; z dnia 18 marca 2010 r sygn. III KK 25/10, R-OSNKW z 2010 r., poz.
569 oraz z dnia 21 sierpnia 2012 r., III KK 251/12, LEX nr 1227530. (zob. także P.
Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I,
Warszawa 2004, k. 545-546).
Wobec powyższego zasadne było uwzględnienie kasacji i uchylenie zaskarżonego
postanowienia. Działający jako sąd odwoławczy Sąd Rejonowy, w toku ponownego
rozpoznania zażalenia na postanowienie prokuratora z dnia 28 września 2012 r.,
będzie mógł wydać orzeczenie zgodne z zamierzeniami i wolne od wad.