Pełny tekst orzeczenia

439/6/B/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 11 marca 2008 r.
Sygn. akt Ts 128/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Granat,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Ryszarda S. w sprawie zgodności:
art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398) z 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

postanawia:

odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej zarzucono niezgodność art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398) z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji. Zdaniem skarżącego zaskarżony przepis wyłącza możliwość badania sytuacji osobistej i majątkowej skarżącego, nawet pomimo zwolnienia go przez sąd od uiszczenia kosztów sądowych. Niezależnie od sytuacji materialnej strona już zwolniona od kosztów sądowych ponosi ciężar opłaty podstawowej w całości.
Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następującą sytuację faktyczną. W pozwie o pozbawienie wykonalności w całości tytułu wykonawczego skarżący zawarł wniosek o zabezpieczenie powództwa. Skarżący złożył również wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Postanowieniem z 17 sierpnia 2006 r. Sąd Rejonowy w Pabianicach zwolnił go od kosztów. Sąd ten postanowieniem z 29 maja 2006 r. oddalił wniosek skarżącego o zabezpieczenie powództwa. Zażalenie na to postanowienie zostało odrzucone postanowieniem Sądu Rejonowego w Pabianicach z 1 września 2006 r. Podstawą odrzucenia zażalenia było nieuzupełnienie braku formalnego, polegającego na niezałączeniu odpisu zażalenia. Skarżący wniósł zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego z 1 września 2006 r. i zarządzeniem z 4 października 2006 r. został wezwany do uiszczenia opłaty podstawowej od zażalenia. Skarżący wniósł o zwolnienie go z obowiązku uiszczenia opłaty podstawowej. Postanowieniem z 7 listopada 2006 r. Sąd Rejonowy w Pabianicach, w oparciu o art. 14 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, oddalił wniosek skarżącego (sygn. akt I C 143/06). Zażalenie na to postanowienie zostało oddalone postanowieniem Sądu Okręgowego w Łodzi z 11 stycznia 2007 r. (sygn. akt III Cz 1936/06).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) jednym z warunków dopuszczalności skargi konstytucyjnej jest wskazanie konstytucyjnych wolności lub praw skarżącego oraz przedstawienie sposobu ich naruszenia przez zaskarżony przepis (przepisy) aktu normatywnego. Niespełnienie tego warunku skutkuje, na mocy art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, odmową nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
Skarżący zarzuca nieuzasadnione zamknięcie drogi do sądowej ochrony swych praw, którego źródłem jest zaskarżony przepis ustawy. Zarzut ten nie znajduje jednak potwierdzenia w sytuacji procesowej skarżącego. Sprawa skarżącego, w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji, została przyjęta i była rozpoznawana przez sąd. Sąd rozpoznał również wniosek skarżącego o zabezpieczenie powództwa. Nie doszło natomiast do rozpoznania zażalenia skarżącego na postanowienie Sądu Rejonowego w Pabianicach z 1 września 2006 r. ze względu na normatywną treść art. 14 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Prawo do rozpoznania zażalenia nie mieści się jednak w zakresie przedmiotowym prawa dostępu do sądu, o którym mowa w art. 77 ust. 2 ani nie wyczerpuje się w zakresie prawa do sprawiedliwego rozstrzygnięcia, o którym mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Zagwarantowanie skarżącemu prawa do rozpoznania zażalenia można byłoby rozważać w zakresie prawa do zaskarżania orzeczeń, o którym mowa w art. 78 Konstytucji.
Z art. 78 zdanie 1 Konstytucji można wywieść skierowany do prawodawcy postulat takiego kształtowania procedury, aby w miarę możliwości przewidziane w niej było prawo wniesienia przez stronę środka zaskarżenia. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego do istoty analizowanego prawa należy możliwość uruchomienia weryfikacji decyzji lub orzeczenia podjętego w pierwszej instancji. Ustawodawca ma obowiązek nie tylko umożliwić stronie prawo wniesienia środka zaskarżenia od orzeczenia lub decyzji wydanych w pierwszej instancji, ale także umożliwić organowi rozpatrującemu środek zaskarżenia merytoryczną ocenę prawidłowości rozstrzygniętej sprawy. Środek zaskarżenia powinien przy tym, co do zasady, spełniać wymóg dewolutywności, tzn. skorzystanie z niego przez stronę powinno powodować przeniesienie rozpatrzenia sprawy do wyższej instancji. Należy dodać, że ustawodawca powinien ponadto preferować środki zaskarżenia o charakterze suspensywnym, których wniesienie zawiesza wykonanie wydanego rozstrzygnięcia, w uzasadnionych przypadkach prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji może również być realizowane przy pomocy środków prawnych o charakterze niesuspensywnym. Trybunał pragnie przypomnieć w tym miejscu pogląd wyrażony w wyroku z 16 listopada 1999 r.: „konstytucyjna kwalifikacja konkretnych środków zaskarżenia pozostawionych przez prawodawcę do dyspozycji strony, uwzględniać musi całokształt unormowań determinujących przebieg danego postępowania. W szczególności konieczne jest zarówno odniesienie do rodzaju sprawy rozstrzyganej w danym postępowaniu, struktury i charakteru organów podejmujących rozstrzygnięcie, jak i wreszcie konsekwencji oddziaływania innych zasad i norm konstytucyjnych, w szczególności zaś konstytucyjnej zasady prawa do sądu” (SK 11/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 158).
Należy podkreślić, że zaskarżony przepis nie zamknął skarżącemu dostępu do sądu, nie zamknął też możliwości wniesienia środka zaskarżenia od orzeczenia rozstrzygającego co do istoty sprawy. Zastosowanie zaskarżonego przepisu uniemożliwiło rozpoznanie zażalenia na postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia powództwa. Jedynie w tym zakresie można byłoby rozważać ewentualne naruszenie praw skarżącego gwarantowanych przez art. 78 Konstytucji. Skarżący nie formułuje jednak zarzutu naruszenia prawa do zaskarżania orzeczeń, a Trybunał Konstytucyjny ze względu na wyrażoną w art. 66 ustawy o Trybunale Konstyytucyjnym zasadę skargowości, nie może z urzędu badać tej kwestii.
Skarga konstytucyjna stanowi formę konkretnej kontroli norm. Z art. 79 ust. 1 Konstytucji wynika, że skarżący może żądać badania zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, tylko w zakresie, w jaki uprawdopodobni zarzut naruszenia swych konstytucyjnych wolności lub praw. Żądanie wykraczające poza ten zakres jest niedopuszczalne, nawet, gdyby przedstawiane przez skarżącego argumenty wskazywałyby na niekonstytucyjność aktu normatywnego. Odstąpienie od powyższego wymogu oznaczałoby, że mamy do czynienia z abstrakcyjną a nie konkretną kontrolą norm. Takie odstąpienie jest, w świetle cytowanych wyżej przepisów niedopuszczalne, i dlatego zaskarżony przepis nie może w niniejszej sprawie zostać poddany kontroli Trybunału Konstytucyjnego.
Na marginesie należy jedynie zauważyć, że zgodność z Konstytucją art. 14 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest obecnie badana przez Trybunał Konstytucyjny w sprawach o sygnaturach SK 33/07 i SK 42/07.

Reasumując należy stwierdzić, że ze względu na brak wskazania konstytucyjnych praw skarżącego naruszonych zaskarżonym przepisem ustawy oraz brak wskazania sposobu naruszenia tych praw należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.