Pełny tekst orzeczenia

264/6/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 17 grudnia 2007 r.
Sygn. akt Ts 8/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Zbigniew Cieślak – przewodniczący


Teresa Liszcz – sprawozdawca


Marian Grzybowski,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 października 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Zbigniewa Błędowskiego,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 30 grudnia 2005 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 306 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 32 w zw. z art. 78 Konstytucji.
Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, że zaskarżony przepis art. 306 § 1 k.p.k. jest niezgodny z art. 32 w zw. z art. 78 Konstytucji w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości złożenia przez zawiadamiającego o przestępstwie, będącego osobą fizyczną, zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego. Przepis ten, zdaniem skarżącego, jest przykładem dyskryminacji jednostki, przewiduje bowiem prawo do wniesienia zażalenia dla instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, która złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, pomija zaś osobę fizyczną znajdującą się w takiej samej sytuacji.
Postanowieniem z 10 października 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał podkreślił, że wskazany przez skarżącego art. 32 Konstytucji nie może stanowić – według utrwalonego orzecznictwa – samodzielnego wzorca kontroli w trybie skargi konstytucyjnej. Przepis ten, gwarantujący określony standard kreowania przez ustawodawcę wolności i praw oraz ogólny standard korzystania z nich przez podmioty, może stanowić wzorzec kontroli tylko w razie wskazania przez skarżącego, jaka jego wolność lub prawo, wynikające z innych przepisów, są uregulowane z naruszeniem zasady równości wobec prawa. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że w skardze inicjującej niniejsze postępowanie zabrakło takiego wskazania, mimo nawiązania przez skarżącego do art. 78 Konstytucji. Przepis art. 78 Konstytucji, zgodnie z którym „każda ze stron ma prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji”, nie może mieć bowiem zastosowania do sytuacji skarżącego, jak bowiem wynika jednoznacznie z treści przepisu, zakres podmiotowy regulacji obejmuje jedynie strony postępowania. Tymczasem skarżący, jako zawiadamiający o popełnieniu przestępstwa, takiego przymiotu nie posiada. Ponadto Trybunał podkreślił, że zaskarżony przepis art. 306 § 1 k.p.k. nie prowadzi – wbrew twierdzeniom skarżącego – do pominięcia osoby fizycznej wśród podmiotów uprawnionych do złożenia zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia. Prawo do złożenia zażalenia, jak wynika z art. 306 § 1 k.p.k., przysługuje bowiem pokrzywdzonemu, tj. osobie fizycznej lub prawnej, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. Jeśli więc pokrzywdzony będący osobą fizyczną złoży zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, to zgodnie z przepisem art. 306 § 1 k.p.k., uzyska prawo do zaskarżenia orzeczenia o umorzeniu albo odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego.
Ponadto wskazać należy, że instytucje państwowe i samorządowe, którym przyznano prawo do wniesienia zażalenia, mają – zgodnie z art. 304 § 2 k.p.k. – prawny obowiązek zawiadomienia organów ścigania o popełnieniu przestępstwa, o którym dowiedziały się w związku ze swoją działalnością. Prawa do zaskarżenia odmowy wszczęcia nie ma natomiast inna osoba zawiadamiająca, jeżeli nie jest instytucją wskazaną w art. 304 § 2 k.p.k. ani pokrzywdzonym. Dotyczy to w równej mierze osób fizycznych, jak i innych podmiotów, w tym organizacji. Tym samym, oczywiście niezasadne jest twierdzenie skarżącego, jakoby zaskarżony przepis art. 306 § 1 k.p.k. pomijał osoby fizyczne w stosunku do innych instytucji w zakresie uprawnień odwoławczych w razie odmowy wszczęcia postępowania przygotowawczego.
Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącego. Skarżący podtrzymał w zażaleniu stanowisko zawarte w skardze konstytucyjnej, uznając, że pozbawienie go prawa do złożenia zażalenia jest niezgodne z zasadą wyrażoną w art. 32 Konstytucji. Skarżący powołał raz jeszcze argumenty przedstawione w skardze konstytucyjnej, wskazując, że przyznanie prawa do złożenia zażalenia organizacji społecznej, a brak takiego uprawnienia po stronie osoby fizycznej jest reliktem dyskryminacji jednostki ludzkiej i nie znajduje żadnego uzasadnienia. Podkreślił także, że organizacja społeczna ma prawo zaskarżenia postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania bez względu na to czy jest pokrzywdzonym, czy nie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w przedmiotowym postanowieniu i w ocenie Trybunału nie zasługują na uwzględnienie.
Zarzuty sformułowane w zażaleniu stanowią w istocie powtórzenie stanowiska skarżącego zawartego w skardze konstytucyjnej, zastosowanie do niego znajdują więc argumenty przedstawione w zaskarżonym postanowieniu. Zasadniczym powodem odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej było to, że wskazany przez skarżącego art. 32 Konstytucji nie może być uznany za samodzielny wzorzec kontroli w trybie skargi konstytucyjnej. Wskazany posiłkowo art. 78 Konstytucji określa prawa i wolności stron postępowania, do których skarżący, nie będąc pokrzywdzonym, nie może być zaliczony, a tym samym art. 78 Konstytucji nie może być uznany za adekwatny wzorzec kontroli w niniejszej sprawie. Skarżący nie wskazał ponadto żadnych innych konstytucyjnych praw i wolności, naruszonych w wyniku wydania ostatecznego orzeczenia na podstawie zaskarżonego przepisu art. 306 § 1 k.p.k., co uniemożliwia nadanie biegu skardze konstytucyjnej.
Odnosząc się do zarzutów dotyczących pozycji procesowej organizacji społecznej, której przyznano prawo do złożenia zażalenia w trybie art. 306 § 1 k.p.k., zauważyć należy, że Trybunał wskazał w zaskarżonym postanowieniu, że uprawnienie to organizacja społeczna posiada w zakresie, w jakim zobowiązana jest do realizacji nałożonych na nią obowiązków wynikających z art. 304 § 2 k.p.k. Dotyczy to prawnego obowiązku zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, o którym dowiedziała się w związku ze swoją działalnością (art. 306 § 1 w zw. z art. 305 § 4 k.p.k.). Tym samym zarzuty skarżącego są w tym zakresie oczywiście bezzasadne.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.