Pełny tekst orzeczenia

154/4/B/2008



POSTANOWIENIE

z dnia 9 października 2007 r.

Sygn. akt Ts 97/07



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Zbigniew Cieślak,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Eugeniusza Dejewskiego w sprawie zgodności:

1) art. 134 § 5 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) z art. 180 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 135 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 10 i art. 175 ust. 1 oraz art. 178 Konstytucji;

3) art. 136 § 2 w zw. z art. 77 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) z art. 180 ust. 1 Konstytucji;

4) art. 136 § 2 w zw. z art. 91 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 178 ust. 2 Konstytucji;

5) art. 160 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) z art. 10 Konstytucji,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 7 maja 2007 r. zarzucono, że art. 134 § 5 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) jest niezgodny z art. 180 ust. 1 i 2 Konstytucji; art. 135 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 10 i art. 175 ust. 1 oraz art. 178 Konstytucji; art. 136 § 2 w zw. z art. 77 § 1 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych jest niezgodny z art. 180 ust. 1 Konstytucji; art. 136 § 2 w zw. z art. 91 § 1 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 178 ust. 2 Konstytucji; natomiast art. 160 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych jest niezgodny z art. 10 Konstytucji.

W ocenie skarżącego powyższe przepisy w zakresie, w jakim przewidują w postępowaniu sądowym udział asesorów i ławników naruszają prawo każdego obywatela do rozpatrzenia sprawy przez niezawisły sąd. Orzekający w sprawach asesorzy sądowi oraz ławnicy nie spełniają gwarancji niezawisłości, ponieważ regulacja ustawowa różniąca ich status od sędziów zawodowych powoduje, że są oni zdaniem skarżącego w pewnym stopniu zależni od władzy wykonawczej. Ponadto, pozostawanie asesorów w okresie pełnienia czynności sędziowskich pod pieczą wyznaczonego sędziego konsultanta ogranicza – w ocenie skarżącego – ich niezawisłość. Skarżący podnosi również, że udział ławników w procesie orzekania narusza konstytucyjną zasadę trójpodziału władzy.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 28 czerwca 2007 r. (dostarczonym pełnomocnikowi skarżącego 5 lipca 2007 r.) wezwano pełnomocnika do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej w szczególności przez: wskazanie, z którym ostatecznym rozstrzygnięciem skarżący wiąże naruszenie swoich praw i wolności oraz wskazanie daty jego doręczenia skarżącemu; wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone; wskazanie daty wystąpienia przez skarżącego do Sądu Rejonowego I Wydział Cywilny w Elblągu z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej; dostarczenie zarządzenia Okręgowej Rady Adwokackiej ustanawiającego pełnomocnika procesowego; podanie dokładnego opisu stanu faktycznego oraz dostarczenie dwóch egzemplarzy skargi konstytucyjnej wraz z załącznikami określonymi w art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.).

W dniu 10 lipca 2007 r. pełnomocnik skarżącego odniósł się do braków formalnych skargi konstytucyjnej.

W dniu 30 sierpnia 2007 r. skarżący bez pośrednictwa pełnomocnika złożył w Trybunale Konstytucyjnym szereg dokumentów, w tym wyrok łączny Sądu Rejonowego w Elblągu II Wydział Karny z 20 sierpnia 2007 r. (sygn. akt IIK 682/07). Zdaniem skarżącego wyrok ten jest prawomocny.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wystąpić ze skargą konstytucyjną, kwestionując w niej przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o prawach lub wolnościach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Zasady korzystania z tego środka prawnego precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 46 ust. 1 tej ustawy, skargę konstytucyjną wnieść można po wyczerpaniu przez skarżącego przysługującej w sprawie drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Termin ten ogranicza w czasie możność dokonania czynności proceduralnej, niezbędnej (choć niewystarczającej) do wywołania skutku materialnoprawnego w postaci stwierdzenia niezgodności zaskarżonego przepisu z Konstytucją. Naruszenie tego terminu wyłącza możliwość merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej. Art. 48 ust. 2 ustawy o TK przewiduje ponadto, że w razie niemożności poniesienia kosztów pomocy prawnej, skarżący może zwrócić się do sądu rejonowego właściwego dla jego miejsca zamieszkania o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urzędu na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Do czasu rozstrzygnięcia przez sąd wniosku nie biegnie trzymiesięczny termin przewidziany w art. 46 ust. 1 tej ustawy. Należy podkreślić, że wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu powoduje jedynie zawieszenie terminu złożenia skargi konstytucyjnej (zob. postanowienie TK z 25 listopada 1998 r., Ts 92/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 46).

W przypadku skarżącego, orzeczeniem prawomocnym, a więc takim, od którego nie przysługują już zwykłe środki odwoławcze, jest wyrok Sądu Okręgowego w Elblągu z 24 sierpnia 2006 r. (sygn. akt VI Ka 207/06), który został doręczony skarżącemu 4 września 2006 r. Od daty doręczenia tego rozstrzygnięcia należy więc liczyć początkowy bieg trzymiesięcznego terminu złożenia skargi konstytucyjnej. W sprawie skarżącego upływ tego terminu nastąpił z dniem 4 grudnia 2006 r. Tymczasem skarżący dopiero 18 stycznia 2007 r., a więc już po upływie ustawowego terminu wniesienia skargi konstytucyjnej, wystąpił do Sądu Rejonowego Wydział Cywilny w Elblągu z wnioskiem o ustanowienie adwokata z urzędu w celu sporządzenia skargi.

Przyjmując nawet, tak jak czyni to skarżący, że ostatecznym rozstrzygnięciem w jego sprawie jest wyrok łączny Sądu Rejonowego w Elblągu II Wydział Karny z 20 sierpnia 2007 r. (sygn. akt IIK 682/07) należy stwierdzić, że nie ma to wpływu na niniejsze rozstrzygnięcie. W świetle przepisów karnoprocesowych od niniejszego orzeczenia przysługuje środek odwoławczy. Zważywszy na to, iż istotą skargi konstytucyjnej jest jej nadzwyczajny i subsydiarny charakter, skarga ta może zostać uruchomiona dopiero w sytuacji, gdy skarżący nie dysponuje już żadną proceduralną możliwością dalszego postępowania przed sądem bądź organem administracji publicznej w swojej sprawie. Do rozstrzygania o sprawach indywidualnych są bowiem przede wszystkim powołane sądy i organy administracji publicznej, a Trybunał Konstytucyjny powinien wkraczać dopiero po wyczerpaniu tych wszystkich procedur pozwalających na rozstrzygnięcie sprawy, które mogą zostać uruchomione przez samego skarżącego. Na tym polega istota przesłanki „ostatecznego orzeczenia”, sformułowanej w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Od takiego orzeczenia skarżącemu nie może już przysługiwać żaden środek odwoławczy ani inny środek zaskarżenia.

W związku z powyższym należy stwierdzić, iż w tym wypadku skarżący nie wyczerpał drogi prawnej stanowiącej jedną z przesłanek przyjęcia skargi konstytucyjnej do rozpoznania.

W świetle powyższego skarga konstytucyjna została wniesiona do Trybunału Konstytucyjnego po upływie trzymiesięcznego terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.



Dlatego też, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 1 oraz art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.