Pełny tekst orzeczenia

166/3/B/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 23 czerwca 2009 r.
Sygn. akt Ts 93/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Maria Gintowt-Jankowicz – przewodnicząca


Adam Jamróz – sprawozdawca


Stanisław Biernat,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lutego 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Bożeny Kurasz,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 30 kwietnia 2007 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 3986 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 2, art. 2 w związku z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 oraz art. 32 ust. 1 i 3 Konstytucji.
Skarżąca zarzuciła w skardze konstytucyjnej, że art. 3986 § 3 k.p.c. jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i 3 Konstytucji, pozbawia bowiem stronę możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie wydane przez Sąd Najwyższy o odrzuceniu skargi kasacyjnej z powodów określonych w art. 3986 § 3 k.p.c., podczas gdy zażalenie przysługuje w wypadku odrzucenia skargi w oparciu o tę samą podstawę przez sąd drugiej instancji – w myśl art. 3941 § 1 k.p.c. Zdaniem skarżącej zaskarżony przepis jest niezgodny z art. 2 Konstytucji, pozbawia bowiem stronę postępowania gwarancji, że środki odwoławcze będą rozpatrywane z poszanowaniem równych praw stron procesowych. Skarżąca wskazuje, że pozbawienie możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie Sądu Najwyższego w opisanej sytuacji stanowi nadmierne ograniczenie praw obywatela w postępowaniu cywilnym, podczas gdy prawo do rzetelnego rozpoznania sprawy przez trzecią instancję sądowniczą jest istotnym elementem sprawiedliwości proceduralnej.
Postanowieniem z 23 lutego 2009 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Podstawowym powodem odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej było uznanie, że istota podniesionych przez skarżącą zarzutów nie jest związana z treścią zaskarżonego przepisu. Trybunał podkreślił, że zaskarżony przepis określa jedynie tryb postępowania ze skargą kasacyjną, niespełniającą wymagań ustawowych, których nie dostrzegł sąd drugiej instancji w trakcie kontroli formalnej skargi kasacyjnej. Zawiera zatem kompetencję dla Sądu Najwyższego do wydania postanowienia o odrzuceniu skargi kasacyjnej. Podobnie jak w wypadku odrzucenia skargi kasacyjnej przez sąd drugiej instancji, to nie przepisy art. 3986 k.p.c. określają dopuszczalność zaskarżenia orzeczenia Sądu Najwyższego. Dopuszczalność zażalenia w sprawach skargi kasacyjnej regulują przepisy art. 3941 k.p.c., a zwłaszcza § 3, zgodnie z którym do postępowania przed Sądem Najwyższym toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio art. 394 § 2 i 3, art. 395 i art. 397 § 1, art. 39810, art. 39814, art. 39815 § 1 zdanie pierwsze, art. 39816, art. 39817, art. 39821 k.p.c. Treść wskazanych przepisów łącznie przesądza jednoznacznie o niedopuszczalności zażalenia na postanowienie Sądu Najwyższego wydane w trybie art. 3986 § 3 k.p.c. Niedopuszczalność zażalenia nie wynika zaś w żadnym razie z zaskarżonego przepisu. Tym samym Trybunał uznał, że zaskarżony przepis nie pozostaje w związku ze wskazanymi prawami i wolnościami konstytucyjnymi, w szczególności z prawem do zaskarżania orzeczeń. Niezależnie od powyższego Trybunał wskazał na zbędność orzekania w sprawie, ze względu na wyrok z 1 lipca 2008 r. (SK 40/07, OTK ZU nr 6/A/2008, poz. 101), w którym Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 3986 § 2 i 3 w związku z art. 3984 § 1 pkt 3 k.p.c., w zakresie w jakim przewiduje odrzucenie – bez wezwania do usunięcia braków – skargi kasacyjnej niespełniającej wymagań określonych w art. 3984 § 1 pkt 3 powołanej ustawy, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji.
Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniosła skarżąca. Wnosząc o przyjęcie skargi do merytorycznego rozpoznania podniosła, że co prawda art. 3986 § 3 k.p.c. nie rozstrzyga wprost kwestii zaskarżalności postanowienia Sądu Najwyższego, to jednak z brzmienia art. 3941 § 1 k.p.c. a contrario wynika, że zażalenie na postanowienie Sądu Najwyższego wydane na podstawie art. 3986 § 3 k.p.c. nie przysługuje. Skarżąca wskazała także, że w przypadku zbędności orzekania ze względu na wcześniejsze orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zachodzą podstawy do umorzenia postępowania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w przedmiotowym postanowieniu i w ocenie Trybunału nie zasługują na uwzględnienie.
Podstawą odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej było stwierdzenie, że treść zaskarżonego przepisu pozostaje bez związku z istotą zarzutów skarżącej. Okoliczność tę potwierdziła także sama skarżąca w zażaleniu z 9 marca 2009 r. Wskazana przez skarżącą okoliczność, polegająca na wnioskowaniu a contrario z treści art. 3941 § 1 k.p.c. o braku prawa do wniesienia zażalenia na postanowienie Sądu Najwyższego wydanego w trybie art. 3986 § 3 k.p.c., przekonuje jedynie o tym, że istota zarzutów dotyczy innego niż wskazany w niniejszej skardze przedmiotu kontroli. Uznać należy zatem, że Trybunał Konstytucyjny dokonał prawidłowych ustaleń w tym zakresie.
Niezależnie od powyższego wskazać należy, że niedopuszczalność nadania biegu skardze konstytucyjnej wynika także z faktu, że w niniejszej sprawie nie zapadło żadne orzeczenie, z wydaniem którego skarżąca mogłaby łączyć naruszenie swych konstytucyjnych praw lub wolności. Istota zarzutów zawartych w skardze łączy się z brakiem możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie wydane przez Sąd Najwyższy o odrzuceniu skargi kasacyjnej z powodów określonych w art. 3986 § 3 k.p.c. Tymczasem, jak wynika z akt sprawy oraz załączonych orzeczeń, w sprawie skarżącej nie zapadło żadne orzeczenie, którego przedmiot odnosiłby się do treści zarzutów. Skarżąca, w odpowiedzi na wezwanie zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego do: wskazania orzeczenia, które skarżąca uważa za ostateczne w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.), oraz podania daty doręczenia skarżącej orzeczenia, rozstrzygającego ostatecznie o jej prawach lub wolnościach, w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, wskazał na postanowienie Sądu Najwyższego z 14 grudnia 2006 r. o odrzuceniu skargi kasacyjnej. Uznać należy zatem, że pomimo iż orzeczenie wskazane przez skarżącą wydane zostało na podstawie zaskarżonego przepisu, to jednak skarżąca nie wykazała naruszenia konstytucyjnych praw i wolności w zakresie wskazanym w skardze konstytucyjnej, które wynikałoby z treści zaskarżonego przepisu. Okoliczność ta, na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, przesądza o niedopuszczalności nadania biegu skardze konstytucyjnej.
Wskazana przez Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 23 lutego 2009 r. i na marginesie zasadniczych ustaleń okoliczność rozstrzygnięcia wątpliwości, co do konstytucyjności art. 3986 § 3 k.p.c. nie stanowi w niniejszej sprawie przesłanki do umorzenia postępowania. W sytuacji bowiem, w której zachodzą podstawy do odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej – jako niespełniającej wymogów formalnych – mają one, co oczywiste, pierwszeństwo przed kontrolą merytoryczną i stwierdzeniem podstaw do umorzenia postępowania. Zasadnie zatem Trybunał Konstytucyjny postanowił o odmowie nadania biegu skardze konstytucyjnej.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.