Pełny tekst orzeczenia

146



POSTANOWIENIE

z dnia 12 grudnia 2001 r.

Sygn. akt Ts 128/01





Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Marian Zdyb



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jacka Bąbki w sprawie zgodności:

art. 31 ust. 1 w związku z art. 23 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) w związku z art. 157 § 1 i art. 17 pkt 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.),

art. 161 zd. 1 w związku z art. 23 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) w związku z art. 156 i 157 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)

z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 77 ust. 1 i 2 w związku z art. 184 oraz art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,





p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.





UZASADNIENIE:



W skardze konstytucyjnej Jacka Bąbki złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 28 sierpnia 2001 r. zarzucono, iż:

art. 31 ust. 1 w związku z art. 23 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) w związku z art. 157 § 1 i art. 17 pkt 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.),

art. 161 zd. 1 w związku z art. 23 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) w związku z art. 156 i 157 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)

są niezgodne z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 77 ust. 1 i 2 w związku z art. 184 oraz art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżący wskazał, iż wyrokiem z 21 marca 2001 r. (sygn. akt I SAB 83/00) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę skarżącego na bezczynność Ministra Edukacji Narodowej w przedmiocie rozpoznania wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji prorektora ds. spraw nauczania Uniwersytetu Wrocławskiego z 12 marca 1999 r., którą odmówiono skarżącemu zwolnienia z opłaty za studia zaoczne. Zdaniem skarżącego rozstrzygnięcie NSA prowadzi do naruszenia przysługującego mu prawa do zaskarżania decyzji i uzyskania decyzji właściwego organu na skutek tego zaskarżenia, prawa dochodzenia rażąco naruszonych praw decyzją władzy administracyjnej na drodze sadowej, prawa do równego traktowania w zakresie środków ochrony praw i niedyskryminowania.

Skarżący zarzucił, iż finansowa natura decyzji organu uczelni w przedmiocie opłaty za zajęcia dydaktyczne w publicznej szkole wyższej nie może przekreślać i pozbawiać skarżącego konstytucyjnego prawa – gwarantowanego w art. 78 zd. 1 Konstytucji RP – do zaskarżania tego rodzaju decyzji środkiem zaskarżenia jakim jest wniosek o stwierdzenie nieważności. Zdaniem skarżącego art. 161 zd. 1 w związku z art. 23 ust. 2 pkt 2 i art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) wyklucza możliwość stosowania wobec tego typu decyzji instytucji stwierdzenia nieważności przez organ wyższego stopnia na podstawie art. 156 i art. 157 w zw. z art. 17 pkt 3 k.p.a. Powoduje to niczym nieusprawiedliwioną nierówność i dyskryminację studenta w prawie do zaskarżania decyzji. Nadto pozbawienie studenta tej drogi zaskarżania decyzji rzutuje na realizację innych praw konstytucyjnych z art. 77, w szczególności wyklucza prawo do wynagrodzenia szkody związanej z wydaniem nieważnej decyzji, a także zamyka drogę sądową dochodzenia naruszonych praw. Możliwość uzyskania rozstrzygnięcia sądowego warunkowana jest wcześniejszym uzyskaniem decyzji w przedmiocie stwierdzenia nieważności.

Skarżący dopatruje się naruszenia art. 78 Konstytucji w tym, iż art. 31 ust. 1 w związku z art. 23 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) w związku z art. 157 § 1 i art. 17 pkt 3 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego wykluczył kompetencje Ministra Edukacji Narodowej jako organu nadzoru w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji rektora dotyczącej opłaty za studia, co pozbawia skarżącego prawa zaskarżania tego rodzaju decyzji w trybie art. 156-159 kodeksu postępowania administracyjnego.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wydanie przez sąd lub organ władzy publicznej na podstawie zakwestionowanej w skardze regulacji prawnej ostatecznego orzeczenia prowadzącego do naruszenia praw lub wolności konstytucyjnych skarżącego.

Jak wynika z treści skargi konstytucyjnej, zdaniem skarżącego oddalenie przez NSA skargi na bezczynność Ministra Edukacji Narodowej w przedmiocie rozpoznania wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji Prorektora ds. nauczania Uniwersytetu Wrocławskiego narusza przysługujące mu prawo do zaskarżania decyzji wyprowadzone z treści art. 78 zd. 1 Konstytucji RP. Regulacja ta wszakże nie daje podstaw do przyjęcia, iż konstytucyjnym uprawnieniem jest możliwość wystąpienia o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej. Zgodnie z art. 78 zd. 1 Konstytucji RP każda ze stron ma prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Regulacja ta gwarantuje więc prawo do co najmniej dwuinstancyjnego podejmowania rozstrzygnięć odnoszących się do wolności i praw podmiotowych. Jakkolwiek nie precyzuje ona postaci, w jakiej ustawodawca zobowiązany jest zagwarantować prawo do zaskarżania decyzji wydanych w pierwszej instancji, tym niemniej nie można wyprowadzić z treści art. 78 zd. 1 Konstytucji RP obowiązku ustawodawcy wprowadzenia instytucji stwierdzania nieważności prawomocnych decyzji administracyjnych w trybie nadzoru. Prawo do stwierdzenia nieważności decyzji wydanej przez organ uczelni wyższej nie jest więc prawem o charakterze konstytucyjnym zagwarantowanym w art. 78 zd. 1 Konstytucji RP, stąd zarzut naruszenia tak określonego prawa nie może stanowić podstawy wystąpienia ze skargą konstytucyjną.

W wyroku z 8 listopada 2000 r. (sygn. akt SK 18/99, OTK ZU nr 7/2000, poz. 258) Trybunał Konstytucyjny wyjaśnił, iż rozstrzygnięcie władz uczelni o odmowie udzielenia zniżki w opłacie za studia należy traktować tak, jak decyzję administracyjną, do której odpowiednie zastosowanie mają przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Nie budzi także wątpliwości, iż rozstrzygnięcia indywidualne sytuacji studentów mogą w związku z tym stanowić przedmiot skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Już choćby ten fakt przesądza, iż ustawodawca zagwarantował konstytucyjne prawo do zaskarżania decyzji o odmowie zwolnienia z opłat za studia. Za bezpodstawny w tym kontekście należy uznać zarzut skarżącego, jakoby brak możliwości stwierdzenia nieważności takiej decyzji w trybie nadzoru prowadził do zamknięcia drogi sądowej.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia zasady równości i zakazu dyskryminacji Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż zarzut ten nie został w żaden sposób uzasadniony. W szczególności nie wskazano, w stosunku do jakiej klasy podmiotów charakteryzujących się tą samą cechą istotną naruszono zasadę równości w zakresie prawa do stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej. Nie określono także na czym miałoby polegać ewentualne nieadekwatne lub nieuzasadnione kryterium zróżnicowania, jakim posłużył się ustawodawca. Z uwagi więc na brak sprecyzowania zarzutu naruszenia zasady równości i zakazu dyskryminacji nie mógł on stanowić przedmiotu merytorycznego rozpoznania.

Oceniając zarzut naruszenia prawa do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż wskazane w skardze konstytucyjnej orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego ani pośrednio, ani bezpośrednio nie odnosi się do kwestii ewentualnych roszczeń skarżącego. Nie przesądza także oceny prawnej decyzji wydanej przez Prorektora ds. nauczania Uniwersytetu Wrocławskiego o odmowie zwolnienia skarżącego z opłat za studia. Istota tego orzeczenia ogranicza się do stwierdzenia, iż brak jest po stronie Ministra Edukacji Narodowej kompetencji do stwierdzania nieważności tego typu decyzji w trybie nadzoru, a w związku z tym niezasadny był podniesiony w skardze do NSA zarzut bezczynności organu administracyjnego. Brak jest zatem związku pomiędzy wskazanym w skardze konstytucyjnej orzeczeniem a sformułowanym zarzutem domniemanego naruszenia prawa do wynagrodzenia szkody określonego w art. 77 Konstytucji RP.



W tym stanie rzeczy, uznając, iż nie zostały spełnione przesłanki określone w art. 79 ust. 1 Konstytucyjni RP warunkujące dopuszczalność merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej należało odmówić nadania tej skardze dalszego biegu.