Pełny tekst orzeczenia

262/4/B/2010


POSTANOWIENIE
z dnia 1 lipca 2010 r.
Sygn. akt Ts 215/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Stanisław Biernat – przewodniczący


Teresa Liszcz – sprawozdawca


Marian Grzybowski,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 maja 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Stanisława P.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 11 lipca 2008 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności: art. 3986 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności; art. 3986 § 3 k.p.c. z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Skarżący wskazał, że art. 3986 § 2 k.p.c., w zakresie, w jakim pozwala na odrzucenie skargi kasacyjnej niespełniającej wymagań określonych w art. 3984 § 1 k.p.c., nieopłaconej lub z innych przyczyn niedopuszczalnej, pozbawia skarżącego prawa do sądu (art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji). Zdaniem skarżącego, art. 3986 § 3 k.p.c. w zakresie, w jakim uprawnia Sąd Najwyższy do odrzucenia skargi kasacyjnej, uniemożliwiając tym samym wniesienie środka odwoławczego od postanowienia Sądu Najwyższego o odrzuceniu skargi kasacyjnej, jest niezgodny z konstytucyjnym prawem do sądu, prawem do dwuinstancyjnego postępowania oraz zasadą zaufania do organów państwowych.
Postanowieniem z 28 maja 2009 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania biegu skardze konstytucyjnej. Zasadniczym powodem odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej w zakresie art. 3986 § 2 k.p.c. było stwierdzenie, że przepis ten nie był podstawą wydania ostatecznego orzeczenia w niniejszej sprawie. Zaskarżony przepis określa bowiem kompetencje sądu drugiej instancji w razie stwierdzenia przez ten sąd nieusuwalnych braków formalnych skargi kasacyjnej. Orzeczeniem, które wskazał skarżący jako ostateczne orzeczenie o jego prawach i wolnościach, jest postanowienie Sądu Najwyższego z 20 lutego 2008 r., w którym sąd ten odrzucił skargę kasacyjną jako niespełniającą wymogów formalnych. W sprawie skarżącego nie zapadło żadne orzeczenie sądu drugiej instancji o odrzuceniu skargi kasacyjnej. Trybunał Konstytucyjny stwierdził ponadto, że niedopuszczalność nadania biegu skardze konstytucyjnej w zakresie art. 3986 § 3 k.p.c. wynika z faktu, że zarzuty skarżącego nie są związane z treścią tego przepisu. Określa on bowiem jedynie kompetencję Sądu Najwyższego do dokonania kontroli formalnej wniesionej skargi kasacyjnej. Nie zamyka drogi do zaskarżenia postanowienia Sądu Najwyższego ani nie przesądza w żadnym stopniu o dopuszczalności złożenia środka odwoławczego. Opisane skutki związane są z przepisami określającymi przedmiotowy zakres zażalenia, w tym z art. 3941 k.p.c., które nie zostały jednak wskazane przez skarżącego jako przedmiot kontroli.
Niezależnie od powyższego Trybunał Konstytucyjny wskazał, że brak w niniejszej sprawie rozstrzygnięcia, które wiązałoby się z podnoszonymi zarzutami, a zatem orzeczenia, które naruszałoby prawo skarżącego do odwołania się od postanowienia Sądu Najwyższego o odrzuceniu skargi kasacyjnej, a przez to prowadziłoby do pozbawienia go prawa do dwuinstancyjnego postępowania sądowego w tym zakresie. Okoliczność ta stanowi samodzielną podstawę odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej.
Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącego. Skarżący zarzucił w nim błędne przyjęcie przez Trybunał Konstytucyjny, że wskazany przepis ustawy nie stanowił podstawy rozstrzygnięcia zamykającego drogę do dochodzenia praw i wolności. Wskazał ponadto, że zaskarżony przepis zamyka drogę do zaskarżenia postanowienia Sądu Najwyższego i przesądza jednoznacznie o niedopuszczalności złożenia środka odwoławczego. Gdyby bowiem treść zaskarżonego przepisu nie pozwalała na odrzucenie skargi, a jedynie na zwrócenie skargi sądowi drugiej instancji w celu usunięcia dostrzeżonych braków lub odrzucenia, to prawa skarżącego nie zostałyby naruszone. W konsekwencji - zdaniem skarżącego - błędne jest przyjęcie przez Trybunał, że w sprawie skarżącego brak rozstrzygnięcia, które wiązałoby się z podnoszonymi zarzutami.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w przedmiotowym postanowieniu i w ocenie Trybunału nie zasługują na uwzględnienie.
Na wstępie uznać należy, że choć brak jest wyraźnego wskazania, zarzuty skarżącego zawarte w pierwszym akapicie uzasadnienia zażalenia odnoszą się do art. 3986 § 2 k.p.c., zaś zarzuty zawarte w akapicie drugim do art. 3986 § 3 k.p.c. Wskazuje na to jednoznacznie treść tych akapitów, odnosząca się do ustaleń poczynionych przez Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu o odmowie nadania biegu skardze konstytucyjnej.
Podstawą odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej było stwierdzenie, że zaskarżony przepis art. 3986 § 2 k.p.c. nie był podstawą ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego, że zarzuty skarżącego nie są związane z treścią art. 3986 § 3 k.p.c., a nadto stwierdzenie, że brak w niniejszej sprawie rozstrzygnięcia, które wiązałoby się z podnoszonymi zarzutami. Ustalenia dokonane w tym zakresie przez Trybunał Konstytucyjny uznać należy za trafne. Zasadnie Trybunał podkreślił w zaskarżonym postanowieniu, że skarga konstytucyjna nie jest abstrakcyjnym, lecz indywidualnym instrumentem ochrony praw i wolności konstytucyjnych. Tym samym przedmiotem skargi konstytucyjnej nie może być w niniejszej sprawie art. 3986 § 2 k.p.c., określający jedynie kompetencje sądu odwoławczego w zakresie kontroli formalnej skargi kasacyjnej. Ponieważ w niniejszej sprawie nie zapadło żadne orzeczenie sądu drugiej instancji o odrzuceniu przez ten sąd skargi kasacyjnej jako wniesionej po upływie terminu, niespełniającej wymagań określonych w art. 3984 § 1 k.p.c., nieopłaconej ani skargi, której braków nie usunięto w terminie lub z innych przyczyn niedopuszczalnej, stanowisko skarżącego nie znajduje żadnego uzasadnienia. Ponadto, zauważyć należy, że przepis art. 3986 § 3 k.p.c. określa jedynie kompetencje Sąd Najwyższego do odrzucenia skargi kasacyjnej podlegającej odrzuceniu przez sąd drugiej instancji albo do zwrotu jej temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków. Tym samym, to nie art. 3986 § 3 k.p.c. przesądza o niedopuszczalności wniesienia zażalenia na postanowienie Sądu Najwyższego. Jak zasadnie wskazał Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, wyłączenie możliwości wniesienia środka odwoławczego wynika z treści innych przepisów ustawy, określających w szczególności zakres, sposób i tryb wnoszenia środków odwoławczych.
Zasadnie także Trybunał uznał, że samodzielną podstawą odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej jest w niniejszej sprawie fakt, że skarżący nie może wykazać, by w jego sprawie zapadło orzeczenie związane z formułowanymi w skardze zarzutami. Warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wykazanie przez skarżącego, że w związku z wydaniem przez organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia na podstawie zakwestionowanego w skardze aktu normatywnego, doszło do naruszenia przysługujących skarżącemu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym. W sprawie skarżącego nie zapadło żadne orzeczenie, którego przedmiotem byłoby stwierdzenie braku możliwości wniesienia środka odwoławczego. Nie sposób bowiem uznać, że postanowienie Sądu Najwyższego o odrzuceniu skargi kasacyjnej jest równocześnie orzeczeniem o odrzuceniu zażalenia na to postanowienie. Tymczasem to właśnie brak możliwości zaskarżenia postanowienia Sądu Najwyższego stanowi, zdaniem skarżącego, naruszenie jego konstytucyjnych praw i wolności.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.