Pełny tekst orzeczenia

190/5/B/2006

POSTANOWIENIE
z dnia 29 września 2006 r.
Sygn. akt Ts 139/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Marian Zdyb – przewodniczący


Teresa Dębowska-Romanowska – sprawozdawca


Janusz Niemcewicz,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lutego 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Marii Masny,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 11 sierpnia 2005 r., wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 221 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej: p.s.a.) oraz § 5 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, poz. 2193) z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Skarżąca zarzuciła w skardze konstytucyjnej naruszenie art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji polegające na ograniczeniu możliwości dochodzenia swoich praw na drodze sądowej oraz prawa do rozpatrzenia sprawy przez właściwy sąd poprzez pozbawienie jej możliwości uiszczenia wpisu stałego od skargi konstytucyjnej na wezwanie sądu, wówczas, gdy jest zastępowana przez adwokata lub radcę prawnego. W przekonaniu skarżącej w razie korzystania z zastępstwa procesowego jej sytuacja jest gorsza niż gdyby w sprawie występowała sama, zaś treść zaskarżonego przepisu art. 221 p.s.a. utrudnia lub wręcz uniemożliwia obywatelowi dochodzenie roszczeń i praw przed sądem administracyjnym. Skarżąca podniosła również zarzut niezgodności przepisu § 5 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej: rozporządzenie w sprawie opłat) z art. 230 § 2 i art. 221 p.s.a. Ponadto skarżąca wskazała, że przepis § 5 ust. 2 rozporządzenia w sprawie opłat narusza także art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji, ponieważ pomija w zakresie swej regulacji możliwość uiszczania „na wezwanie” sądu opłaty od skargi kasacyjnej, przewidując taki tryb jedynie w odniesieniu do skargi wnoszonej do sądu administracyjnego pierwszej instancji.
Postanowieniem z 8 lutego 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, uznając zarzuty skarżącej za oczywiście bezzasadne.
Za oczywiście bezzasadny uznał Trybunał zarzut ograniczenia możliwości dochodzenia praw skarżącej wówczas, gdy jest zastępowana przez adwokata lub radcę prawnego. Podkreślił, że wprowadzenie wskazanego przymusu reprezentacji prawnej, przez profesjonalnego pełnomocnika ma na celu zapewnienie skarżącemu możliwości skutecznego wniesienia środka odwoławczego, ze względu na jego rygorystyczny charakter. Tym samym dopuszczalne jest różnicowanie sytuacji podmiotu reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika od sytuacji strony działającej bez zastępcy prawnego. Uchybienie przez pełnomocnika skarżącego warunkom skargi kasacyjnej, poprzez brak uiszczenia wpisu od tej skargi, wynikające z niewłaściwego zastosowania przepisu art. 219 § 2 p.s.a., nie może w sposób oczywisty uzasadniać zarzutu naruszenia prawa strony do zaskarżenia orzeczenia sądu pierwszej instancji.
Za oczywiście bezzasadny Trybunał uznał również zarzut niezgodności przepisu art. 221 p.s.a. ze wskazanymi w skardze konstytucyjnej wzorcami kontroli, polegający na pozbawieniu możliwości uiszczenia wpisu stałego od skargi kasacyjnej na wezwanie sądu wówczas, gdy strona zastępowana jest przez adwokata lub radcę prawnego. Trybunał wskazał, że w zakresie zaskarżonego przepisu nie mieszczą się rozstrzygnięcia ustawodawcze, z którymi związane są zarzuty skarżącej. Poszukiwać należy ich natomiast w treści przepisu art. 219 § 2 p.s.a., zgodnie z którym opłatę sądową uiszcza się gotówką do kasy właściwego sądu administracyjnego lub na rachunek bankowy właściwego sądu. Podkreślił także, że nie sposób uznać, by konieczność dokonania tych ustaleń czyniła obowiązek uiszczenia opłaty niewykonalnym, co sprawia, że nawet tak rozumiany zarzut skarżącej nie jest uzasadniony.
Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny, zaskarżony przepis § 5 ust. 2 rozporządzenia w sprawie opłat, który odnosi się jedynie do skargi wnoszonej przez adwokata lub radcę prawnego do sądu pierwszej instancji, nie zaś do skargi kasacyjnej, nie był podstawą wydania ostatecznego orzeczenia o prawach i wolnościach konstytucyjnych skarżącej. Podkreślił ponadto, że istota podnoszonych przez skarżącą w tym zakresie zarzutów, związana jest z istniejącym w jej przekonaniu swoistym „pominięciem ustawodawczym”, gdy tymczasem art. 221 p.s.a. określa jednoznacznie skutki nienależytego opłacenia szczególnego środka zaskarżenia, jakim jest skarga kasacyjna. Ponadto wskazał, że zarzut niezgodności przepisu § 5 ust. 2 rozporządzenia w sprawie opłat z przepisami art. 221 i art. 230 § 2 p.s.a. nie może być przedmiotem kontroli w trybie skargi konstytucyjnej.
Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącej, wskazując, że skarżąca nie zgadza się z zaskarżonym rozstrzygnięciem. W jej przekonaniu zaskarżone przepisy art. 221 p.s.a i § 5 ust. 2 cytowanego rozporządzenia były podstawą rozstrzygnięcia w sprawie skarżącej albowiem zostały przytoczone w uzasadnieniu orzeczenia. Wskazał ponadto, że zaskarżone przepisy wykluczają się nawzajem, zaś ich sprzeczność prowadzi do naruszenia prawa do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przed sądem. Podtrzymał także zarzuty formułowane pod adresem przepisu art. 221 p.s.a. Podniósł ponadto, że zgodnie z przepisem art. 25 ust. 1 pkt 3a ustawy o Trybunale Konstytucyjnym Trybunał władny jest rozpoznać zarzut niezgodności przepisów rozporządzenia z ustawą.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zarzuty sformułowane w zażaleniu w przeważającej mierze nie stanowią polemiki ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego wyrażonym w kwestionowanym postanowieniu, lecz są skrótowym powtórzeniem stanowiska przedstawionego przez skarżącą w skardze konstytucyjnej.
W odniesieniu do tych zarzutów znajdują zastosowanie argumenty przedstawione przez w uzasadnieniu kwestionowanego postanowienia z 8 lutego 2006 r., które Trybunał Konstytucyjny w pełni podziela.
Odnosi się to zarówno do zarzutu niezgodności art. 221 p.s.a. ze wskazanymi wzorcami konstytucyjnymi, jak i do zarzutu odnoszącego się do § 5 ust. 2 zakwestionowanego rozporządzenia.
Uzupełniająco należy tu dodać, że wbrew twierdzeniu skarżącej wyrażonemu w zażaleniu na postanowienie z 8 lutego 2006 r., § 5 ust. 2 kwestionowanego rozporządzenia nie został wskazany jako podstawa prawna ani w postanowieniu Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego z 9 lutego 2005 r., ani też w postanowieniu Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 maja 2005 r., które zapadły w jej sprawie. W uzasadnieniu Naczelnego Sądu Administracyjnego wyraźnie zaś wręcz wskazano, że przepis ten niezasadnie kwestionowany jest przez pełnomocnika skarżącej, gdyż reguluje zasady i sposób pobierania wpisu od skargi, lecz nie od skargi kasacyjnej. Zarzutu tego nie sposób zatem w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym rozpatrywać z perspektywy błędnego oznaczenia podstawy prawnej orzeczenia zapadłego w sprawie skarżącej.
W uzasadnieniu zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 8 lutego 2006 r. jako argument mający wskazywać na istnienie kognicji Trybunału Konstytucyjnego do orzekania w przedmiocie zgodności z ustawą przepisów rozporządzeń, w tym w szczególności kwestionowanego przez nią § 5 ust. 2 rozporządzenia skarżąca przywołała treść art. 25 ust. 1 pkt 3a ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
W odniesieniu do tego zarzutu należy stwierdzić, że przepis art. 25 ust. 1 pkt 3a ustawy o Trybunale Konstytucyjnym określa jedynie właściwość wewnętrzną Trybunału, a więc skład Trybunału powołany do rozpoznania spraw określonego typu, nie reguluje natomiast zakresu kognicji Trybunału. Zakres kompetencji Trybunału Konstytucyjnego do orzekania w trybie skargi konstytucyjnej, określa jednoznacznie art. 79 ust. 1 Konstytucji, zgodnie z którym każdy, czyje wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności ustawy albo innego aktu normatywnego, na podstawie którego wydano ostateczne orzeczenie o prawach lub wolnościach, z Konstytucją. Takie sformułowanie wyklucza więc możliwość dokonywania w trybie kontroli inicjowanej przez skargę konstytucyjną, ocen zaskarżonych przepisów w odniesieniu do innych wzorców niż wzorce zawarte w Konstytucji. Możliwe jest tym samym wskazywanie niezgodności kwestionowanych przepisów o randze podustawowej z przepisami ustawy, ale mogą być one przedmiotem kontroli jedynie o tyle, o ile zarzut ten wiązać się będzie z wskazywaną przez skarżącą niezgodnością owych przepisów z wzorcami konstytucyjnymi i tylko w zakresie tak wskazanej niezgodności.
Odwołanie się przez skarżącą do treści art. 25 ust. 1 pkt 3a ustawy o Trybunale Konstytucyjnym nie jest zatem trafne i w żaden sposób nie podważa trafności stanowiska wyrażonego przez Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu wskazującego, że w trybie skargi konstytucyjnej nie jest władny orzekać o zgodności zaskarżonych przepisów z ustawą.
Na marginesie należy tu podkreślić, że postanowieniem z 7 marca 2006 r. (sygn. SK 11/05) wydanym w innej sprawie, Trybunał Konstytucyjny uznał, iż art. 221 p.s.a. jest zgodny z art. 45 ust. 1 oraz nie jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji. W tym samym orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny uznał, że § 5 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, poz. 2193) jest niezgodny z art. 221 ustawy powołanej w punkcie 1 oraz z art. 2 Konstytucji (OTK ZU nr 3/A/2006, poz. 27).

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.