Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2013 roku

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Solecka

Protokolant: Klaudia Treter

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2013 r. w Legnicy

sprawy z wniosku H. K. j

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o przeliczenie emerytury

na skutek odwołania H. K.j

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 21 listopada 2012 roku

znak (...)

zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.z dnia 21 listopada 2012 roku znak (...)w ten sposób, że zobowiązuje organ rentowy do przeliczenia emerytury wnioskodawczyni H. K. z uwzględnieniem kwoty bazowej w części socjalnej od daty złożenia wniosku o przeliczenie świadczenia z dnia 15 maja 2012 roku.

Sygn. akt VU 39/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 listopada 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.odmówił wnioskodawczyni H. K.przeliczenia części socjalnej emerytury. Organ rentowy wskazał, iż stosownie do treści art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wnioskodawczyni przyznano emeryturę z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Podkreślił, iż ustalenie wysokości przedmiotowej emerytury nastąpiło na podstawie art. 26 cytowanej ustawy, z którego wynika, iż emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. Z uwagi ma powyższe, brak podstaw do ustalenia części socjalnej świadczenia od aktualnej kwoty bazowej w oparciu o treść art. 53 ustawy emerytalnej, który nie znajduje zastosowania do wysokości emerytury przyznanej H. K..

Od powyższej decyzji odwołanie złożyła wnioskodawczyni. H. K.zarzuciła, iż Zakład Ubezpieczeń rozpoznając wniosek z dnia 15 maja 2012 r. o przeliczenie części socjalnej emerytury, nie ustosunkował się do jego istoty. Podkreśliła, iż pismem z dnia 18 czerwca 2012 r. ponownie zwróciła się o podjęcie decyzji w tym przedmiocie, jednak organ rentowy - bez jakiejkolwiek konsultacji - skierował sprawę na drogę sądową. W wyniku rozpoznania sprawy przez Sąd Okręgowy w Legnicy w sprawie V U 1334/12, Zakład Ubezpieczeń został zobowiązany do rozpatrzenia pisma wnioskodawczyni z dnia 18 czerwca 2012 r. i wydania decyzji w sprawie przeliczenia części socjalnej emerytury. Wnioskodawczyni podkreśliła, iż w dniu 21 listopada 2011 r. organ rentowy wprawdzie wydał decyzję co do istoty żądania, jej uzasadnienie było niezrozumiałe.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, stanowi podstawa wymiaru renty - w wysokości uwzględniającej rewaloryzację oraz wszystkie kolejne waloryzacje przypadające w okresie następującym po ustaleniu prawa do renty, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 5, albo podstawa wymiaru ustalona na nowo w myśl art. 15. Z mocy ust. 2 tego przepisu, ust. 1 pkt 1 stosuje się przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do emerytury. Jak wynika zaś z art. 53 ust. 3 emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w przywołanym przepisie, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury. Powyższa regulacja nie znajduje natomiast zastosowania, jeżeli zainteresowany po nabyciu uprawnień do świadczenia, którego podstawę wymiaru wskazał za podstawę wymiaru emerytury, podlegał co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Powołując się na powyższe, Zakład Ubezpieczeń argumentował, iż przy ustalaniu wysokości emerytury, do obliczenia której uwzględniono podstawę wymiaru innej emerytury, podstawę wymiaru nowego świadczenia stanowi zwaloryzowana podstawa wymiaru poprzednio przyznanej emerytury, zaś część socjalną ustala się jako 24% kwoty bazowej obowiązującej w dacie nabycia prawa do nowej emerytury, o ile zainteresowany posiada 30-miesięczny okres ubezpieczenia następujący po dacie przyznania pierwotnego świadczenia. Zdaniem organu rentowego przepis art. 53 ust. 4 ustawy emerytalnej, z którego wynika powyższa zasada znajduje zastosowanie w odniesieniu do ubezpieczonych, którym przyznano prawo do emerytury „w wieku powszechnym”, urodzonych przed dniem 01 stycznia 1949 r.. Wnioskodawczyni przyznano natomiast świadczenie emerytalne, a następnie ustalono jej wysokość na podstawie art. 25 ustawy emerytalnej, tj. stosownie do przepisów, które odnoszą się do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.. Powyższa zasada nie znajduje zatem zastosowania w odniesieniu do emerytury przyznanej ubezpieczonej. Bez znaczenia pozostaje również fakt, iż ubezpieczona przed nabyciem uprawnień do emerytury w wieku powszechnym uzyskała emeryturę na podstawie art. 46 cytowanej ustawy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni H. K., urodziła się (...)

W dniu 03 sierpnia 2007 r. na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej uzyskała prawo do wcześniejszej emerytury od 01 lipca 2007 r.. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składki z 10 lat kalendarzowych, tj. od stycznia 1992 r. do grudnia 2001 r.. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 140,22 %. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. kwotę 2059,92 zł wyniosła 2888,42 zł. Wypłatę emerytury zawieszono.

W okresie od 02 stycznia 2008 r. do 31 marca 2010 r. wnioskodawczyni pozostawała w zatrudnieniu. W dniu 02 sierpnia 2010 r. H. K.zawarła umowę o pracę na czas określony, tj. do 31 maja 2014 r..

(bezsporne)

W dniu 15 maja 2012 r. ubezpieczona złożyła „wniosek o emeryturę”.

Decyzją z dnia 01 czerwca 2012 r. wnioskodawczyni przyznano emeryturę od dnia (...)., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury obliczono zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej. Podstawę obliczenia stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowiła przy tym równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

W dniu 18 czerwca 2012 r. wnioskodawczyni złożyła „odwołanie od decyzji o przyznaniu emerytury”, w którym oświadczyła, iż wniosek z dnia 15 maja 2012 r. dotyczył ponownego przeliczenia części socjalnej, nie zaś przyznania nowej emerytury. Postępowanie wszczęte na skutek „odwołania” zostało zakończone postanowieniem Sądu Okręgowego w Legnicy, w sprawie V U 1334/12. W punkcie I tego postanowienia Sąd umorzył postępowanie w sprawie, zaś w punkcie II pismo ubezpieczonej z dnia 18 czerwca 2012 r., potraktowane przez organ rentowy jako odwołanie od decyzji o emeryturze, zostało przekazane Zakładowi Ubezpieczeń do rozpoznania i wydania decyzji w sprawie przeliczenia części socjalnej emerytury przyznanej wnioskodawczyni od dnia 01 lipca 2007 r..

dowody: - dokumenty w aktach ZUS:

t. I: decyzja z dnia 03.08.2007 r., k. 35; zaświadczenie, k. 113; decyzja z dnia 01 czerwca 2012 r., k. 30;

t. II: wniosek o emeryturę, k. 1-4; pismo z dnia 03.07.2012 r., k. 35, odwołanie, k. 37;

- przesłuchanie wnioskodawczyni, k. 16;

- dokumenty w aktach sprawy V U 1334/12: : pismo z dnia 18.06.2012 r., k. 2, odpowiedź na odwołanie, k. 3; postanowienie Sądu Okręgowego w sprawie V U 1334/12, k. 12.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż w ocenie Sądu wnioskiem z dnia 15 maja 2012 r. H. K.domagała się przeliczenia części socjalnej emerytury, nie wystąpiła zaś z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. W tym zakresie Sąd oparł się na wyjaśnieniach wnioskodawczyni, która zarówno w toku przesłuchania przed sądem, jak również w piśmie skierowanym do ZUS z dnia 18 czerwca 2012 r. oraz w odwołaniu z dnia 19 grudnia 2012 r. konsekwentnie wskazywała, iż organ rentowy nie rozpoznał jej wniosku o przeliczenie części socjalnej emerytury. Z treści tych dokumentów jasno wynika, iż celem działania H. K.było uzyskanie decyzji w tym przedmiocie. Poza sferą zainteresowania ubezpieczonej pozostawała natomiast kwestia przyznania emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Powyższe znalazło odzwierciedlenie w postanowieniu Sądu Okręgowego w Legnicy w sprawie V U 344/12, na mocy którego pismo ubezpieczonej z dnia 18 czerwca 2012 r., potraktowane przez organ rentowy jako odwołanie od decyzji o emeryturze, zostało przekazane Zakładowi Ubezpieczeń do rozpoznania i wydania decyzji w sprawie przeliczenia części socjalnej emerytury.

Uwagę zwraca wprawdzie, iż wniosek z dnia 15 maja 2012 r. ubezpieczona złożyła na formularzu dotyczącym przyznania świadczenia emerytalnego. W ocenie Sądu okoliczność ta nie przesądza jednak o celu działania wnioskodawczyni. Istotne jest bowiem, iż ubezpieczona nie posiada specjalistycznej wiedzy z zakresu ubezpieczeń społecznych, co wynika choćby z faktu, iż decyzja organu rentowego w przedmiocie odmowy przeliczenia części socjalnej emerytury była dla niej niezrozumiała, zaś przy złożeniu wniosku o przeliczenie emerytury zdana była na pomoc pracowników ZUS. Z tego względu wniosek H. K. z dnia 15 maja 2012 r. należało interpretować w świetle okoliczności sprawy, jako wniosek o przeliczenie części socjalnej emerytury.

Dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie istotnym było więc ustalenie, na jakich zasadach winno nastąpić przeliczenie świadczenia emerytalnego przyznanego wnioskodawczyni. Organ rentowy dokonał bowiem przeliczenia świadczenia emerytalnego w oparciu o przepis art. 26 ustawy emerytalnej wskazując, że skoro ubezpieczona jest urodzona po dniu 31 grudnia 1948 r., to podlega zasadom określonym w art. 24-26b ustawy emerytalnej, nie zaś reżimowi z art. 53 tej ustawy, albowiem przepis ten znajduje zastosowanie do osób urodzonych przez dniem 01 stycznia 1949 r.. Wnioskodawczyni kwestionowała natomiast stanowisko organu rentowego, nie znajdując przeciwwskazań do przeliczenia części socjalnej emerytury.

Należy wskazać, że system emerytalny w Polsce dzieli ubezpieczonych - według wieku w dniu wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS (01.01.1999 r.) na urodzonych przed dniem 01 stycznia 1949 r. oraz urodzonych po tej dacie, wprowadzając jednocześnie w Rozdziale 3 Działu II ustawy przepisy szczególne dotyczące emerytury dla niektórych ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., zastrzegając w tym ostatnim przypadku, iż możliwość skorzystania z nich przysługuje wyłącznie tym ubezpieczonym, którzy określone warunki wymagane do przyznania emerytury spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r.

Na gruncie obecnego systemu przez emeryturę w systemie zdefiniowanego świadczenia rozumie się zatem nabycie prawa na zasadach dotychczasowych, tj. sprzed reformy, które zakładały możliwość uzyskania emerytury po spełnieniu warunku wieku emerytalnego (podstawowego lub niższego) oraz po osiągnięciu określonego stażu ubezpieczeniowego. Możliwe było też nabycie prawa do tzw. wcześniejszej emerytury (mimo nieosiągnięcia wieku emerytalnego). Przepis art. 46 ustawy nie wymuszał jednak na ubezpieczonych konieczności składania wniosku o wcześniejszą emeryturę. Osoby te, chcąc uzyskać prawo do świadczenia na starych zasadach, mogły złożyć wniosek o prawo do świadczenia także po 31 grudnia 2008 r., jednak nie później niż przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lata dla mężczyzn.

Należy zatem podzielić pogląd Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu wyrażony w wyroku z dnia 09 sierpnia 2012 r. w sprawie III AUa 699/12, iż osoby, które po przyznaniu emerytury według starego systemu emerytalnego, tj. według zasad z art. 46 ustawy, złożyły wniosek o przeliczenie świadczenia w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego i kontynuowaniem ubezpieczenia, mają prawo do przeliczenia świadczenia również według starych zasad. Jednakże zgłoszenie wniosku o emeryturę po raz pierwszy po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego (również w warunkach art. 46) spowoduje konieczność obliczenia świadczenia z zastosowaniem tzw. reguł mieszanych z art. 183 lub według nowych zasad na podstawie art. 26 ustawy. Sam przepis art. 183 nie obejmuje natomiast ubezpieczonych, którzy pobierali już emeryturę na podstawie art. 46 lub 50 ustawy.

W świetle powyższego podkreślenia wymaga, iż emerytura po uzyskaniu powszechnego wieku emerytalnego, która została przyznana wnioskodawczyni decyzją organu rentowego z dnia 01 czerwca 2012 r. nie jest świadczeniem nowym w stosunku do emerytury „wcześniejszej”, przyznanym po raz pierwszy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 09 stycznia 2008 r., sygn. akt I UZP 1/08). Odmienne stanowisko prowadziłoby do ustalenia, iż w chwili nabycia prawa do „nowej” emerytury prawo do emerytury wcześniejszej wygasło. Przepisy obowiązującego prawa nie dają podstaw do przyjęcia takiego założenia ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 r., sygn. akt I UZP 3/2006). Ponadto, ustawa nie posługuje się pojęciem nowej emerytury względnie nowego świadczenia. W art. 21 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest mowa o emeryturze dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do emerytury, z czego wynika, że w zakresie tego samego świadczenia - emerytury - w związku ze spełnieniem warunku osiągnięcia wieku emerytalnego następuje jedynie ustalenie na nowo podstawy wymiaru.

Z tych względów pomimo, iż wnioskodawczyni urodziła się w (...) może domagać się przeliczenia emerytury na zasadach dotyczących osób urodzonych przed dniem 01 stycznia 1949 r., tj. zgodnie z art. 53 cytowanej ustawy.

Jak wynika z art. 53 ust. 3 emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury. Powyższa regulacja nie znajduje natomiast zastosowania, jeżeli zainteresowany po nabyciu uprawnień do świadczenia, którego podstawę wymiaru wskazał za podstawę wymiaru emerytury, podlegał co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, stanowi podstawa wymiaru renty - w wysokości uwzględniającej rewaloryzację oraz wszystkie kolejne waloryzacje przypadające w okresie następującym po ustaleniu prawa do renty, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 5, albo podstawa wymiaru ustalona na nowo w myśl art. 15. Z mocy ust. 2 tego przepisu, ust. 1 pkt 1 stosuje się przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do emerytury.

Na gruncie niniejszej sprawy bezspornym było, iż na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej wnioskodawczyni, w dniu 03 sierpnia 2007 r. uzyskała prawo do wcześniejszej emerytury, a następnie przyznano jej prawo do emerytury w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, której podstawę wymiaru stanowiła podstawa wymiaru wcześniej przyznanego świadczenia. Ponadto, przez okres przekraczający 30-miesięcy pozostawała w zatrudnieniu i w tym okresie podlegała ubezpieczeniu. H. K.była uprawniona do obliczenia części socjalnej emerytury przy zastosowaniu aktualnej kwoty bazowej, zgodnie ze złożonym wnioskiem z dnia 15 maja 2012 r..

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił decyzję organu rentowego z dnia 21 listopada 2011 r. w ten sposób, że zobowiązał Zakład Ubezpieczeń do przeliczenia emerytury wnioskodawczyni z uwzględnieniem kwoty bazowej w części socjalnej od daty złożenia wniosku o przeliczenie świadczenia z dnia 15 maja 2012 r.