Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 340/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jerzy Grubba
SSA del. do SN Dariusz Czajkowski
Protokolant Anna Janczak
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Mieczysława Tabora,
w sprawie M. W. i P. B.
skazanych z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 22 maja 2014 r.,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść skazanych
od wyroku Sądu Rejonowego w W.
z dnia 27 września 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Rejonowemu w W. do
ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Obaj oskarżeni stali pod zarzutem popełnienia wspólnie i w porozumieniu, w
dniu 27 lipca 2013 r., usiłowania kradzieży mienia w postaci kawy o łącznej
wartości 546,73 zł, na szkodę T./…/ sp. z o.o., co zakwalifikowano jako
2
przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k. W akcie oskarżenia ich o
ten czyn umieszczone zostały, uzgodnione z obydwoma oskarżonymi, wnioski
prokuratora, o jakich mowa w art. 335 § 1 k.p.k., czyli o wydanie wyroku
skazującego bez przeprowadzenia rozprawy, z orzeczeniem wobec nich kar po 3
miesiące ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej
kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 18 godzin miesięcznie. Sąd
Rejonowy, orzekając w trybie art. 343 § 1 i 2 k.p.k., wyrokiem z dnia 27 września
2013 r., uwzględnił te wnioski i orzekł wobec każdego z oskarżonych, na podstawie
art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k. i w zw. z art. 14 § 1 k.k., kary jak we
wnioskach, z zaliczeniem na ich poczet jednodniowych okresów zatrzymania i ze
zwolnieniem ich od kosztów procesu. Wyrokiem ten nie był skarżony przez strony i
uprawomocnił się w dniu 5 października 2013 r.
W listopadzie w 2013 r. z kasacją od tego orzeczenia na niekorzyść
oskarżonych wystąpił Prokurator Generalny, zarzucając rażące naruszenie prawa
materialnego, a to art. 278 § 1 k.k., przez orzeczenie w stosunku do oskarżonych
kary ograniczenia wolności w wymiarze po 3 miesiące, mimo że przypisane im
przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, a
także przepisu art. 35 § 1 k.k., przez zobowiązanie oskarżonych do wykonywania
pracy na cele społeczne w wymiarze po 18 godzin w stosunku miesięcznym, choć
ustawa przewiduje tu pracę w rozmiarze minimum 20 godzin miesięcznie.
Wywodząc w ten sposób, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
Rozpoznając tę kasację, Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja ta jest zasadna, jako że nie budzi wątpliwości, iż w sprawie
niniejszej doszło do naruszenia wskazanych w tej skardze przepisów. Za czyn z art.
278 § 1 k.k. grozi bowiem jedynie kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat
5, zaś wymierzenie za nie kary grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia
wolności do roku jest możliwe, ale w razie uznania takiego czynu za wypadek
mniejszej wagi (§ 3 art. 278 k.k.). Z treści sentencji zaskarżonego orzeczenia nie
wynika jednak, aby doszło w tej sprawie do zmodyfikowania kwalifikacji prawnej
przypisywanego oskarżonym przestępstwa, gdyż podstawą skazania uczyniono
przepis § 1 art. 278 k.k. Z wyroku tego nie wynika także, iżby Sąd zastosował do
3
przestępstwa, o jakim mowa w art. 278 § 1 k.k., nadzwyczajne złagodzenie kary w
oparciu o art. 343 § 2 pkt 1 k.p.k., który jako przepis materialnoprawny, tyle że
umieszczony wśród przepisów karnoprocesowych, pozwala na takie złagodzenie
również w wypadkach innych niż wyraźnie przewidziane w art. 60 § 1-4 k.k., co
dotyczyłoby także czynu z § 1 art. 278 k.k. Nie przywołano bowiem tego przepisu w
treści owego wyroku. Jedynie w protokole posiedzenia zapisano, że „Sąd
postanowił na podstawie art. 343 § 1 i 2 k.p.k. uwzględnić wniosek prokuratora” (k.
96), jednakże w samej sentencji wyroku nie dano już wyrazu stosowania
nadzwyczajnego złagodzenia kary w oparciu o konkretny przepis § 2 art. 343 k.p.k.,
ograniczając podstawę skazania do przywołania art. 14 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k.
To zaś treść wyroku, a nie zapisy w protokole posiedzenia decydują o zgodności z
prawem karnym materialnym takiego orzeczenia.
Naruszono też w tej sprawie przywoływany w kasacji art. 35 § 1 k.k. przy
orzekaniu kary ograniczenia wolności poprzez wykonywanie nieodpłatnej
kontrolowanej pracy na cele społeczne. Wynika z niego bowiem, że dolna granica
kary ograniczenia wolności w tej postaci obejmuje wykonywanie takiej pracy w
wymiarze minimum 20 godzin miesięcznie, a nie 18, jak orzekł Sąd. I tu bowiem
Sąd nie wskazał w treści wyroku, iżby przy podstawie wymiaru kary korzystał z
możliwości płynącej z art. 58 § 3 k.k., a uprawniającej go do orzekania kary
ograniczenia wolności za czyn zagrożony karą pozbawienia wolności
nieprzekraczającą lat 5, czy też unormowanie zawarte w § 6 art. 60 k.k. w związku
z korzystaniem z nadzwyczajnego złagodzenia kary w trybie przewidzianym we
wspomnianym już art. 343 § 2 pkt 1 k.p.k.
Dla uwzględnienia wniosku prokuratora o skazanie bez rozprawy nie
wystarczy zaś jedynie dopełnienie się warunku, że okoliczności popełnienia
przestępstwa nie budzą wątpliwości a postawa oskarżonego wskazuje, że cele
postępowania zostaną osiągnięte bez przeprowadzenia rozprawy (art. 335 § 1
k.p.k.), ale także – co oczywiste – że wskazane w tym wniosku postacie reakcji
karnej pozostają w zgodzie z materialnym prawem karnym, z uwzględnieniem
możliwości płynących z § 1 i 2 art. 343 k.p.k., na co wskazywać już powinien sam
wniosek o skazanie bez rozprawy, a tym bardziej sentencja wydanego wyroku.
4
Jeżeli wniosek prokuratora uzgodniony z oskarżonym określa takie
sposoby reakcji prawnej, które pozostają w sprzeczności z przepisem
wskazanym w kwalifikacji tego czynu, powinien on tym samym jednocześnie
powoływać przepisy materialnego prawa karnego, w tym takie, które zawarte
są w kodeksie postępowania karnego, gdy w ocenie oskarżyciela to one dają
podstawę do zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia reakcji karnej. Przy
braku takiego wskazania, jeżeli strony uczestniczą w posiedzeniu sądu, a sąd ten
podziela stanowisko, że określona, nadzwyczajnie złagodzona, sankcja karna jest
in concreto wystarczająca, jego zadaniem staje się zwrócenie stronom uwagi na
potrzebę odpowiedniego zmodyfikowania tego wniosku, aby formułował on
podstawę prawną, która w ich ocenie pozwala na takie złagodzenie. Następnie zaś
konieczne staje się przywołanie przez sąd w podstawie prawnej samego skazania
przepisu, który umożliwił zastosowanie sugerowanego we wniosku - w tym we
wniosku zmodyfikowanym - nadzwyczajnego złagodzenia reakcji karnej. Jeżeli
natomiast strony, mimo prawidłowego powiadomienia nie stawiły się na
posiedzenie, a w samym wniosku o skazanie bez rozprawy nie przywołano
podstaw prawnych nadzwyczajnego złagodzenia kary, choć w jego treści
wskazano takie sposoby reakcji, których granice są niższe niż przewiduje to
materialne prawo karne, to nie można jednak domniemywać woli oskarżyciela
co do sposobu skazania oskarżonego bez przeprowadzenia rozprawy, gdyż
wola ta – jako warunkująca możliwość takiego skazania – musi być wyraźna
w każdym swoim aspekcie. Tym samym w takim wypadku niezbędne staje się,
stosownie do art. 343 § 7 k.p.k., skierowanie sprawy na rozprawę, dla
rozpoznania jej na zasadach ogólnych.
Powyższe wskazuje, że z uwagi na zaistniałe w niniejszej sprawie
naruszenia prawa materialnego, zaskarżony wyrok ostać się nie może. Dlatego też
Sąd Najwyższy uchylił to orzeczenie i przekazał sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu, który przy ponownym procedowaniu powinien
mieć na uwadze konieczność orzekania w sposób zgodny z wymogami
materialnego prawa karnego.
Z tych względów orzeczono jak w wyroku.
5