Pełny tekst orzeczenia

202



POSTANOWIENIE

z dnia 22 października 2003 r.

Sygn. akt Tw 7/03





Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Janusz Niemcewicz



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców o stwierdzenie zgodności:

art. 775 § 2, 3 i 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) z art. 2, 22, 24, 32 i 36 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,





p o s t a n a w i a:





odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.





UZASADNIENIE:



W dniu 27 marca 2003 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców o stwierdzenie zgodności art. 775 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) z art. 2, 22, 24, 32 i 36 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 28 kwietnia 2003 r. wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych przez wskazanie umocowanego przedstawiciela do wystąpienia z wnioskiem i reprezentowania Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców przed Trybunałem Konstytucyjnym, doręczenie pięciu egzemplarzy uchwały odpowiedniego organu wnioskodawcy w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, powołanie przepisu prawa lub statutu, wskazującego, że kwestionowany akt prawny dotyczy spraw objętych zakresem działania Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców, doręczenie pięciu egzemplarzy statutu Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców, doręczenie pięciu egzemplarzy wyciągu z rejestru sądowego stwierdzającego, że wnioskodawca jest związkiem zawodowym o zasięgu ogólnokrajowym, doręczenie czterech egzemplarzy wniosku oraz wskazanie, w jakim zakresie poszczególne paragrafy art. 775 ustawy – Kodeks pracy są niezgodne z przywołanymi we wniosku wzorcami konstytucyjnymi.

W dniu 6 maja 2003 r. zostało dostarczone Trybunałowi Konstytucyjnemu pismo, w którym pełnomocnik wnioskodawcy odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych wniosku.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), wnioski kierowane do Trybunału Konstytucyjnego podlegają w pierwszej kolejności wstępnemu rozpoznaniu przez sędziego Trybunału Konstytucyjnego na posiedzeniu niejawnym. Celem tak uregulowanej kontroli wstępnej jest zbadanie wniosku od strony formalnej i ustalenie, czy wniosek odpowiada wymaganiom dotyczącym pism procesowych oraz czy nie zachodzi oczywista bezzasadność wniosku.



2. W myśl art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jednym z podmiotów uprawnionych do inicjowania kontroli konstytucyjności prawa są ogólnokrajowe organy związków zawodowych. Dla zainicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym konieczne jest podjęcie przez właściwy organ ogólnopolskiego związku zawodowego uchwały w sprawie wystąpienia do Trybunału z wnioskiem o zbadanie zgodności aktu normatywnego z aktem wyższego rzędu. Uchwała ta musi w sposób jednoznaczny wyrażać wolę wszczęcia postępowania przed Trybunał Konstytucyjnym i jednoznacznie określać przedmiot zaskarżenia oraz podstawę kontroli. W przypadku braku takiej uchwały, podjętej przez ogólnokrajowy organ związku zawodowego, postępowanie w ogóle nie może zostać wszczęte. W sytuacji, gdy uchwała w ogóle nie została podjęta, występuje brak legitymacji czynnej po stronie wnioskodawcy. Oznacza to w istocie, że takiego wnioskodawcę należy uznać za podmiot nieuprawniony, który w sposób bezpodstawny powołuje się na wolę ogólnokrajowego organu związku zawodowego. Sporządzony w tej sytuacji „wniosek” nie może wywołać skutku w postaci wszczęcia konstytucyjnej kontroli aktu normatywnego (por. m.in. postanowienia TK z: 16 stycznia 2001 r., T. 55/00 OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 29; 10 października 2001 r., sygn. T. 41/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 51; 31 marca 2003 r., sygn. Tw 3/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 83).



3. Trybunał zbadał zatem w pierwszej kolejności czy uchwała Zarządu Krajowego Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców z 24 marca 2003 r. może być uznana za skuteczne złożenie oświadczenia woli o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego. W świetle postanowień statutu Związku nie ulega wątpliwości, że organem właściwym do podjęcia takiej uchwały jest Zarząd Krajowy. Uchwała przedstawiona przez wnioskodawcę nie zawiera jednak koniecznego elementu, niezbędnego do uznania jej za podstawę sporządzenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego. Uchwała Zarządu Krajowego z 24 marca 2003 r. jedynie w sposób ogólny (poprzestając na przywołaniu tytułu) określa akt prawny, który stanowi podstawę badania konstytucyjności i legalności kwestionowanych przepisów. Skonkretyzowanie wzorców kontroli (wyraźne oznaczenie przepisów) nastąpiło dopiero w złożonym do Trybunału Konstytucyjnego wniosku z 25 marca 2003 r., podpisanym przez Przewodniczącego Zarządu Krajowego. Wobec powyższego uchwała Zarządu Krajowego z 24 marca 2003 r. nie może być uznana za skutecznie wyrażone oświadczenie woli uprawnionego organu Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał stwierdza równocześnie, że nadesłany wniosek Zarządu Krajowego Związku został sporządzony bez wcześniejszej uchwały Zarządu Głównego spełniającej wymogi ustawy o Trybunale Konstytucyjnym i dlatego nie może wywołać skutku w postaci wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.



4. Również określenie w uchwale Zarządu Krajowego Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców z 24 marca 2003 r. przedmiotu kontroli przed Trybunałem pozostawia wątpliwości. W uchwale kwestionowany jest „art. 775 § 2, 3 i 4 k.p.”. W języku prawniczym nie ma utrwalonego znaczenia skrótowca „k.p.”. Tym samym nie jest całkiem jasne, jaki akt normatywny ma być przedmiotem zaskarżenia. Można jedynie przypuszczać, że chodzi tutaj o ustawę z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.). Przypuszczenia te zostają potwierdzone we wniosku, gdzie jednoznacznie jest już mowa o ustawie – Kodeks pracy. Trybunał szczególnie krytycznie odnosi się do praktyki wnioskodawcy niejednoznacznego przywoływania tytułów aktów normatywnych, choćby dlatego, że doręczenie uchwały nastąpiło w tym przypadku w drodze wykonania zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnym wydanego pod rygorem odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu.



5. Nawet jeśliby uznać, że uchwała Zarządu Krajowego Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców z 24 marca 2003 r. spełnia wymogi prawidłowego oświadczenia woli złożonego w celu skierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, to i tak nie możnaby było nadać biegu wnioskowi w zakresie art. 775 § 1 i 5 kodeksu pracy. We wniosku, jako przedmiot zaskarżenia, występuje cały art. 775 kodeksu pracy. Natomiast w uchwale Zarządu Krajowego Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców oraz piśmie z 5 maja 2003 r. nadesłanym w celu uzupełnienia braków wniosku kwestionowane są jedynie § 2, 3 i 4 artykułu 775 kodeksu pracy. Należy zatem uznać, że nawet jeżeli uchwała Zarządu Krajowego Związku z 24 marca 2003 r. mogłaby być podstawą sporządzenia wniosku, to i tak – w zakresie w jakim wnioskodawca kwestionuje art. 775 § 1 i 5 kodeksu pracy – wniosek pochodziłby od podmiotu nieuprawnionego i należałoby odmówić nadania mu biegu w tymże zakresie.



6. Trybunał pragnie zwrócić uwagę na jeszcze jeden problem. Wniosek z 25 marca 2003 r. został podpisany przez Przewodniczącego Zarządu Krajowego Związku. W świetle postanowień statutu Związku oraz uchwały z 24 marca 2003 r. należy uznać, że nie był on podmiotem uprawnionym do samodzielnego sporządzenia wniosku. Zgodnie z § 25 ust. 3 statutu Związku Przewodniczący Zarządu Krajowego jest uprawniony do „reprezentowania Zarządu Krajowego na zewnątrz”. Nie ma on natomiast ogólnej kompetencji do realizacji uchwał innych organów Związku. Również sama uchwała Zarządu Krajowego z 24 marca 2003 r. o wystąpieniu do Trybunału Konstytucyjnego nie upoważnia Przewodniczącego do sporządzenia wniosku. Co więcej, § 42 ust. 1 statutu Związku ustanawia, w sprawach nieobjętych postanowieniami statutu, domniemanie kompetencji na rzecz Zarządu Krajowego. Trybunał stwierdza zatem, że również z tego powodu rozpatrywany w niniejszej sprawie wniosek należy uznać za pochodzący od podmiotu nieuprawnionego.



Z powyższych względów, Trybunał postanowił jak w sentencji.





4