Pełny tekst orzeczenia

247/5/B/2006

POSTANOWIENIE
z dnia 9 października 2006 r.
Sygn. akt Ts 91/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Mirosława Wyżgi o zbadanie zgodności:
art. 100 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 45 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej 14 kwietnia 2006 r. zarzucono, iż art. 100 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) jest niezgodny z art. 45 Konstytucji.
Zdaniem skarżącego regulacja przewidziana w art. 100 k.p.c. narusza prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy w zakresie kosztów procesowych w ten sposób, iż przyznając sądowi uznanie w zakresie rozstrzygania o kosztach postępowania w przypadku częściowego uwzględnienia żądania, nie zawiera przesłanki różnicującej przypadek wzajemnego zniesienia i stosunkowego rozdzielenia kosztów. Prowadzi to do sytuacji, że uznane za zasadne roszczenie ulega w rzeczywistości zmniejszeniu ze względu na orzeczone przez sąd wzajemne zniesienie kosztów między stronami.
Zarzuty zostały sformułowane na tle następującego stanu faktycznego. Skarżący pozwem z 14 marca 2003 r. domagał się zapłaty odszkodowania w wysokości 650 zł wraz z odsetkami od 2 marca 2003 r. przez Prokuraturę Okręgową w Krakowie i Komendę Miejską Policji w Krakowie w związku z niezasadnością zatrzymania należącego do skarżącego komputera w toku dochodzenia nadzorowanego przez Prokuraturę Rejonową dla Dzielnicy Kraków-Śródmieście. Skarżący uiścił należny wpis sądowy. W toku procesu rozszerzył żądanie pozwu o kwotę 208 zł i uiścił od niej wpis sądowy. Wyrokiem z 7 kwietnia 2004 r. (sygn. akt I C 742/03/S) Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie zasądził od Skarbu Państwa – Prokuratora Okręgowego w Krakowie i Komendy Miejskiej Policji kwotę 650 zł, w pozostałym zakresie oddalił powództwo i zniósł wzajemnie koszty postępowania pomiędzy stronami. Skarżący wniósł apelację od wyroku sądu rejonowego, wnosząc o zmianę w części oddalającej powództwo oraz zmianę rozstrzygnięcia w zakresie kosztów, względnie uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Sąd Okręgowy w Krakowie wyrokiem z 11 stycznia 2005 r. (sygn. akt II Ca 1494/04) oddalił apelację. Skarżący nie wnosił o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. W dniu 1 kwietnia 2005 r. skarżący złożył wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Krowodrzy postanowieniem z 21 czerwca 2005 r. (sygn. akt I C 966/05/K) odmówił ustanowienia pełnomocnika. Po wniesieniu zażalenia przez skarżącego Sąd Okręgowy w Krakowie postanowieniem z 7 września 2005 r. (sygn. akt. II Cz 1724/05) zmienił postanowienie sądu rejonowego ustanawiając dla niego pełnomocnika z urzędu w celu wniesienia skargi konstytucyjnej do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności art. 100 k.p.c. z Konstytucją. Postanowienie to zostało doręczone Okręgowej Radzie Adwokackiej w Krakowie 21 lutego 2006 r., która ustanowiła adwokat Małgorzatę Kożuch pełnomocnikiem skarżącego. Zarządzenie Prezesa Okręgowej Rady Adwokackiej zostało doręczone pełnomocnikowi 28 lutego 2006 r., a skarżącemu 6 kwietnia 2006 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wystąpić ze skargą konstytucyjną, kwestionując w niej przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o prawach lub wolnościach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Zasady korzystania z tego środka prawnego precyzuje ustawa z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Zgodnie z art. 46 ust. 1 tej ustawy, skargę konstytucyjną wnieść można po wyczerpaniu przez skarżącego przysługującej w sprawie drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Ponadto art. 48 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym stanowi, że skargę konstytucyjną sporządza adwokat lub radca prawny. W sytuacji, gdy skarżący nie jest w stanie ponieść kosztów pomocy prawnej może zwrócić się do sądu rejonowego o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu. Wskazany powyżej trzymiesięczny termin ulega na podstawie art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zawieszeniu do czasu rozstrzygnięcia przez sąd wniosku o ustanowienie pełnomocnika w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej. Uwzględniając przedstawiony powyżej stan prawny należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie skarga konstytucyjna została wniesiona z przekroczeniem trzymiesięcznego terminu przewidzianego w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Z uwagi na fakt, że skarżący nie wnosił o doręczenie mu prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem (wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z 11 stycznia 2005 r.), bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczął się 12 stycznia 2005 r. Skarżący złożył jednak w sądzie rejonowym wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Wniosek ten został złożony 1 kwietnia 2005 r. i zgodnie z art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z tą chwilą bieg terminu uległ zawieszeniu. W takim wypadku, zgodnie z orzecznictwem Trybunału, termin do wniesienia skargi biegnie w dalszym ciągu od momentu, od którego skarżący mógł potencjalnie skorzystać z udzielonej pomocy prawnej. Takim momentem jest wyznaczenie konkretnego adwokata lub radcy prawnego, do którego skarżący może zwrócić się o sporządzenie skargi konstytucyjnej. Zawieszenie terminu w niniejszej sprawie uległo zatem zakończeniu w dniu, w którym adwokatowi Małgorzacie Kożuch zostało doręczone zarządzenie o wyznaczeniu jej pełnomocnikiem celem sporządzenia w imieniu skarżącego skargi konstytucyjnej o zbadanie zgodności art. 100 k.p.c. z Konstytucją. Ze względu na to, że zarządzenie dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Krakowie mające znaczenie pełnomocnictwa procesowego doręczono pełnomocnikowi 28 lutego 2006 r., a skarga konstytucyjna została złożona dopiero 14 kwietnia 2006 r., należy przyjąć, że doszło do przekroczenia trzymiesięcznego terminu zakreślonego dla złożenia skargi konstytucyjnej.

Nadanie niniejszej skardze dalszego biegu jest niedopuszczalne także z dalszego względu. Wbrew twierdzeniom zawartym w skardze, okoliczności sprawy wskazują, że zmierza ona w istocie do stwierdzenia niekonstytucyjności zasad stosowania kwestionowanego art. 100 k.p.c. przez sądy orzekające w sprawie, nie zaś samej jego treści. Kontrola aktów stosowania prawa nie mieści się w zakresie kompetencji Trybunału Konstytucyjnego. Art. 100 k.p.c. przyznaje sądowi orzekającemu o tym, kto ponosi koszty postępowania cywilnego, daleko idącą swobodę, którą sąd ten powinien wykonywać m.in. w oparciu o zasadę słuszności, zasadę odpowiedzialności za wynik spraw, zasadę zawinienia. Istotnie nie zawiera on precyzyjnego określenia przesłanek, od których zależy, czy w przypadku częściowego uznania żądania za zasadne koszty zostaną wzajemnie zniesione, czy stosunkowo rozdzielone. Pozostawia to ocenie sądu w zależności od okoliczności konkretnej sprawy. Odmiennie zatem niż podnosi pełnomocnik skarżącego, zastosowanie art. 100 k.p.c. nie prowadzi automatycznie do zmniejszenia zasądzonego roszczenia poprzez nałożenie na stronę, której roszczenie zostało tylko częściowo uwzględnione obowiązku ponoszenia kosztów procesu. Może się zdarzyć, że sąd rozstrzygający o kosztach wyda orzeczenie nie odpowiadające poczuciu słuszności strony, jest to jednak zagadnienie związane z korzystaniem przez sąd z przyznanego mu swobodnego uznania.

Należy ponadto zwrócić uwagę, że Trybunał Konstytucyjny podjął już uprzednio rozważania co do zgodności art. 100 k.p.c. z art. 45 Konstytucji (wyrok TK z 31 marca 2005 r., sygn. SK 26/02, OTK ZU nr 3/A/2005 poz. 29), uznając zarzut niekonstytucyjności za bezzasadny. Trybunał wskazał, że nie przewiduje on automatyzmu w zakresie orzekania o kosztach, lecz stawia słuszność jako zasadnicze kryterium rozłożenia kosztów. Trybunał zwraca ponadto uwagę, że sąd orzekający o kosztach na podstawie art. 100 k.p.c. kieruje się wieloma przesłankami, nie tylko stosunkiem wartości zasądzonego i oddalonego roszczenia.

Mając powyższe na względzie, orzeczono jak w sentencji.