V CZ 28/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:16-06-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CZ 108/06 I CZ 114/09 II CR 155/74 III CKN 34/98 III CZ 38/04 III CZP 77/67 V CKN 1057/00 V CZ 26/05
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 28/14
POSTANOWIENIE
Dnia 16 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSA Katarzyna Polańska-Farion (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa W. S.
przeciwko L. S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 kwietnia 2014 r.,
zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 17 października 2013 r.,
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 17 października 2013 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
apelację pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 19 kwietnia 2011 r.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, przywracając pozwanemu termin do złożenia
wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku, Sąd pierwszej instancji
naruszył art. 168 k.p.c. Pozwany nie wykazał bowiem, iż uchybienie terminowi
nastąpiło na skutek okoliczności, za które nie ponosi winy. Sąd podkreślił,
że wskazywana we wniosku niemożność udziału w rozprawie czy dokonywania
dalszych czynności procesowych nie została potwierdzona dokumentacją
medyczną, zaś zły stan skrzynki pocztowej w miejscu zamieszkania pozwanego nie
miał charakteru krótkotrwałego i powinien uzasadniać podjęcie działań
zabezpieczających odbiór korespondencji.
W zażaleniu na powyższe postanowienie pozwany zarzucił naruszenie art.
233 k.p.c. w zw. z art. 168 § 1 k.p.c., art. 379 § 5 k.p.c. oraz sprzeczność
poczynionych ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału
dowodowego. Wskazując te zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia w całości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Najdalej idący zarzut zażalenia zmierzał do stwierdzenia nieważności
postępowania z powodu pozbawienia pozwanego możności obrony swych praw.
Według dominującego w orzecznictwie poglądu, nieważność postępowania
z przyczyny wskazanej w art. 379 pkt 5 k.p.c. zachodzi wtedy, gdy strona nie
mogła brać udziału w postępowaniu sądowym lub jego istotnej części na skutek
naruszenia przepisów postępowania przez sąd lub przeciwnika w sporze (por. m.in.
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 1974 r., II CR 155/74, OSP 1975, z. 3,
poz. 66; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1998 r., III CKN 34/98,
Prok. i Pr.-wkł. 1999, nr 5, poz. 41; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca
2002 r., V CKN 1057/00, Lex nr 55517). Tak sytuacja nie zachodziła
w niniejszej sprawie.
3
Wymaga zaznaczenia, że Sąd drugiej instancji w ramach przewidzianego
w art. 373 k.p.c. postępowania kontrolnego w stosunku do postępowania
przeprowadzonego przez Sąd pierwszej instancji bada m.in. zachowanie terminu
do złożenia apelacji, w tym poddaje ocenie postanowienia przywracające termin do
wniesienia apelacji (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sadu Najwyższego
z dnia 30 stycznia 1968 r., III CZP 77/67, OSNCP 1968, nr 12, poz. 202).
Analogicznie potraktować należy postanowienia Sądu pierwszej instancji
przywracające termin do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie
uzasadnienia wyroku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego
2010r., I CZ 114/09, Lex nr 1353076). W razie stwierdzenia braku podstaw
do przywrócenia wspomnianego terminu apelacja podlega odrzuceniu jako
spóźniona, a rozstrzygnięcie w tym przedmiocie nie wymaga przeprowadzenia
rozprawy.
Wydanie zatem zaskarżonego postanowienia na posiedzeniu niejawnym
nie może być uznane za prowadzące do pozbawienia pozwanego możności
obrony. Oceny tej nie zmienia fakt uprzedniego wyznaczenia rozprawy, nie łączyła
się ona z merytorycznym rozpoznaniem zarzutów apelacji i została odroczona
z przyczyn formalnych, a sprawę ostatecznie skierowano na posiedzenie niejawne.
W tej sytuacji bez znaczenia pozostawała również kwestia wniosku powoda
o zawieszenie postępowania i możliwość ustosunkowania się pozwanego do tego
wniosku.
Nieskuteczny okazał się zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. Ocena
wiarygodności i mocy przeprowadzonych dowodów nastąpiła przy uwzględnieniu
wszystkich podnoszonych w toku postępowania okoliczności uchybienia terminowi.
Fakt, że Sąd Apelacyjny wywiódł własne wnioski z tej oceny, nie może
samodzielnie świadczyć o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c. Wprawdzie w uzasadnieniu
zaskarżonego orzeczenia zabrakło szerszej analizy zeznań świadków, niemniej
nie wskazuje to na pominięcie części dowodów przy kształtowaniu podstawy
faktycznej. Opisywany przez świadków stan skrzynek pocztowych w miejscu
zamieszkania pozwanego był przedmiotem rozważań Sądu Apelacyjnego i został
wzięty pod uwagę przy orzekaniu. Zeznania te nie zawierały natomiast treści
4
mogących posłużyć do ustalenia stanu zdrowia pozwanego w okresie istotnym
z punktu widzenia dokonywanych czynności procesowych.
Niezasadny był również zarzut naruszenia art. 168 § 1 k.p.c.
Przy dokonywaniu czynności procesowych strony powinny dochować należytej
staranności, jakiej można wymagać od osoby właściwie dbającej o swoje interesy
(por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2004 r.,
III CZ 38/04, z dnia 29 kwietnia 2005 r., V CZ 26/05, z dnia 10 stycznia 2007 r.,
I CZ 108/06). Uchybienia w tym zakresie naruszają obiektywny miernik staranności
i stanowią podstawę do oddalenia wniosku o przywrócenie terminu, nawet bowiem
lekkie niedbalstwo świadczy o zawinionym niedokonaniu czynności w terminie
(art. 168 § 1 k.p.c.).
Należy zgodzić się z twierdzeniem Sądu Apelacyjnego, że wskazane przez
skarżącego przyczyny odnoszące się do zaburzeń zdrowotnych, nie uzasadniały
wniosku o przywrócenie terminu. Sąd zaznaczył, że schorzenie pozwanego nie
było nagłe, dolegliwości występowały od wielu lat, a ich nasilenia w okresie
następującym po wydaniu wyroku przez Sąd pierwszej instancji nie wykazano.
Odwołanie się do tak ogólnie określonego stanu zdrowia nie mogło być uznane za
dostateczne usprawiedliwienie opóźnienia. Względy zdrowotne, jako przesłanka
uprawdopodobnienia okoliczności uzasadniającej wniosek o przywrócenie terminu
procesowego, powinny być skonkretyzowane i jednoznacznie wskazywać
na niemożność zachowania terminu.
Także druga z podawanych okoliczności, problemy z doręczaniem
korespondencji, została trafnie oceniona przez Sąd Apelacyjny. Pozwany powołując
okoliczność zaginięć awiza nie wykazał, by podjął niezbędne kroki pozwalające na
przeciwdziałanie takiemu stanowi rzeczy czy zapobieżenie tego negatywnym
skutkom np. poprzez żądanie stosowania innego sposobu doręczania przesyłek
sądowych. Nie było wykluczone podanie innego miejsca doręczania korespondencji
w niniejszej sprawie, skoro przy wielu czynnościach skarżący posługiwał się
różnymi adresami.
Nie mógł prowadzić do uwzględnienia zażalenia ostatni z zarzutów,
ograniczony w uzasadnieniu do wytknięcia błędu Sądu Apelacyjnego w opisie treści
5
orzeczenia Sądu pierwszej instancji. Choć uwaga skarżącego była trafne, to
niedokładność powyższa pozostawała bez znaczenia dla rozstrzygnięcia.
W świetle pozostałych zapisów zaskarżonego postanowienia nie może budzić
wątpliwości jakie orzeczenie Sądu pierwszej instancji było przedmiotem
zaskarżenia i stało się przedmiotem kontroli instancyjnej.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako pozbawione usprawiedliwionych
podstaw.
POSTANOWIENIE
Dnia 16 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSA Katarzyna Polańska-Farion (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa W. S.
przeciwko L. S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 kwietnia 2014 r.,
zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 17 października 2013 r.,
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 17 października 2013 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
apelację pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 19 kwietnia 2011 r.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, przywracając pozwanemu termin do złożenia
wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku, Sąd pierwszej instancji
naruszył art. 168 k.p.c. Pozwany nie wykazał bowiem, iż uchybienie terminowi
nastąpiło na skutek okoliczności, za które nie ponosi winy. Sąd podkreślił,
że wskazywana we wniosku niemożność udziału w rozprawie czy dokonywania
dalszych czynności procesowych nie została potwierdzona dokumentacją
medyczną, zaś zły stan skrzynki pocztowej w miejscu zamieszkania pozwanego nie
miał charakteru krótkotrwałego i powinien uzasadniać podjęcie działań
zabezpieczających odbiór korespondencji.
W zażaleniu na powyższe postanowienie pozwany zarzucił naruszenie art.
233 k.p.c. w zw. z art. 168 § 1 k.p.c., art. 379 § 5 k.p.c. oraz sprzeczność
poczynionych ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału
dowodowego. Wskazując te zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia w całości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Najdalej idący zarzut zażalenia zmierzał do stwierdzenia nieważności
postępowania z powodu pozbawienia pozwanego możności obrony swych praw.
Według dominującego w orzecznictwie poglądu, nieważność postępowania
z przyczyny wskazanej w art. 379 pkt 5 k.p.c. zachodzi wtedy, gdy strona nie
mogła brać udziału w postępowaniu sądowym lub jego istotnej części na skutek
naruszenia przepisów postępowania przez sąd lub przeciwnika w sporze (por. m.in.
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 1974 r., II CR 155/74, OSP 1975, z. 3,
poz. 66; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1998 r., III CKN 34/98,
Prok. i Pr.-wkł. 1999, nr 5, poz. 41; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca
2002 r., V CKN 1057/00, Lex nr 55517). Tak sytuacja nie zachodziła
w niniejszej sprawie.
3
Wymaga zaznaczenia, że Sąd drugiej instancji w ramach przewidzianego
w art. 373 k.p.c. postępowania kontrolnego w stosunku do postępowania
przeprowadzonego przez Sąd pierwszej instancji bada m.in. zachowanie terminu
do złożenia apelacji, w tym poddaje ocenie postanowienia przywracające termin do
wniesienia apelacji (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sadu Najwyższego
z dnia 30 stycznia 1968 r., III CZP 77/67, OSNCP 1968, nr 12, poz. 202).
Analogicznie potraktować należy postanowienia Sądu pierwszej instancji
przywracające termin do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie
uzasadnienia wyroku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego
2010r., I CZ 114/09, Lex nr 1353076). W razie stwierdzenia braku podstaw
do przywrócenia wspomnianego terminu apelacja podlega odrzuceniu jako
spóźniona, a rozstrzygnięcie w tym przedmiocie nie wymaga przeprowadzenia
rozprawy.
Wydanie zatem zaskarżonego postanowienia na posiedzeniu niejawnym
nie może być uznane za prowadzące do pozbawienia pozwanego możności
obrony. Oceny tej nie zmienia fakt uprzedniego wyznaczenia rozprawy, nie łączyła
się ona z merytorycznym rozpoznaniem zarzutów apelacji i została odroczona
z przyczyn formalnych, a sprawę ostatecznie skierowano na posiedzenie niejawne.
W tej sytuacji bez znaczenia pozostawała również kwestia wniosku powoda
o zawieszenie postępowania i możliwość ustosunkowania się pozwanego do tego
wniosku.
Nieskuteczny okazał się zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. Ocena
wiarygodności i mocy przeprowadzonych dowodów nastąpiła przy uwzględnieniu
wszystkich podnoszonych w toku postępowania okoliczności uchybienia terminowi.
Fakt, że Sąd Apelacyjny wywiódł własne wnioski z tej oceny, nie może
samodzielnie świadczyć o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c. Wprawdzie w uzasadnieniu
zaskarżonego orzeczenia zabrakło szerszej analizy zeznań świadków, niemniej
nie wskazuje to na pominięcie części dowodów przy kształtowaniu podstawy
faktycznej. Opisywany przez świadków stan skrzynek pocztowych w miejscu
zamieszkania pozwanego był przedmiotem rozważań Sądu Apelacyjnego i został
wzięty pod uwagę przy orzekaniu. Zeznania te nie zawierały natomiast treści
4
mogących posłużyć do ustalenia stanu zdrowia pozwanego w okresie istotnym
z punktu widzenia dokonywanych czynności procesowych.
Niezasadny był również zarzut naruszenia art. 168 § 1 k.p.c.
Przy dokonywaniu czynności procesowych strony powinny dochować należytej
staranności, jakiej można wymagać od osoby właściwie dbającej o swoje interesy
(por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2004 r.,
III CZ 38/04, z dnia 29 kwietnia 2005 r., V CZ 26/05, z dnia 10 stycznia 2007 r.,
I CZ 108/06). Uchybienia w tym zakresie naruszają obiektywny miernik staranności
i stanowią podstawę do oddalenia wniosku o przywrócenie terminu, nawet bowiem
lekkie niedbalstwo świadczy o zawinionym niedokonaniu czynności w terminie
(art. 168 § 1 k.p.c.).
Należy zgodzić się z twierdzeniem Sądu Apelacyjnego, że wskazane przez
skarżącego przyczyny odnoszące się do zaburzeń zdrowotnych, nie uzasadniały
wniosku o przywrócenie terminu. Sąd zaznaczył, że schorzenie pozwanego nie
było nagłe, dolegliwości występowały od wielu lat, a ich nasilenia w okresie
następującym po wydaniu wyroku przez Sąd pierwszej instancji nie wykazano.
Odwołanie się do tak ogólnie określonego stanu zdrowia nie mogło być uznane za
dostateczne usprawiedliwienie opóźnienia. Względy zdrowotne, jako przesłanka
uprawdopodobnienia okoliczności uzasadniającej wniosek o przywrócenie terminu
procesowego, powinny być skonkretyzowane i jednoznacznie wskazywać
na niemożność zachowania terminu.
Także druga z podawanych okoliczności, problemy z doręczaniem
korespondencji, została trafnie oceniona przez Sąd Apelacyjny. Pozwany powołując
okoliczność zaginięć awiza nie wykazał, by podjął niezbędne kroki pozwalające na
przeciwdziałanie takiemu stanowi rzeczy czy zapobieżenie tego negatywnym
skutkom np. poprzez żądanie stosowania innego sposobu doręczania przesyłek
sądowych. Nie było wykluczone podanie innego miejsca doręczania korespondencji
w niniejszej sprawie, skoro przy wielu czynnościach skarżący posługiwał się
różnymi adresami.
Nie mógł prowadzić do uwzględnienia zażalenia ostatni z zarzutów,
ograniczony w uzasadnieniu do wytknięcia błędu Sądu Apelacyjnego w opisie treści
5
orzeczenia Sądu pierwszej instancji. Choć uwaga skarżącego była trafne, to
niedokładność powyższa pozostawała bez znaczenia dla rozstrzygnięcia.
W świetle pozostałych zapisów zaskarżonego postanowienia nie może budzić
wątpliwości jakie orzeczenie Sądu pierwszej instancji było przedmiotem
zaskarżenia i stało się przedmiotem kontroli instancyjnej.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako pozbawione usprawiedliwionych
podstaw.