Pełny tekst orzeczenia

200/5/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 23 października 2007 r.
Sygn. akt Ts 90/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Mirosław Wyrzykowski – przewodniczący


Bohdan Zdziennicki – sprawozdawca


Maria Gintowt-Jankowicz,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 kwietnia 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej spółki akcyjnej KRUK,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 12 kwietnia 2006 r. skarżąca wniosła o stwierdzenie niezgodności art. 17 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 88, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 i art. 32 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji; § 18 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie wysokości wpisów w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 154, poz. 753, ze zm.) z art. 92 ust. 1 Konstytucji; art. 17 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 88, ze zm.) i art. 79 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2080, ze zm.) w zakresie, w jakim uniemożliwiają skuteczne podważenie jednoinstancyjnej decyzji organu administracji z art. 78 Konstytucji; art. 78, art. 79, art. 80, art. 81 i art. 100h ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2080, ze zm.), art. 47928-47935 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) i art. 15, art. 17 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 88, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji.
Skarżąca podnosi przede wszystkim, że ukształtowanie modelu odwołania od decyzji administracyjnej wydanej w pierwszej instancji przez Prezesa Urzędu Ochrony Konsumentów i Konkurencji uniemożliwia podważenie tej decyzji zarówno na gruncie procedury cywilnej, jak i administracyjnej, powodując naruszenie zasady równości wyrażonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji, prawa do merytorycznego rozpoznania sprawy przez sąd wynikającego z art. 45 Konstytucji oraz prawa do zaskarżenia decyzji wydanych w pierwszej instancji zagwarantowanego przez art. 78 Konstytucji, a także prawa do sądu wskutek naruszenia zasad przyzwoitej legislacji wynikających z zasady państwa prawnego (art. 2 Konstytucji). Zarzut naruszenia prawa do sądu skarżąca formułuje przede wszystkim w odniesieniu do zasad wnoszenia opłaty od odwołania, które przekazywane jest do sądu cywilnego za pośrednictwem Prezesa UOKiK. Skarżąca podnosi ponadto, że z konstytucyjnego punktu widzenia nieuzasadnione jest zaskarżanie decyzji administracyjnych Prezesa UOKiK w trybie postępowania cywilnego w sytuacji, gdy funkcjonuje nowoczesny system kontroli decyzji administracyjnych sprawowany przez wojewódzkie sądy administracyjne i Naczelny Sąd Administracyjny. Nadto, zdaniem skarżącej, § 18 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości wpisów w sprawach cywilnych, z którego wynika, że odwołanie od decyzji Prezesa UOKiK podlega opłacie stałej, zostało wydane z naruszeniem upoważnienia ustawowego zawartego w art. 37 ustawy o kosztach sądowych z 1967 r. Ze względu na brak opłacenia odwołania od decyzji prezesa UOKiK stwierdzającej naruszenie przez skarżącą zbiorowych interesów konsumentów, Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów postanowieniem z 6 lipca 2005 r. (sygn. akt XVII AmA 63/05) odrzucił jej odwołanie, ponieważ zostało ono sporządzone przez profesjonalnego pełnomocnika. Zażalenie na to postanowienie oddalił postanowieniem z 29 listopada 2005 r. (VI A Cz 1695/05) Sąd Apelacyjny w Warszawie.
Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 10 kwietnia 2007 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie odnoszącym się do § 18 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie wysokości wpisów w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 154, poz. 753, ze zm.), art. 79, art. 80, art. 81 i art. 100h ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2080, ze zm.) oraz art. 47929-47935 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.). Przyczynę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w stosunku do § 18 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 17 grudnia 1996 r. w sprawie wysokości wpisów w sprawach cywilnych stanowił brak wskazania określonych w Konstytucji wolności lub praw naruszonych przez zastosowanie tego przepisu. Pozostałe zarzuty w zakresie wskazanym powyżej uznane zostały za oczywiście bezzasadne, ze wskazaniem, że mechanizm kontroli decyzji administracyjnej przez sąd cywilny, jakkolwiek nie jest systemem zaskarżania sensu stricto, to gwarantuje jednak kontrolę sensu largo, a ponadto brak merytorycznego rozpoznania sprawy przez sąd cywilny nie pozwala na wykazanie naruszenia prawa do sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez sąd wypływającego z takiego charakteru kontroli. Tym samym zarzuty skarżącej mają charakter abstrakcyjny i jako takie nie mogą być rozpatrywane przez Trybunał w trybie skargi konstytucyjnej.
Postanowienie to skarżąca zaskarżyła zażaleniem wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 26 kwietnia 2007 r., w którym wniosła o przekazanie sprawy do merytorycznego rozpoznania w całości. Zdaniem skarżącej, zasady prawidłowej legislacji pozostają w tak ścisłym związku z zasadą demokratycznego państwa prawnego, że § 18 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 17 grudnia 1996 r. w sprawie wysokości wpisów w sprawach cywilnych jako wydany z naruszeniem zasad wynikających z art. 92 Konstytucji, naruszył również prawo do sądu, co zdaniem skarżącej wynika już z treści skargi konstytucyjnej. Skarżąca podnosi ponadto, że w niniejszej sprawie decyzja wydana przez Prezesa UOKiK w pierwszej instancji nie podlegała żadnej kontroli administracyjnej ani cywilnej, co wynika z rygoryzmu przepisów o postępowaniu cywilnym i kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zażalenie skarżącej nie zasługuje na uwzględnienie. Zarzuty w stosunku do zaskarżonego postanowienia w zakresie odnoszącym się do modelu kontroli decyzji administracyjnej przez sąd cywilny nawiązują jedynie do faktu, że decyzja, z wydaniem której skarżąca wiąże naruszenie swoich praw, w danych okolicznościach nie została poddana kontroli sprawowanej przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Stanowi to jednakże wynik uchybienia skarżącej o charakterze formalnym i nie podważa tezy, że ustawodawca przewidział mechanizm kontrolny w stosunku do decyzji Prezesa UOKiK; nawet jeżeli mechanizm ten jest wadliwy (na co Trybunał zwracał wielokrotnie uwagę). Faktyczna niemożliwość przedstawienia sądowi sprawy do rozpoznania wynika z regulacji odnoszącej się do zasad wnoszenia opłaty od odwołania; w tym zaś zakresie skardze konstytucyjnej nie odmówiono nadania dalszego biegu.
Zaskarżone postanowienie jest również prawidłowe w odniesieniu do zarzutów dotyczących niewłaściwości sądu cywilnego do kontroli rozstrzygnięcia o charakterze administracyjnym. W postępowaniu w trybie skargi konstytucyjnej jedyny dowód stanowią orzeczenia sądów lub organów administracji, z wydaniem których skarżący wiąże naruszenie swoich praw. Skarżąca w niniejszej sprawie takich dowodów nie mogła przedstawić, ponieważ jej sprawa nie została merytorycznie rozpoznana. Trybunał podtrzymuje stanowisko, wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, zgodnie z którym zarzut naruszenia prawa do sądu uzasadnia jedynie takie ukształtowanie postępowania, które nie zapewnia konstytucyjnych standardów. Skoro zaś sprawa przez sąd nie była rozpatrywana, to brak jest możliwości wykazania, że postępowanie przed sądem cywilnym narusza zasady proceduralne kontroli decyzji administracyjnych.
Niezasadny jest wreszcie zarzut odnoszący się do § 18 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 17 grudnia 1996 r. w sprawie wysokości wpisów w sprawach cywilnych. Skarżąca podnosi bowiem, że przez uchybienie zasadzie poprawnej legislacji narusza on prawo do sądu. Takiego zarzutu nie da się wyprowadzić z argumentacji przedstawionej w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej, należy zatem przyjąć, że skarżąca podnosi go dopiero w zażaleniu. Tymczasem zakres rozpoznania sprawy przez Trybunał w sposób wiążący ulega ustaleniu z chwilą wniesienia skargi konstytucyjnej, względnie z chwilą upływu terminu do jej wniesienia; podnoszone po tej dacie zarzuty, tak jak ma to tutaj miejsce, nie mogą być uwzględniane.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.