Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 375/13
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jarosław Matras
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 20 lutego 2014 r.,
sprawy P. G.
skazanego z art. 148 § 1 k.k.
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 12 czerwca 2013 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w […]
z dnia 14 lutego 2013 r.
p o s t a n o w i ł
I. Oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną;
II. Zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. W., Kancelaria
Adwokacka 738 (siedemset trzydzieści osiem) zł w tym 23 %
należnego podatku VAT, za sporządzenie i wniesienie, jako
wyznaczony z urzędu obrońca skazanego, kasacji na rzecz
skazanego;
III. Zwolnić skazanego od kosztów sądowych postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 14 lutego 2013 r., Sąd Okręgowy uznał oskarżonego P. G.
za winnego przestępstwa z art. 148 §1 k.k. i za to skazał go na karę 25 lat
pozbawienia wolności.
Apelacje od tego wyroku złożyli prokurator oraz obrońca oskarżonego.
W skierowanej przeciwko całemu rozstrzygnięciu apelacji obrońcy zostały
zawarte następujące zarzuty:
- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który
miał wpływ na jego treść, a polegający na błędnym uznaniu, że oskarżony swoim
zachowaniem spowodował u pokrzywdzonej łącznie 58 ran, podczas gdy
zgromadzony w sprawie materiał dowodowy daje podstawy do przyjęcia, że
oskarżony swoim zachowaniem spowodował u pokrzywdzonej nie więcej niż 48 ran,
- obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, tj.
przepisów art. 196 § 3 k.p.k. i art. 201 k.p.k., a polegającą na niepowołaniu innego
biegłego psychologa na okoliczność czy oskarżony P. G. działał tempore criminis
pod wpływem silnego wzburzenia oraz innych biegłych psychiatrów celem wydania
opinii w przedmiocie stanu zdrowia psychicznego oskarżonego z uwzględnieniem
kwestii ewentualnego działania P. G. tempore criminis pod wpływem silnego
wzburzenia, mimo spełnienia przesłanek uzasadniających dopuszczenie dowodu z
opinii innych biegłych,
- rażącą niewspółmierność kary, polegającą na wymierzeniu kary rażącej
surowością skutkiem nadania zbyt małej wagi okolicznościom łagodzącym oraz
pominięcia jednej z nich, popełnienia błędu odnośnie wagi stwierdzonych
okoliczności obciążających oraz po części w zakresie istnienia niektórych z nich, a
nadto błędne przyjęcie, że wymierzona kara spełni cele wychowawcze.
Ponadto w apelacji złożono wniosek – na podstawie art. 452 § 2 k.p.k. – o
dopuszczenie dowodu z innego biegłego psychologa na okoliczność działania
oskarżonego pod wpływem silnego wzburzenia, a także innych biegłych
psychiatrów – w tym samym celu.
W konkluzji apelacji jej autor domagał się zmiany opisu czynu poprzez
przyjęcie, że oskarżony swoim zachowaniem spowodował u pokrzywdzonej łącznie
co najwyżej 48 ran, ewentualnie o dalej idąca zmianę wynikającą, jeśli taka
3
konieczność powstanie, z opinii biegłych z zakresu psychiatrii i psychologii; a nadto
o złagodzenie kary.
Po rozpoznaniu tej apelacji oraz apelacji prokuratora, Sąd Apelacyjny
wyrokiem z dnia 12 czerwca 2013 r., zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, iż
przyjął, że oskarżony swoim działaniem spowodował u pokrzywdzonej 48 ran ciała,
a w pozostałej części wyrok utrzymał w mocy.
Kasację od tego wyroku wniósł obrońca skazanego. Zaskarżając wyrok w
całości, zarzucił rażące naruszenie prawa procesowego, tj.
„-przepisu art. 201 k.p.k. i przepisu art. 170 § 1 k.p.k. poprzez oddalenie
przez Sąd Apelacyjny wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii
innego biegłego psychologa na okoliczność czy oskarżony P. G. działał tempore
criminis pod wpływem silnego wzburzenia oraz innych biegłych psychiatrów na
okoliczność stanu zdrowia psychicznego oskarżonego, mimo że w niniejszej
sprawie spełnione zostały przesłanki określone w przepisach art. 196 § 3 k.p.k.
oraz art. 201 k.p.k. przemawiające za dopuszczeniem dowodu z opinii innych
biegłych i jednocześnie nie zaszła żadna z okoliczności wskazanych w przepisie art.
170 § 1 k.p.k. uzasadniająca oddalenie wniosku dowodowego w powyższym
zakresie, a które to uchybienie miało istotny wpływ na treść orzeczenia, albowiem
wskutek jego popełnienia przeprowadzone zostało niewyczerpujące postępowanie
dowodowe, a poczynione w sprawie ustalenia zostały oparte na niepełnych i
niejasnych opiniach wydanych przez biegłych, w stosunku do których ujawniły się
powody osłabiające zaufanie do ich wiedzy,
- przepisu art. 433 § 2 w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. poprzez częściowe jedynie
rozważenie przez Sąd Apelacyjny okoliczności wskazanych w ramach
skonstruowanego w apelacji zarzutu rażącej niewspółmierności kary i nie
odniesienie się w uzasadnieniu wyroku do tej części zarzutu, w jakiej skarżący
podniósł, iż:
- przy wymierzaniu kary Sąd Okręgowy pominął okoliczności w postaci
relacji panujących między stronami, narastającego konfliktu i związanych z
tym silnych emocji oraz prowokującego zachowania pokrzywdzonej J. M.,
- przy wymierzaniu kary Sąd I instancji nie uwzględnił informacji o
zachowaniu oskarżonego po popełnieniu zarzucanego mu czynu, a
4
zawartych w opinii o skazanym sporządzonej przez dyrektora Aresztu
Śledczego, która to okoliczność powinna być uwzględniona przy wymiarze
kary i potraktowana jako okoliczność łagodząca,
- błędnie Sąd I instancji przyjął, jakoby kara 25 lat pozbawienia wolności
miała osiągnąć cel wychowawczy względem oskarżonego,
które to uchybienie miało istotny wpływ na treść orzeczenia, albowiem
doprowadziło do błędnych ustaleń w przedmiocie motywu działania oskarżonego
oraz ustaleń w przedmiocie okoliczności wpływających na wymiar kary, wskutek
czego Sąd Apelacyjny dokonał wadliwej kontroli zaskarżonego orzeczenia w
zakresie rozstrzygnięcia o karze.”
Autor kasacji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania właściwemu sądowi.
W pisemnej odpowiedzi na kasację, prokurator Prokuratury Apelacyjnej
wniósł o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja okazała się oczywiście bezzasadna, co skutkowało jej oddaleniem
w trybie wskazanym w art. 535 § 3 k.p.k. Nie sposób zgodzić się z pierwszym
zarzutem kasacji co do rażącego naruszenia przepisu art. 201 k.p.k. przez Sąd
odwoławczy. Podstawą oddalenia wniosku dowodowego w toku rozprawy
apelacyjnej był przepis art. 201 k.p.k. i szeroko uargumentowane twierdzenie tego
sądu co do tego, iż w odniesieniu do opinii biegłych psychiatrów, jak też biegłego
psychologa nie istnieją wady wskazane w tym przepisie (k.1005-1006). W kasacji
skarżący swój zarzut opiera w istocie nie na tym, że te właśnie opinie są niejasne,
niepełne, ale podtrzymuje zastrzeżenia, iż w pierwszej swojej opinii biegła
psycholog nie odnosiła się do kwestii silnego wzburzenia (zgodnie zresztą z tezą
postanowienia prokuratora), zaś jej opinia ustna złożona na rozprawie była wadliwa,
albowiem nie została poprzedzona tymi instrumentami badawczymi, które
wykorzystywane są przy opiniowaniu co do silnego wyburzenia. Dalej obrońca
podtrzymał swoje stanowisko, że w takim układzie także biegli psychiatrzy, którzy
opiniowali wstępnie w tym zakresie nie mogli zajmować się tą kwestią, co wymaga
zweryfikowania ponownego tego zakresu badawczego. Odnosząc się do tego
zarzutu stwierdzić trzeba, że zgodnie z przepisem art. 201 k.p.k. wzywa się tego
5
samego biegłego lub powołuje nowych, gdy opinia biegłego (lub biegłych) jest
niepełna, niejasna lub zachodzi sprzeczność w opinii lub pomiędzy różnymi
opiniami. Niepełna opinia to taka, która nie odpowiada na wszystkie kwestie objęte
pytaniem organu procesowego albo też nie uwzględnia wszystkich kwestii
faktycznych lub też nie zawiera uzasadnienia wyrażonych w niej poglądów i ocen
(OSNKW 1975, z. 12, poz.172; OSNKW 1988, z.9-19, poz.72). Z kolei opinia
niejasna to opinia niezrozumiała co do wniosków końcowych na tle wcześniej
wyrażonych ocen i poglądów, bądź też posługująca się nielogicznymi
argumentami. Z treści opinii biegłych psychiatrów oraz biegłego psychologa w
żadnej mierze nie wynika, aby takie mankamenty w treści tych opinii zaistniały, a i
zastrzeżenia skarżącego, wyrażone we wnioskach składanych w toku
postępowania przed sądem oraz w apelacji, nie lokowały się przecież w tym
obszarze. Zastrzeżenia te dotyczyły w istocie metody badawczej użytej przez
biegłego psychologa (niepełności tych badań), która zdaniem skarżącego nie była
właściwa dla ustalenia istnienia silnego wzburzenia. W tej kwestii biegła M. S.
złożyła opinię ustną w toku rozprawy głównej w dniu 25 października 2012 r.
(k.796-796v) i w sposób obszerny także na te okoliczności się wypowiedziała,
podnosząc iż nie widzi potrzeby prowadzenia dodatkowych badań oskarżonego,
albowiem dysponowała takim materiałem, który pozwalał jej na ocenę tego
zjawiska. Przypomnieć zatem należy, że decyzja co do doboru metod badawczych
należy do biegłych i to oni decydują, jakimi metodami się posłużą dla udzielenia
odpowiedzi na pytanie postawione w postanowieniu organu procesowego (por. np.
wyrok SN z dnia 10 maja 1982 r., II KR 82/82, OSNKW 1982, z.10-11, poz.78;
wyrok SN z dnia 29 sierpnia 1989 r., WR 349/89, OSNKW 1990, z. 4-6, poz.21).
Strona może oczywiście w ramach sfery kontrolowania prawidłowości takiej opinii
zadawać pytania co do użytych metod badawczych oraz pominięcia określonej
metody lub metod. Rzecz jednak w tym, że skarżący zarówno w trakcie
przesłuchania biegłego na rozprawie, jak też składając wniosek w trybie z art. 452
§ 2 k.p.k. swoich zastrzeżeń nie oparł na tym elemencie, ale podnosił w istocie to,
że opinia uzupełniająca złożona w trakcie rozprawy jest niepełna, albowiem winny
być przeprowadzone dodatkowe badania pod kątem silnego wzburzenia, chociaż
ich nie nazywał i nie określał ich rodzaju. Zarzut kasacji zbudowany na takim
6
uchybieniu jest zatem tylko zarzutem formalnym, skoro we wniosku dowodowym
apelacji nie wykazano, aby istniały jakieś specyficzne metody badawcze w
opiniowaniu psychologicznym, które zostały przez biegłą pominięte. Uwaga ta w tej
samej mierze dotyczy postulowanego dopuszczenia dowodu z opinii innych
biegłych psychiatrów.
Chybiony jest także drugi zarzut kasacji. Uzasadnienie wyroku sądu II
instancji zawiera ustosunkowanie się do zarzutu niewspółmierności orzeczonej
kary w stopniu wystarczającym dla ustalenia rzeczywistego wywiązania się z
obowiązku wynikającego z treści art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 433 § 2 k.p.k. (str.
9-10). Faktem jest, że sąd ten nie odnosił się szczegółowo do wszystkich
okoliczności zarysowanych w uzasadnieniu apelacji, rzecz jednak w tym, iż część z
tych uwag wskazywała na kwestionowanie określonych dowodów i poczynionych
ustaleń faktycznych, pomimo braku stosownego zarzutu w apelacji. Uwzględniając
powyższe stwierdzić należy, że sąd II instancji słusznie skupił swoją uwagę na tych
elementach, które zostały ustalone w sprawie, a które zgodnie z treścią art. 53 k.k.
powinny być wzięte pod uwagę przy wymiarze kary, a nie na tych okolicznościach,
które zarysowane zostały w apelacji wbrew niektórym dowodom (zwłaszcza
dotyczyło to kwestii nagannego zachowania pokrzywdzonej oraz jej agresji wobec
oskarżonego).
Z tych powodów należało orzec jak w postanowieniu.