Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie Wydział I Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2013 r. na rozprawie

sprawy z powództwa W. Ł.

przeciwko (...) S.A. w W.

o rentę uzupełniającą i odszkodowanie

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Przemyślu

z dnia 30 lipca 2012 r., sygn. akt I C 140/12

o d d a l a obie apelacje.

UZASADNIENIE

Powód W. Ł., który uległ wypadkowi komunikacyjnemu 8 kwietnia 1971 r. i od momentu wypadku otrzymywał z ZUS rentę inwalidzką z tytułu utraty zdolności do pracy, po ostatniej waloryzacji od 1 marca 2012 r. w kwocie 691,25 zł oraz
z (...) rentę z powodu utraty zdolności zarobkowej od 1 marca 2010 r. w kwocie 1003 zł - w pozwie wniesionym przeciwko (...) SA w W. domagał się ostatecznie zasądzenia renty uzupełniającej w kwocie po 5000 zł miesięcznie od 1 stycznia 2009 r, z tytułu utraconych zarobków z powodu inwalidztwa obliczonych według wynagrodzenia należnego radcom prawnym .

Nadto domagał się zasądzenia kwoty 2000 zł tytułem odszkodowania obejmującego koszty dojazdów do lekarza, do sanatorium i opłaty sanatoryjne . Powód po wypadku podjął i ukończył studia prawnicze, odbył aplikację radcowską i 16 maja 1989 r. wpisany został na listę radców prawnych w Okręgowej Komisji Arbitrażowej w R., następnie pracował w Urzędzie Gminy w P., zatem, gdyby pracował nadal w zawodzie radcowskim otrzymywałby – jak stwierdził – wynagrodzenie co najmniej równe kwocie 5.000 zł miesięcznie .

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa .

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 8 kwietnia 1971 r. powód uległ wypadkowi w drodze z pracy do domu. Jadąc jako pasażer motocyklem J. 350 został potrącony przez samochód S., który wymusił pierwszeństwo i zajechał motocyklowi drogę, powodując śmierć na miejscu kierowcy motocykla.

W wyniku wypadku powód doznał poważnych obrażeń ciała – stłuczenia mózgu, złamania podstawy czaszki, złamania kręgosłupa szyjnego z przemieszczeniem , złamania nogi, ręki, obojczyka lewego. Powód nie przyczynił się do wypadku ani do zwiększenia rozmiaru jego skutków. W chwili wypadku powód miał ukończone 20 lat i od 1,5 roku pracował jako ślusarz w (...) we W. .

Po wypadku powód nie wrócił do pracy. Z powodu trwałego 95% kalectwa zaliczony został do II grupy inwalidztwa z orzeczeniem całkowitej niezdolności do pracy .

Przebywając na rencie inwalidzkiej powód stale leczył się i zdobył wykształcenie prawnicze oraz uzyskał uprawnienia do wykonywania zawodu radcy prawnego . Pracę radcy prawnego podjął w Urzędzie Gminy w P., gdzie pracował na ¾ etatu przez rok – do 1990 r. Z pracy tej zrezygnował ze względów zdrowotnych , gdyż zaczęły się mu nasilać bóle głowy i kręgosłupa i wymagał rehabilitacji. Od tego czasu nigdzie nie pracował ze względu na pogarszający się stan zdrowia. Przez cały czas od momentu wypadku powód otrzymywał rentę z (...) oraz rentę inwalidzką z ZUS.

Powód pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy wypłacaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., corocznie waloryzowaną, w wysokości renty najniższej :

- od 1 marca 2008 r. w kwicie 556,02 zł netto miesięcznie,

- od 1 marca 2009 r. w kwocie 591,34 zł netto miesięcznie ,

- od 1 marca 2010 r. w kwocie 616,72 zł netto miesięcznie ,

- od 1 marca 2011 r. w kwocie 634,64 zł netto miesięcznie,

- od 1 marca 2012r. w kwocie 691,25 zł netto miesięcznie .

Z kolei renta wypłacana przez pozwanego wynosiła :

- od 1 stycznia 2009 r. do 28 lutego 2009 r. - 903,69 zł miesięcznie ,

- od 1 marca 2009 r. do 28 lutego 2010 r. - 958,81 zł miesięcznie ,

- od 1 marca 2010 r. do 28 lutego 2011 r. - 1003,11 zł miesięcznie,.

- od 1 marca 2011 r. do 30 czerwca 2011 r. - 1003,11 zł miesięcznie.

Powód twierdził, że gdyby nie wypadek, któremu uległ zostałby we W., gdzie mieszkał ponad 20 lat i tam podjąłby pracę odpowiednią do uzyskanego wykształcenia .

Z powodu kalectwa i konieczności opieki osób trzecich zmuszony był wrócić do C. , skąd pochodził, i zamieszkał z matką i siostrą , które się nim opiekowały i pomagały w życiu codziennym.

W związku powyższym uznając roszczenie powoda za uzasadnione co do zasady, na podstawie art. 444 § 2 w związku z art. 907 § 2 kc, Sąd Okręgowy ustalił wysokość średniego wynagrodzenia radców prawnych zatrudnionych w (...) Urzędzie Wojewódzkim we W., w pełnym wymiarze czasu pracy w latach 2009 – 2012, które wynosiło :

- w 2009 r. - 3785,94 zł brutto,

- w 2010 r. - 3753,17 zł brutto,

- w 2011 r. - 3842,92 zł brutto,

- w 2012 r. - 3875,13 zł brutto.

Następnie przyjął, że hipotetyczne zarobki powoda osiągane przez niego jako radcy prawnego w Urzędzie Wojewódzkim we W. w latach 2009 – 2012 oraz dodatkowo w niewielkim zakresie w innym zakładzie pracy wyniosłyby łącznie :

- w 2009 r. – 5000 zł brutto miesięcznie , tj. 3.400 zł netto miesięcznie po odliczeniu średnio 32% na pokrycie należności z tytułu podatku, składek zdrowotnych i składek ZUS,

- w 2010 r. - 5000 zł brutto miesięcznie tj. 3400 zł netto,

- w 2011 r - 5000 zł brutto miesięcznie tj. 3740 zł netto,

- w 2012 r. - 5500 zł brutto miesięcznie tj. 3740 zł netto.

Zarobki hipotetyczne powoda w skali roku wynosiłyby :

- w 2009 r. - 40.800 zł ( 3400 zł x 12)

- w 2010 r. - 40.800 zł ( 3400 zł x 12)

- w 2011 r. - 44.880 zł ( 3740 zł x 12)

- w 2012 r - 22.440 zł ( 3740 zł x 6)

Wobec powyższego skapitalizowana renta uzupełniająca za okres od 1 stycznia 2009 r. do 30 czerwca 2012r. , po uwzględnieniu pobieranych w tym okresie kwot z ZUS i (...) wyrażałaby się kwotami :

- w 2009r. - 40.800 zł - 18421 zł = 22.379 zł,

- w 2010r. - 40.800 zł - 19299 zł = 21.501 zł

- w 2011r. - 44.880 zł - 19617 zł = 25.183 zł

- w 2012r. - 22.440 zł - 10053 zł = 12.387 zł co stanowi łącznie kwotę 81.450 zł .

Według przyjętych przez Sąd Okręgowy kryteriów renta miesięczna począwszy od 1 lipca 2012r. winna wynosić w miejsce dotychczasowej kwoty 1003,11 zł kwotę 3049,11 zł zgodnie z wyliczeniem : 3.740 zł – ( 691,25 zł + 1003,11 zł – kwoty otrzymane z ZUS i (...) ) = 2046 zł + 1003,11 zł = 3049,11 zł .

Odnosząc się do roszczenia z tytułu odszkodowania obejmującego wszelkie koszty wynikłe w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia ( art. 444 § 1 kc) Sąd Okręgowy przyjął, że powód wykazał dowodami w postaci rachunków i skierowań na leczenie poniesienie wydatków w kwocie 500 zł .

Wobec powyższego w oparciu o cytowane przepisy wyrokiem z dnia 30 lipca 2012 r. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 81.450 zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od 21 lutego 2012 r. tj. od rozszerzenia żądania pozwu oraz rentę w kwocie 3049,11 zł miesięcznie, płatną od 1 lipca 2012 r.
w miejsce dotychczasowej renty w kwocie 1003,11 zł .

W pozostałej części powództwo oddalono .

Apelację od tego wyroku wniosły obie strony .

Powód zarzucił sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności orzeczenia zbyt niskiej renty comiesięcznej, nie zaspokajającej potrzeb życia codziennego, w tym umożliwiającej pokrycie kosztów codziennej rehabilitacji.

Wobec powyższego powód wniósł o podwyższenie renty do kwoty 5.000 zł. miesięcznie, według powoda renta, którą wypłaca pozwany z natury rzeczy winna zaspokajać zwiększone potrzeby poszkodowanego w wypadku, w tym związane z leczeniem, rehabilitacją, lepszym odżywianiem, koniecznością sprawowania nad nim opieki, zgodnie z art. 442 § 2 kc.

Pozwany natomiast zarzucił w apelacji naruszenie art. 444
§ 2 kc poprzez przyjęcie, ze powód w wyniku wypadku utracił możliwość wykonywania pracy w charakterze radcy prawnego, a co za tym idzie przysługuje mu roszczenie o rentę z tytułu utraty możliwości zarobowych oraz naruszenie art. 232 kpc poprzez nieudowodnienie przez powoda, że utracił zdolność wykonywania zawodu radcy prawnego, a istniejące schorzenia są skutkiem wypadku i uniemożliwiają mu świadczenie pracy; naruszenie art. 100 w zw. z art. 98 kpc poprzez obciążenie pozwanego kosztami postepowania, od których powód był zwolniony.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa, względnie
o uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi Okręgowemu. W szczególności pozwany podniósł, że dotychczas wypłacał powodowi rentę z tytułu utraty możliwości zarobkowych
w zawodzie ślusarza, którego nie mógł wykonywać po wypadku.
W niniejszym procesie powód domaga się renty obliczonej według wynagrodzenia radcy prawnego, a nie udowodnił, by tego zawodu nie mógł wykonywać.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Powód ostatecznie precyzując swoje roszczenie na rozprawie w dniu 18 lipca 2012 r. wniósł o zasądzenie od strony pozwanej na jego rzecz renty uzupełniającej w kwocie 5000 zł. miesięcznie, przy czym wcześniej utrzymywał, że ustalona przez Sąd renta winna uzupełniać jego utracone zarobki z powodu niewykonywania zawodu rady prawnego.

Wskazał również, że wcześniej wykonywał ten zawód pracując w Gminie P. na ¾ etatu. Zarówno wymiar czasu pracy jak i konieczność jej przerwania spowodowane były złym stanem zdrowia jak i koniecznością dalszego leczenia skutków wypadku komunikacyjnego, któremu uległ.

Sąd Okręgowy związany był żądaniem pozwu, zatem postępowanie dowodowe ograniczył do ustalenia hipotetycznych zarobków powoda na stanowisku radcy prawnego w Urzędzie Wojewódzkim we W., bowiem w tym mieście powód by pozostał – jak twierdził – gdyby nie wypadek w dniu 8 kwietnia 1971 r.

Sąd trafnie przyjął, że podstawę powództwa stanowi art. 907 § 2 w zw. z art. 444 § 2 kc. Stosownie do przytoczonych przepisów jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może
w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone
w orzeczeniu sądowym lub w umowie (art. 907 § 2 kc.).

Z kolei zgodnie z brzmieniem art. 444 § 2 kc jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

W sprawie było okolicznością bezsporną, że powód do czasu wystąpienia z niniejszym pozwem pobierał rentę ustaloną przez pozwanego w wysokości uwzględniającej utracone możliwości zarobkowe w zawodzie ślusarza. Nie domagał się ani wcześniej ani obecnie uwzględnienia w wysokości przysługującej mu renty, wydatków poniesionych z tytułu zwiększonych potrzeb, będących następstwem wypadku. Nie przedstawił choćby w przybliżeniu specyfikacji dodatkowych kosztów systematycznie ponoszonych - jak zarzucił
w apelacji - w związku z posiadanym stopniem niepełnosprawności, koniecznością codziennej rehabilitacji, odpowiedniego odżywiania czy sprawowania opieki przez osobę trzecią.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy ustalił wysokość należnej powodowi renty biorąc pod uwagę jedynie wysokość zarobków, które utracił, przy założeniu, że wykonywałby zawód radcy prawnego.

Z tych przyczyn apelacja powoda jest nieuzasadniona.

Sąd Apelacyjny nie podzielił również zarzutów podniesionych w apelacji przez pozwanego. Powód wykazał bowiem okoliczności, że gdyby nie wypadek mógłby pracować w charakterze radcy prawnego, w mieście w którym mieszkał i studiował tj. we W.. Zawód ten wykonywał, lecz ze względu na stan zdrowia musiał z pracy zrezygnować.

Zgodnie z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w J., z dnia 28 stycznia 2012 r. (k-72), powód zaliczony został do znacznego stopnia niepełnosprawności ( niepełnosprawność od 1971 r.), Z wymaganiem stałej opieki lub pomocy innej osoby, w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, zatem powództwo co do zasady zostało udowodnione, a co do wysokości znajduje potwierdzenie w ustaleniach Sądu odnoszących się do wysokości zarobków radcy prawnego.

Biorąc pod uwagę przytoczone okoliczności, Sąd Apelacyjny oddalił obie apelacje na podstawie art. 385 kpc jako bezzasadne.