Pełny tekst orzeczenia

354/5/B/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 22 września 2009 r.
Sygn. akt Tw 15/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Adam Jamróz – sprawozdawca
Mirosław Granat,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 czerwca 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Samorządnego Związku Zawodowego Taksówkarzy Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

1. W dniu 22 maja 2009 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Samorządnego Związku Zawodowego Taksówkarzy Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: SZZT RP) o zbadanie zgodności: § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a i b rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące oraz warunków ich stosowania (Dz. U. Nr 212, poz. 1338; dalej: rozporządzenie w sprawie kas rejestrujących) z art. 111 ust. 9 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, ze zm.; dalej: ustawa o podatku VAT) oraz art. 92 ust. 1, art. 22 i art. 32 ust. 2 Konstytucji; § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a oraz § 5 ust. 5 pkt 1 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących z art. 2, art. 84, art. 217 w zw. z art. 84 i art. 217 Konstytucji; § 7 ust. 2 pkt 1 lit. b oraz § 7 ust. 3 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących z art. 2 Konstytucji.

2. Postanowieniem z 29 czerwca 2009 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi SZZT RP.
2.1. Trybunał Konstytucyjny stwierdził oczywistą bezzasadność zarzutu niezgodności § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a i b rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących z art. 111 ust. 9 pkt 3 ustawy o VAT i art. 92 ust. 1 Konstytucji. Trybunał uznał, że objęcie uregulowaniem w zaskarżonym rozporządzeniu „kas o zastosowaniu specjalnym przeznaczonych do prowadzenia ewidencji przy świadczeniu usług przewozu osób i ładunków taksówkami” (typ obrotu), nie budzi wątpliwości z punktu widzenia zakresu spraw przekazanych do unormowania w tym akcie podustawowym. Rozwiązania dotyczące konstrukcji kas o zastosowaniu specjalnym (w usługach przewozu), mogą być zatem uszczegółowione przez wprowadzenie dodatkowych kryteriów i warunków technicznych ich stosowania przez podatników, w tym związanych ze współdziałaniem kas z taksometrami, realizując tym samym wytyczną ustawową, która wymaga uwzględnienia optymalnych rozwiązań technicznych dotyczących konstrukcji kas.
2.2. Po zbadaniu argumentacji dotyczącej niezgodności § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a i b rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących z art. 22 i art. 32 ust. 2 Konstytucji Trybunał ustalił, że postawione zarzuty nie odnoszą się – w istocie – do treści kwestionowanych przepisów, ale praktyki ich stosowania. Trybunał zwrócił uwagę, że z materialnej regulacji § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących wynika swoboda wyboru rodzaju kasy rejestrującej, którą podatnik zamierza zastosować w taksówce (połączona z taksometrem w sposób nierozłączny lub przez system złącza). Dokonany wybór implikuje, w przypadku odłączenia lub uszkodzenia kasy, podjęcie przez podatnika określonych działań (bardziej lub mniej uciążliwych). Jeżeli zatem zastosowanie kasy rezerwowej – przykładowo w razie uszkodzenia kasy „podstawowej” połączonej z taksometrem w sposób nierozłączny – wymaga od podatnika określonej aktywności (kontakt z Urzędem Miar), to uzasadnienie nadmiernego ograniczenia swobody wykonywania działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji), jak i naruszenia zasady równości (art. 32 ust. 2 Konstytucji) nie może sprowadzać się do kontestowania czasu pracy, w którym Urząd Miar jest „dostępny” dla podatników.
W konsekwencji zaistnienia przesłanki niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy o TK, postanowił odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a i b rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących z art. 22 i art. 32 ust. 2 Konstytucji.
2.3. Po zbadaniu argumentacji dotyczącej niezgodności § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a oraz § 5 ust. 5 pkt 1 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących z art. 2, art. 84, art. 217 w zw. z art. 84 i art. 217 Konstytucji, Trybunał ustalił, że wnioskodawca skoncentrował się nie tyle na podważeniu konstytucyjności § 5 ust. 5 pkt 1 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, ile na wykazaniu, że w przepisie tym brakuje pozytywnej regulacji prawnej, koniecznej z jego punktu widzenia, tzn. możliwości ewidencjonowania ceny faktycznie zapłaconej, nie zaś ceny umownej do zapłaty po indywidualnym wynegocjowaniu. W konsekwencji zaistnienia przesłanki oczywistej bezzasadności oraz niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK) Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy o TK, postanowił odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a oraz § 5 ust. 5 pkt 1 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących z art. 2, art. 84, art. 217 w zw. z art. 84 i art. 217 Konstytucji.
2.4. Trybunał Konstytucyjny stwierdził również, że zarzuty niezgodności § 7 ust. 2 pkt 1 lit. b oraz § 7 ust. 3 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących z art. 2 Konstytucji dotyczą wyłącznie płaszczyzny stosowania prawa (sygnalizują ewentualne trudności w uzyskaniu danych i podpisu nabywcy usługi). Rozpatrzenie tak sformułowanego stanowiska wykraczało poza kompetencje Trybunału Konstytucyjnego, który w konsekwencji zaistnienia przesłanki niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy o TK, postanowił odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności § 7 ust. 2 pkt 1 lit. b oraz § 7 ust. 3 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących z art. 2 Konstytucji.

3. W zażaleniu z 6 lipca 2009 r. wnioskodawca wniósł o „nadanie dalszego biegu wnioskowi wniesionemu w dniu 22 maja 2009 r. (...)”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy o TK, wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 ustawy o TK). Na etapie rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Dlatego Trybunał analizuje te zarzuty zażalenia, które poddają w wątpliwość trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

2. Wnioskodawca zarzuca, po pierwsze, że Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu powołał się na przepisy § 4 ust. 2, § 5 ust. 5-8, § 7 ust. 2-4, § 8 ust. 2, § 9 ust. 1 pkt 16 i § 16 ust. 2 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, które nie były przedmiotem wniosku.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, powyższy pogląd SZZT RP wynika z niezrozumienia argumentacji uzasadniającej podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w zakresie badania zgodności § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a i b rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących z art. 111 ust. 9 pkt 3 ustawy o podatku VAT oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji.
Obok skarżonego we wniosku § 4 ust. pkt 3 lit. a i b rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących także inne przepisy, tzn. § 4 ust. 2, § 5 ust. 5-8, § 7 ust. 2-4, § 8 ust. 2, § 9 ust. 1 pkt 16 i § 16 ust. 2, zawierają rozwiązania dotyczące konstrukcji kas o zastosowaniu specjalnym (w usługach przewozu), które odnoszą się taksometrów. Trybunał, wskazując na obowiązywanie wielu przepisów normujących tę samą materię, miał na celu wyjaśnienie, że zarówno § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a i b, jaki i niekwestionowane przez wnioskodawcę powołane wyżej przepisy rozporządzenia mieszczą się w granicach upoważnienia ustawowego, stanowiącego podstawę prawną wydania tego aktu wykonawczego. Zestawienie – na gruncie rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących – wszystkich regulacji dotyczących taksometrów sygnalizowało również, że ewentualne uznanie niezgodności § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a i b, będącego przedmiotem wniosku, nie przesądza o braku legalności i konstytucyjności pozostałych przepisów, które nadal będą obowiązywać.

3. Wnioskodawca zarzuca, po drugie, że „Trybunał Konstytucyjny nie jest uprawniony do dokonywania oceny celowości wyboru kasy ani preferencji podatnika, a tym samym skutków celowości i preferencji”.
Odnosząc się do powyższego stanowiska, Trybunał stwierdza, że abstrahuje ono od argumentacji przedstawionej w zaskarżonym postanowieniu.
Uznając za oczywiście bezzasadny zarzut naruszenia zasady równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji) i zasady swobody działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji) przez § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a i b rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, Trybunał, wbrew twierdzeniu wnioskodawcy, nie dokonał oceny ani celowości wyboru kasy, ani preferencji podatnika. Wyjaśnił jedynie, że skoro podatnik staje przed alternatywą: połączenie kasy rejestrującej z taksometrem w sposób nierozłączny albo połączenie kasy rejestrującej przez system złącza, to wobec przyjętego rozwiązania – już prima facie – stanowisko wnioskodawcy podważające zgodność z art. 32 ust. 1 Konstytucji nie znajduje uzasadnienia.
Natomiast skutki wyboru połączenia kasy rejestrującej w sposób nierozłączny – w przypadku uszkodzenia lub odłączenia kasy rejestrującej – obligują podatnika do podjęcia określonych działań – kontaktu z Urzędem Miar, którego czas pracy (niedostępność poza godzinami pracy, w niedziele i święta) narusza, zdaniem wnioskodawcy, art. 22 Konstytucji. W zażaleniu wnioskodawca modyfikuje argumentację, dowodząc, że to nie tyle „dostępność” Urzędu Miar ogranicza zasadę swobody działalności gospodarczej, ile „różnicowanie podmiotów podobnych co do czasu potrzebnego do ponownego rozpoczęcia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego”.
Biorąc pod uwagę powyższy pogląd, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że podatnik, który instaluje kasę rejestrującą połączoną z taksometrem w sposób nierozłączny, nie może zarzucać, że dokonany wybór implikował nieznane mu konsekwencje prawne (podjęcie czynności w Urzędzie Miar). Dlatego Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie podziela ustalone w zaskarżonym postanowieniu postawy odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a i b rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących z art. 32 ust. 1 i art. 22 Konstytucji.

4. SZZT RP zarzuca, po trzecie, że Trybunał Konstytucyjny „nie rozpoznał wskazanych we wniosku przepisów z normami Konstytucji wskazanymi przez wnioskodawcę”.
Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie nie podziela powyższego stanowiska.
W zaskarżonym postanowieniu stwierdzono, że zarzut naruszenia art. 2, art. 84, art. 217 w zw. z art. 84 i art. 217 Konstytucji przez § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a oraz § 5 ust. 5 pkt 1 w sprawie kas rejestrujących sprowadza się do wykazania, że w § 5 ust. 5 pkt 1 tego rozporządzenia brakuje pozytywnej regulacji prawnej, koniecznej z punktu widzenia wnioskodawcy, tzn. możliwości ewidencjonowania ceny faktycznie zapłaconej, nie zaś ceny umownej do zapłaty po indywidualnym wynegocjowaniu.
Wnioskodawca nie przedstawił argumentów podważających trafność podstawy odmowy w wyżej określonym zakresie. Natomiast pogląd SZZT RP, zgodnie z którym „gdyby w rozporządzeniu nie było przepisu § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a, to nie byłoby potrzeby skarżenia wszystkich pozostałych przepisów zawartych we wniosku” pozostaje indyferentny prawnie w aspekcie zaniechania prawodawczego jako przesłanki odmowy nadania dalszego biegu w zakresie badania zgodności § 4 ust. 2 pkt 3 lit. a oraz § 5 ust. 5 pkt 1 w sprawie kas rejestrujących z art. 2, art. 84, art. 217 w zw. z art. 84 i art. 217 Konstytucji.

5. SZZT RP, kwestionując odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności § 7 ust. 2 pkt 1 lit. b oraz § 7 ust. 3 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących z art. 2 Konstytucji, twierdzi, że „osoby uprawnione do przeprowadzania kontroli mogą ten przepis interpretować odmiennie”. Jednocześnie SZZT RP nie przedstawił żadnego dowodu, który potwierdziłby, że sugerowane wyżej działanie znajduje potwierdzenie w praktyce. Zarzut zażalenia nie podważa zatem przesłanki wskazanej jako podstawa odmowy nadania wnioskowi biegu w zakresie wyżej określonym.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.